Ergun Konakçi Ğarğalaps

“Dobadonarepeşi gamantana do k̆ult̆uruli k̆vandape şeni çkvadoçkva noçalişepe mutepeşi p̆olit̆ik̆uri va ren!”

(Goʒ̆otkvala: Andğaneri musafiri çkimi ren Ergun  Konakçi. Ergun  Konakçi ren çkineburi gamantanerepeşen arteri. Ergun  Konakçi ren tarixişi mamgurapale, mara xvala tarixişi mamgurapale va ren, matarixe ren. Ergun  Konakçis kuğun gamiçkvineri mak̆alepe. Edo Ergun  Konakçik mak̆alepe muşiten Lazepeşi tarixişenti mç̆ipaşaşi tişen k̆udelişa ambarepe momçapan. Ergun Konakçi k̆ala ar int̆erviu dop̆i ma.  Biyografi muşi do milleti çkinişi oşkaruli guramepeşen molapşinit çkin.  Aya t̆ekst̆i ren int̆erviu çkinişi. Ali İhsan Aksamazi; 16 VIII 2019)

+

Ali İhsan Aksamazi: İpti biyografi tkvanişen bğarğalat. Mundes do so dibadit. Sonuri ret? Namu nʒ̆opulapes igurit? Mu mesleği giğunan? So içalişept? Çileri reti? Berepe do motape giqonunani?

Ergun  Konakçi: Ali İhsani Xoca çkinis kuğun Lazuri tarixi, k̆ult̆uri do nenaşen ambaroni noçalişepe do çkinti aya odudepe muşişen istifade vikipt; emuk  ar int̆erviu mak̆vanduşi, mati dido k̆ai maʒ̆onu, şukuri vuʒ̆umer emus.

Noğa Rizini- Art̆aşenis dovibadi ma. Geç̆k̆apuroni nʒ̆opula  Art̆aşenis, oşkenoni nʒ̆opula do lise İzmiris, universit̆et̆iti Ankara Gazişi Universit̆et̆is doviguri ma. ma jur bere domiqonun. Andğaneri ndğas, noğa Sakaryas viçalişep ma.

Ali İhsan Aksamazi: Tkvan tarixişi mamgurapale ret. Mara xvala tarixişi mamgurapale var, matarixeti ret. K̆arta tarixişi mamgurapale matarixe va ren; ma eşo miçkin. K̆arta edebiyatişi mamgurapaleti maedebiyete va ren; eya zmona do gagnapaten giʒ̆umert aya. Tkvan hemi k̆ai mamgurapale hemiti matarixe ret. İpti eşo gk̆itxat: K̆arta milletis k̆axramanepe/ guramepe kuqonun. Edo k̆arta milletis guramape muşişen tişen k̆udelişa ambari kuğun, mara çkin çkini guramapeşen ambari va miğunan. Aya dulya muşeni eşo ren?! Giritişi Harbişen, Balk̆anişi Harbişen, Çanakkaleşi Harbişen, Kutul Amareşi Harbişen, İstiklalişi Harbişen dido guramepe komiqonunan çkin. Vit̆oşepeten guramepe komiqonunan, mara dersiş ketabepek entepeşen çkar ambari va momçapan. Çkar mitis am guramapeşi coxoti va uçkin. Halide Onbaşi, Nezahat Onbaşi,Demirci Mehmet Efe, İpsiz Recep, Art̆eşenuri Abdullahi, K̆ost̆aki Paşa, Abdullah Peşavari … Amtepe renan guramepe çkinişen namtinepe. Tkvan mu izmont aya xali şeni?

Ergun  Konakçi: Xvala İstiklalişi Harbis var, ʒ̆oxleti,  Malazgirt̆işen doni,  Turkiyeşi xalk̆epek doç̆ironi k̆arta dulya doqves. Dobadonaşi moşletinu şeni çalişeri k̆arta k̆oçi ren gurami. Udodginu muayeni coxo do milletepes becitoba meçamu do xvala entepe goşinu ren uhak̆k̆oba am guramepeşa; ma aya dulya eşo vizmon.

