“Yitmek
üzere olan dilimizi yaşatabilme çabasındayım!”
(Ön açıklama: Bugünkü misafirim Ruhan Odabaş. Ruhan Odabaş, Türkiye’nin çalışkan
aydınlarından. Ruhan Odabaş’ın birden fazla mesleği var. Öğretmen, işçi, siyasetçi,
yazar, şair ve bir aktör. Ruhan Odabaş’ın yayınlanmış kitapları da var. Kendisiyle
konuştum, bir söyleşi yaptım. Hayat hikâyesi ve çalışmalarına ilişkin konuştuk.
Ali İhsan Aksamaz)
+
Ali
İhsan Aksamaz: Ruhan bey, bize önce hayat hikâyenizden
bahsedin, lütfen! Nerede ve ne zaman doğdunuz? Hangi okullarda öğrenim gördünüz?
Şimdi ne iş yapıyorsunuz? Günümüzde nerede yaşıyorsunuz? Hangi diller
biliyorsunuz?
“DOĞDUĞUM
KÖY DEMİRCİLER” (FOTOĞRAF: ERDEM KARA)
Ruhan
Odabaş: Teşekkür ederim, sayın Aksamaz.1948 Artvin- Borçka doğumluyum.
Doğduğum köyün şimdiki adı Demirciler, dilimizdeki eski adı ise Çxala’dır.
İlkokul ve ortaokulu Borçka’da okuduktan sonra,
Artvin Öğretmen Okulu’nu 1965 / 1966 yılında sınıf öğretmeni olarak bitirdim.
Öğretmen olarak ilk tayin yerim Kocaeli- İzmit oldu. Merkeze bağlı Aksığın
köyünün ilk öğretmeni idim, benim de mesleğe adım attığım ilk görevdi.
“AKSIĞIN
KÖYÜNÜN İLK ÖĞRETMENİ İDİM” (FOTOĞRAF: KOYLERİM.COM)
Türkçe’nin dışında bildiğim tek dil Lazca’dır. Onu
da ne kadar bildiğimiz tartışılır belki. Çok sayıda sözcük eksiğim var çünkü.
İsterim ki daha çok Laz arkadaşla tanışayım, görüşeyim ve anadilimi konuşayım,
güçlendireyim.
Ali
İhsan Aksamaz: Biliyorum, önceden öğretmendiniz. İyi
bir öğretmen olduğunuzu duydum. Çok önceki zamanlarda, hangi kentlerin
okullarında öğretim veriyordunuz? Öğrencilerinize neler öğretiyordunuz? Öğretim
vermeye ne zaman başladınız? Bize bu anılarınızdan bahsedin, lütfen!
“KALKANLI
(ÇIRÇAK) KÖYÜNDE DE GÖREV YAPTIM” (FOTOĞRAF: KOYLERİM.COM)
Ruhan
Odabaş: Sözünü ettiğim gibi, mesleğe Kocaeli’de, İzmit’te
başladım. Sonraki yıllarda kısa bir süre Rize- Çayeli’de çalıştım. Sonrasında
askerlik var. Sivas’ta eğitim, sonrasında asker öğretmen olarak Bitlis ilimizin
Hizan ilçesinin çok uzak bir köyü olan Kalkanlı (Çırçak) var. İki öğretim
yılımı orada geçirdikten sonra memleketime döndüm ve doğup büyüdüğüm köy olan Demirciler’de
dört yıl çalıştım. Demirciler öğretmen olarak çalıştığım son görev yerim oldu.
Öğrencilerime neler öğrettiğimi sormuşsunuz. Milli
Eğitim’in müfredatı gereği verilen programları uygulamaya çalışıyorduk doğal
olarak. Ama şu kadarını söylemeliyim ki, bize verilen programları uygularken
bir yandan da Atatürk’ü anlatma çabam vardı. Dünyanın ezilen halklarına örnek
olacak bir bağımsızlık savaşının kahramanı olan birini olabildiğince çok
anlatmalıydım öğrencilerime. Mustafa Kemal Atatürk yalnızca bizim için değil,
tüm dünyanın ezilen ulusları için önemli bir bağımsızlık simgesiydi çünkü.