Ali İhsan Aksamazi: Tkvan matarixe ret do çkimden çkva k̆ai giçkinan; Maartani Didi Harbi şk̆ule, emindroneri Didi Brit̆anya, Fransa, İt̆alya do Yunanistanişi ordupek xe gedves dobadona çkinis. Aya dobadonaşi k̆arta cincişen milletik şurdoguriten diçalişu dobadona çkinişi moşletinu şeni. Çerkesepe, Abxazepe, Kyurdepe, Gurcepe, Zazape, Lazepe do majurapek şurdoguriten diçalişes dobadona çkinişi moşletinu şeni. Muk̆ellefi rt̆es do xvala emuşeni var, gurişari diçalişes; gurişari mufrezepe doʒ̆opxes entepekti; eşo. Mara Svalyari Urumepe, Ermenepe do Yahudepeşi namtini gamantanerepek numxvaces ok̆up̆ant̆epes.  İstiklalişk̆ule; Urumepe, Ermenepe do Yahudepes nʒ̆opulape mutepeşi  gonʒ̆k̆u şeni gza komeçu ağani oxenʒalek. Mara dido gok̆vironi ren,  emindros noğa İst̆anbolis gedgineri  Çerkesuli Numunuri Mektebi geink̆ilu xeʒalaşk̆elen do Çerkesuli, Abxazuri, Kyurduli, Gurculi, Zazuri, Lazuri nenapeşi oğarğalinuti iyasağinu. Aya ren mtini tarixi çkini. Tkvan amk̆ata gok̆vironi xilafi dulyape şeni muepe gazit̆enan?

Ergun  Konakçi: ʒ̆oxleşenti molapşini ma, eşo; 1071 Malazgirt̆işi Harbişen İstiklalişi Harbişa, aya orapeşi doloxe dobadona çkinis skideri svalyari - mohaciri k̆arta xalk̆ik renoba-ğuraşmedginobaşi mucadeles mali- şurepe mutepeşiten numxvaces. Si- ma yado mutu va rt̆u aya tarixuri p̆rosesis. Mara İstiklalişi Harbişk̆uleni oras, mtelisxolo k̆aixeşa komiçkinan; eşo, am xalk̆epeşi minoba, k̆ult̆uri do nenapeşi asimilasyonişi p̆olit̆ik̆as imxvacinu. Dido-peronoba do dido- k̆ult̆uronoba işinen dobadonaşi k̆ult̆uruli xampoba andğeneri dğaşi modernuli oxenʒalepeşk̆elen. Aya k̆ult̆uruli xampoba oskedinu şeniti, k̆arta vasitaten tişen k̆udelişa numxvacupan amk̆ata oxenʒalepek.  Ğureli k̆ult̆urepeti oşenu şeni şurdoguriten gzalepe gorupan entepek, mara çkinti gzalepe bgorupt aya k̆ult̆uruli xampoba çkini mek̆arbinu şeni; moro mu, aya ren xilafi.

Ali İhsan Aksamazi: Mara oxenʒaleşi ağani k̆ult̆uruli p̆olit̆ik̆a ʒ̆oxleneri steri va ren. Menoʒxune dersepe koren oxenʒaleşi nʒ̆opulapes. Abxazuri, Gurculi, Zazuri, Lazuri, Kyurduli, Çerkesuli menoʒxune dersepe açkva yasaği va ren. Murenki aya nenapeşi mamgurapale va ren Turkiyes. Edoxolo aʒ̆iti aya nenapeşi gamantanerepe xes xe meçameri va içalişepan. Tkvan amk̆ata gok̆vironi dulyape şeni mu isimadept?