Bir şeyi daha unutmuyorum; Anadolu’nun o zengin
kültürünü hiç değilse türkülerimizle çocuklarımın kulaklarına doldurmak
istemiştim. Bir enstrüman çalamamam, çocuklarımı bu anlamda yönlendirememem
belki de en büyük eksiğimdi.
“MUSTAFA KEMAL ATATÜRK EZİLEN ULUSLAR İÇİN ÖNEMLİ
BİR BAĞIMSIZLIK SİMGESİ”
Ali
İhsan Aksamaz: Kocaelili eski bir arkadaşımdan duydum.
Siz yalnızca bir öğretmen değil, bir işçiymişiniz de. Fabrikada çalışmaya neden
ve ne zaman başladınız? Biraz da işçilik yaşamınızdan da bahsedin, lütfen! Hangi
fabrikalarda çalışıyordunuz?
Ruhan
Odabaş: Öğretmenlikten ayrılmam sonrası Kocaeli’ye geldim
zaten, yıl 1974. Petrokimya’da çalışmaya başladım 20 yılımı Petkim’de geçirdim.
Öğretmenlikten ayrılmamın bir nedeni de İzmit’teki akrabalarımın baskısı
olmuştu. Anlayacağınız, 1974 yılının Kasım ayından sonraki yaşamım İzmit’te
şekillendi.
Ali
İhsan Aksamaz: Yine Kocaelili birkaç arkadaştan
duymuştum, siyaset ile de uğraşıyormuşsunuz. Önceden siyaset de yapıyordunuz. Öyle
mi? Biraz da bize siyaset yaşamınızdan bahsedin, lütfen! Siyaset yapmaya ne
zaman başladınız?
Ruhan
Odabaş: Petkim’de çalıştığım yıllardı. O dönemlerde SHP
olarak bilinen, Rahmetli Erdal İnönü’nün Genel Başkan olduğu partinin İzmit
İlçe Yönetim Kurulu Üyesi olarak başladım politikaya. Daha sonra 3 yıl İzmit
İlçe Başkanlığı yaptım. Sonrası İl Sekreterliği. Milletvekili aday adaylığım
oldu, kazanamadım. Ben bıraksam da politika beni bırakmıyordu. 5 yıl da İzmit
Belediyesi Meclis Üyesi olarak sürdürdüm politik yaşamımı.
Ali
İhsan Aksamaz: Siz yalnızca bir öğretmen, bir işçi ve
bir siyasetçi değil, yazarsınız. Gazetecisiniz.
Makaleler yazıyorsunuz. Makaleleriniz önceden hangi gazetelerde yayınlanıyordu,
şimdi hangi gazetelerde yayınlanıyor? Makalelerinizi çoğunlukla hangi konularda
yazıyorsunuz? Çoğunlukla hangi tür makaleler yazıyorsunuz?
Ruhan
Odabaş: Evet gazeteci de oldum. “Kocaeli”, “Özgür Kocaeli”
ve “Bizim Kocaeli” gibi yerel gazetelerde toplam 20 yıl kadar köşe yazarlığı
yaptım, sanat sayfaları hazırladım. Sarı Basın Kartı’na hak kazandım, aldım.
Şimdilerde yazmadığım için kartımı aldılar.
Yaşamın içinde ne varsa onu yazmaya çalıştım.
Politika da yazdım, sanat da yazdım, çevre de yazdım. Yeri geldi haber yaptım,
yeri geldi yaşadığım kenti tanıttım. Bunları yaparken büyük bir keyif aldığımın
altını çizmeliyim.
Ali
İhsan Aksamaz: Aynı zamanda bir şairsiniz de. Türkçe
şiirleriniz de var, Lazca şiirleriniz de var. Yayınlanmış şiir kitaplarınız var:
“Geceye Sığmadı Aşk”, “Sonra”, Pazartesi Şiirleri”, “Bere do Daçxiri/ Çocuk ve
Ateş”. Yayınlanmış bu kitaplarınızdan haberim var. Belki de yayınlanmış diğer
kitaplarınız da var, öyle mi?! Şiir yazmaya ne zaman başladınız? İlk şiiriniz ne
zaman ve hangi dergide yayınlandı? Şiirleriniz önceden hangi dergi ve gazetelerde
yayınlandı, yeni şiirleriniz şimdi hangi dergi ve gazetelerde yayınlanıyor?