Ergun Konakçi: Ar dobadonas skideri dobadonarepeşi nenape, k̆ult̆urepe do tarixepe; am dobadonarepes ogurapu ren oxenʒaleşi iptineri dulyapeşen. ʒ̆oxleni orapes, amk̆ata gurapa- gamantana şeni ç̆iç̆it̆a çkar mutu va ixveneret̆u. Andğaneri ndğas, oxenʒalek aya nenape resmuro içinops. Edo aya nenape ogurapu ren açkva şinaxeri milluri gamantana- gurapaşi mufredatişi  doloxe. Aya ren dido beciti ambari. Moro mu,  aya nenapeşi dersepe menoʒxune vardo, mecburi oqopimuşi renan geç̆k̆apuroni nʒ̆opulaşen universit̆et̆işa; aya xali domaç̆irnan. Aya nenapeşi mamgurapalepe omralu şeni, universit̆et̆epesti moxva ak̆ademiuri burmepe domaç̆irnan. Ar nenaşi oskidu şeni, irişen ʒ̆oxle eya nenaşi ogurapu domaç̆irnan nʒ̆opulapes.

Mara eya nenaşi mancepesti eya nena berepe mutepeşis  ogurapuşi k̆vanda do irade aqvasunonan. Aya k̆vanda mutepeşi ognapu do xes xe meçameri oşkaruli noçalipe oxvenuti dvaç̆irnan xolo eya nenapeşi mancepes. 

Ali İhsan Aksamazi: Tkvanti ginonan na, komopta TRT̆-şa. Ma çkar razist̆i va vore. Ma aya dobadonaşi skiri vore do aya zmona do gagnapaten ptkumer. Çanakkaleşi Harbisti, Maartani didi Harbişi k̆arta Cepesti/ Front̆isti, Dudmoşletinobaşi Harbisti; K̆oreşi Harbisti, K̆ip̆risişi Harbisti çkinti diʒxiri mepçit. Şurdoguriten vixandit oşkaruli dobadona çkinişi artianoba do xelak̆aoba şeni. TRT̆- Çerkesi, TRT̆- Zazuri, TRT̆- Lazi va ren, mara TRT̆-Kyurduli koren do ç̆andinaps 7/24-s. Tkvan mu izmont aya xali şeni?

Ergun Konakçi: Ar nenaşi oskiduşeni, nenaşi gamantana- gurapa k̆ala eya nenaten xveneri ç̆andina- gamaçkvalepeti dido beciti ren. Dobadonas skideri k̆arta milletis muşi nananenaten T̆V-şi ç̆andina dvaç̆irs.

Dobadonarepeşi gamantana do k̆ult̆uruli k̆vandape şeni çkvadoçkva noçalişe mutepeşi p̆olit̆ik̆uri va ren. Amk̆ata noçalişepe ren oxenʒaleşi asluri dulyapeşen; ma eşo vizmon. Dobadonaşi maktalepe, p̆olit̆ik̆uri p̆art̆epe do dobadonarepe, aya zmona do gagnapaten oçalişuşi renan; ma eşo vizmon do mutu var.

Ali İhsan Aksamazi: Ağani mak̆ale varna ketabi oç̆aruşi p̆rojepe giğunani? Ağani pukironi ambarepe momçateni çkinda?

Ergun  Konakçi: Didopetenti Lazepeşi Tarixişen ambaroni ar ketabi oç̆aru minon ma; p̆anda nosis eşo mek̆amilaps. Mara aya speros meçkineri odudepe dido va miğunan; emuşeniti ciddiuri noçalişe va miğunan; ma dido gemzuli vore.  Uk̆açxeni orapes amk̆ata ketabi oç̆aruşi omudi maqvan ma. Amk̆ata noçalişe şeni, xalk̆i çkinis ciddiuri k̆vanda kuğun; ayati komiçkin ma.

Ali İhsan Aksamazi: Aya int̆erviu şeni dido şukuri giʒ̆umert ma. Tkvan tişen k̆udelişa mskvaşa nena gemiktirit. Tkvanti ginonan na, aʒ̆i voçodinat aya int̆erviu çkini! Xoloti tkvan otkvaluşi çkva mutu çkva giğunan na, eti miʒ̆vit, mu iqven! Allahik bere- bari k̆ala p̆anda goxelan!

Ergun  Konakçi: Aya int̆erviuten, simadape çkimi milletis ognapuşi şansi momçit; xolo şukuri giʒ̆umert ma. Edo skidala tkvanişi majurani burmesti Allahik cansağoba do xelaba megaç̆aran.