YAYINLANMIŞ
BİRÇOK TÜRKÇE VE LAZCA ŞİİRİ VAR
Ruhan
Odabaş: Şiir benim olmazsa olmazım. Ne ki, Lazca yazmaya
geç başladım ve bunun pişmanlığını yaşıyorum.
Şiir yazmaya hemen tüm genç insanlar gibi lise
yıllarında başladım. Yine de ağırlıklı olarak İzmit’e geldikten sonra
yoğunlaştığımı söyleyebilirim. İzmit’teki çevrem, çevremdeki şair arkadaşlar
benim yazmamda etkili olmuştur. Onlar yazarken kendi yeteneğimi geliştirdim
sanırım. O arkadaşlarımı iyi ki tanımışım, iyi ki onlar benim dostum olmuş.
Sözün burasında şunu söylemeliyim; ilkokul birinci
sınıftayken bana şiir yazan ve Borçka’da, 7 Mart Bayramı’nda kürsüye çıkıp
okumamı sağlayan, o yıldan sonra her bayramda aynı şeyi yapıp bana şiiri
sevdiren, kendisi kamyon sürücüsü olan amcam Nusret Odabaş’a çok şey borçluyum
şiir konusunda.
https://www.youtube.com/watch?v=oTle669bIzU
Hep sorarlar da, ne yazık ki ben ilk şiirimin ne
zaman, hangi dergide yayımlandığını hatırlamıyorum. O dergileri saklamamış olmam
da benim ayıbım. Şimdilerde yazdığım bir gazete yok, dergi de yok. Yazdığım
hemen tüm şiirlerimi sosyal medyada paylaşıyorum, böylece okuyucuyla buluşmuş
oluyorum. Benim için çok da sorun olmuyor bu.
RUHAN ODABAŞ, “KAR BEYAZ” FİLMİNDE
Ali
İhsan Aksamaz: Selim Güneş’in “Kar Beyaz” adlı
filminde sizin de rolünüz vardı. Avô Kadir rolünü başarıyla canlandırıyorsunuz.
Bu, ilk rol canlandırma tecrübeniz mi? Önceden de farklı filmlerde farklı
rolleriniz oldu mu? Yeni filmlerde yeni rolleriniz olacak mı?
Ruhan
Odabaş: Selim Güneş benim akrabam. Bir sohbetimizde,
öğrencilik yıllarımda tiyatro yaptığımı, birkaç oyunda sahne tozu yuttuğumu
söylemiştim. Selim’in önerisiyle oldu bu rol. Başarılı olup olmadığımın
yorumunu filmi izleyenler yaparlar artık. Ama yeni film ya da rol gibi bir
düşüncem yok, zaten benim işim de değil.
Ali
İhsan Aksamaz: Bize müjdeli haberleriz var mı? Yeni
kitaplarınız yayınlanacak mı?
Ruhan
Odabaş: Buna müjde demeli miyim bilmiyorum ama ben şiir
yazmayı sürdürüyorum. Ana dilim olan Lazca ile bir iki kitap daha yapabilirsem
mutlu olacağım. Dilimin bana kattığı güzelliklerin bedelini birazcık da olsa
böyle öderim diye düşünüyorum.
Şiirlerle Öykülerle Kocaeli adıyla okuyucularıma
sunduğum kitabımda kısa öykülerim var. Öykülerimi çoğaltmak isterim doğrusu.
Bir de çocuklar var aklımda. Çocuklar için de şiirler yazmalıyım diye
düşünüyorum. Bizden sonrakilerin bizden daha iyi, daha özgür bir yaşam
sürmelerine çorbanın tuzu gibi olmak sevindirir beni. Bakalım önümüzdeki günler
ne gösterecek.
SABAHATTİN ÂLİ’NİN “AYRAN” ADLI HİKÂYESİNDEN SELİM
GÜNEŞ’İN SENORYOLAŞTIRDIĞI VE YÖNETMENLİĞİNİ YAPTIĞI FİLM, ULUSAL VE
ULUSLARARASI ALANDA BÜYÜK İLGİ GÖRDÜ. RUHAN ODABAŞ, AVÔ KADİR ROLÜNÜ BAŞARIYLA
CANLANDIRDI
Ali
İhsan Aksamaz: Ruhan bey, başka sorum yok. Siz de
isterseniz, söyleşimizi sonlandıralım. Ancak söyleyecek başka sözleriniz veya
mesajlarınız varsa, lütfen, onları da söyleyin! Sakalınız yere erişsin! Size
çok teşekkür ederim.
SİMA
DERGİSİ’NİN KÜLTÜR DANIŞMANLIĞINI DA YAPTI
Ruhan
Odabaş: Ben size teşekkür ederim, sayın Aksamaz. Yitmek
üzere olan bir dili yaşatabilme çabasında olan biriyim ben ve bu çabayı sizde
de görüyorum. Bu beni çok sevindiriyor. Emeğinize sağlık diyorum, teşekkür
ediyorum.
İŞKENCEDERE
DİRENİŞİNDE BAŞI BAĞLI KADIN
BAŞI BAĞLI
KADIN
Başı bağlı kadın
yamaçta duruyordu.
Her zaman gülen gözlerine
ağlamak oturmuştu
görünen korku değildi.
Yaylaya giden bu yolda
ne kadar gezmeleri vardı!
Ne kadar su içmişti bu dereden
kaç balık tutmuştu hatırlamıyordu şimdi.
Bundan böyle
yüreğinde yara gibi olacak
ölen kuş
ezilen solucan.
Başı bağlı kadın
elinde tuttuğu değneği
biraz daha sıktı
biraz daha sıkı yapışıp düşündü,
geçecek bu günler, geçecek de
unutmayacağız kestiğiniz ağacı biz ölmedikçe;
bu kadar çocuk, bu kadar adam, bu kadar kadın…
(Ruhan Odabaş -
4 Mayıs 2021)
+
(Önerilen okumalar: Cemil Telci,“Çay üreticileri de özel şirketlerin
insafına kaldı!”, 19 VI 2021, sonhaber.ch/
circassiancenter.com/ gurcuhaber.com; Hasan Çelebi, “Karakuş Destanı”, Sima
Dergisi, Sayı 7, Sima Laz Vakfı Yayın Organı, Fotosan Ofset Ltd Şti, İzmit, 2005; M. Recai Özgün (Redaktör: Ali İhsan
Aksamaz), “Lazlar”, Çiviyazıları Yayınevi, İstanbul, 1996; Orhan
Bayramin, “Laz Edebiyatı 1996’dan fersah fersah ileride!”, 16 III 2021,
sonhaber.ch/ simavakfi.org/ circassiancenter.com/ gurcuhaber.com; Ruhan Odabaş,
“Lazlar Denildiğinde”, Sima Dergisi, Sayı 2, Sima Laz Vakfı Yayın Organı, Fotosan Ofset Ltd Şti, İzmit, 2001; Ruhan Odabaş, “Gidiş- Dönüş Bileti”, Sima
Dergisi, Sayı 5, Sima Laz Vakfı Yayın Organı, Fotosan Ofset Ltd Şti, İzmit, 2003 )
+
“Nena
çkini vagondunas yado mutxanepe maxvenas minon!”
(Goʒ̆otkvala: Andğaneri musafiri çkimi ren Ruhan
Odabaşi. Ruhan Odabaşi ren Turkiyeşi
dido dulyamxvenu gamantanerepeşen arteği. Ruhan Odabaşis artişen met̆a mesleği
kuğun. Eya ren mamgurapale, madulye, p̆olit̆ik̆osi, maç̆arale, şairi do filmiş
akt̆ori. Ruhan Odabaşis kuğun gamiçkvineri ketabepeti. Muşi k̆ala bğarğali, ar
int̆erviu dop̆i. Çkin biyografi do noçalişepe muşişen bğarğalit. Ali İhsan
Aksamazi)
+
Ali
İhsan Aksamazi: Ruhan begi, ipti biyografi tkvanişen
molamişinit, mu iqven! So do mundes dibadit? Namu nʒ̆opulapes igurit? Aʒ̆i mu
dulya ikipt? Andğaneri ndğas so skidut? Namu nenape giçkinan?
Ruhan
Odabaş: 1948 Artvin- Borçkas dunyaşa mopti. Dunyaşa na
mopti kyoyi çkimişi aʒ̆ineri coxo Demirciler, nena çkinis mcve coxo Çxala ren.
İlkmektebi do ortamektebi Borçkas vik̆itxi şik̆ule
Artvin Muellimi-Mektebi 1965- 1966 ʒ̆anas voçodini. Muellimi yado K̆ocaelişa,
İzmitişa mindamcğones. Aksiğini coxoni kyoyişi ilkineri muellimi ma vore, çkimi
şeniti muellimobas ilkineri k̆uçxe dodgimu iqu.
Turkulişen çkva xvala nena çkimi, Lazuri miçkin. Eti
muk̆o miçkin vimsifon. Dido zit̆a vamiçkin. Minon ki dido Lazi manebra viçina,
emu k̆ala bğarğala, nena çkimi k̆ap̆et̆i iqvas.
Ali
İhsan Aksamazi: Ma komiçkin, tkvan ipti mamgurapale
rt̆it. Mesleği tkvaniten mamgurapale ret, eşo miçkin. K̆ai mamgurapale ret, eşo kovogni. Dido ʒ̆oxleni
emorapes, namu noğapeşi nʒ̆opulapes ogurapt̆it? Mamgure tkvanis muepe
dogurapt̆it? Dogurus mundes geoç̆k̆it?
Aya gonoşinepe tkvanişen çkin molamişinit, mu iqven!
Ruhan
Odabaşi: Dogiʒ̆vi, muellimobas K̆ocaelis, İzmitis
kogevoç̆k̆i. Ek̆ule ar ç̆it̆a Rize- Çayelis vort̆i. Ek̆ule askerobaşi xizmetişa
vidi. Sivasis askerobaşi temeluri eğitimi p̆i, ek̆ule askeruli muellimi yado
Bitlisişi, Hizanişi dido mendra ar kyoyis jur ʒ̆anas dopskidi, ekolen Artvinişa
govikti, navirdi kyoyis, Demircileris otxo ʒ̆anas viçalişi. Milli Eğitimik mu
namicğones, entepe vogurit berepes.
Entepes Mustafa Kemal Ataturkiti dovoguri. Mustafa Kemal Ataturki xvala
çkini şeni didi k̆oçi vart̆u, naizen milletepesti gok̆unʒxinu doguru emuk.
Ar şeyi vagomoç̆k̆ondun; Anadoluşi teli biyapa
berepeşi qucis dolovopşa minont̆u. Ama
musik̆aluri enst̆rumani gelaçimu varmiçkit̆u, ati çkimi şeni gverdi
doskideyi şeyi t̆u.
Ali
İhsan Aksamazi: K̆ocaeluri mcveşi ar manebra çkimişen
kovogneret̆i. Tkvan xvala mamgurapale var, madulyeti iqveret̆it. Fabrik̆as
oçalişus muşeni do mundes geoç̆k̆it? Amʒikati tkvani madulyobaşi skidalaşenti
molamşinit, mu iqven! Namu fabrik̆as içalişept̆it?
Ruhan
Odabaşi: Muellimoba mevaşkvişi, K̆ocaelişa komopti, 1974 ʒ̆anas.
P̆et̆rokimyaşa kamapti. 20 ʒ̆anasti ek vort̆i. Muellimoba mot mevaşkvi; İzmitis
xisimepe miqonut̆u, entepek “ak komoxti” miʒ̆ves. Edo 1974 ʒ̆anaşk̆uleti
İzmitis vore.
Ali
İhsan Aksamazi: Xolo
K̆ocaeluri ar- jur manebra çkimişenti kovogneret̆i, tkvan p̆olit̆ik̆aşi
doloxet̆i rt̆eret̆it. ʒ̆oxleşen
p̆olit̆ik̆ati ikipt̆it. Eşoi? Amʒikati p̆olit̆ik̆uri skidala tkvanişen
molamişinit, mu iqven! P̆olit̆ik̆a oxvenus mundes geoç̆k̆it?
Ruhan
Odabaşi: P̆et̆kimis navort̆i ʒ̆anape t̆u. Emvaxtis SHP yado
naiçkinet̆u, Erdal İnonu Genel Başk̆ani t̆u p̆art̆is kamapti. Sum ʒ̆anas İzmit-
İlçe Başk̆ani vort̆i. Ek̆ule il sekreteri, milletvekili adayiti doviqvi,
vamomagu. Emuşk̆ule xut ʒ̆anas İzmit Belediye-Meclisişi aza yado p̆olit̆ik̆as
vort̆i xolo.
Ali
İhsan Aksamazi: Tkvan xvala mamgurapale, madulye do
p̆olit̆ik̆osi var, maç̆araleti ret. Jurnalist̆iti ret. Mak̆alepeti ç̆arupt.
Mak̆alepe tkvani ʒ̆oxleşen namu gazetapes gamiçkvinu, aʒ̆i namu gazetes
gamiçkvinen? Mak̆alepe tkvani didopeten namu temapeşen ç̆arupt? Didopeten mu
ç̆eşidi mak̆alepe ç̆arupt?
Ruhan
Odabaşi: ʒ̆oyi ren, jurnalist̆iti doviqvi. “K̆ocaeli”,
“Ozgur K̆ocaeli”, “Bizim K̆ocaelis mak̆alape dop̆ç̆ari, sanatişi sayfati dop̆i.
“Sari Basin Karti” miğut̆u, aʒ̆i vap̆ç̆arup yado kagomiç̆opes.
P̆olit̆ik̆a dop̆ç̆ari, sanati dop̆ç̆ari, ca,
but̆k̆a, ğali dop̆ç̆ari. Çkimi kyoyi, naren yerepe telik içinan mint̆u. Antepe
vik̆ipt̆işi dido k̆ayi maʒ̆onet̆u.
Ali
İhsan Aksamazi: Artneri oras tkvan şairiti ret. Turkuli
şiirepeti kogiğunan, Lazuri şiirepeti kogiğunan. Gamiçkvineri şiiriş ketabepeti
kogiğunan: “Qoropa Seris Va Dolint̆ru”, “Uk̆açxe”, Tutaçxaşi Şiirepe”, “Bere do
Daçxiri”. Aya gamiçkvineri ketabepe tkvanişen ambai komiğun ma. Gonepti
gamiçkvineri majura ketabepeti kogiğunan, hoi?! Şiiri oç̆arus mundes geoç̆k̆it?
İptineri şiiri tkvani mundes do namu dergis gamiçkvinu? Şiirepe tkvani ʒ̆oxleşen
namu dergi do gazetepes gamiçkvinu do ağani şiirepe tkvani aʒ̆i namu dergi do
gazetepes gamiçkvinen?
Ruhan
Odabaşi: Şiiri varenna, vaiqven çkimi şeni. Nena çkimiten
oç̆arus dido yano kogevoç̆k̆i, aʒ̆i aya ocğore miçkin.
Şiiri oç̆arus lises vort̆işi, kogevoç̆k̆i. İzmitişa
moptişi, akoni şairi k̆oçepe viçini, na miçkit̆u entepe dovordi; mu k̆ayi
entepe viçinere.
Ç̆it̆a vort̆i. Cumadi çkimi Nusret̆ Odabaşik çkimi
şeni şiiri ç̆arupt̆u, manti 7 Mart̆- Bayramis vik̆itxupt̆i. Nusret̆i cumadişen
şiiri şeni dido şeyepe doviguri.
İlkneri şiiri çkimi mundes p̆ç̆ari, nam dergis
gamaxtu aʒ̆i vamşuns. Aʒ̆i sosyal- medyas p̆ç̆arup, vuparup. Çkimi şeni derdi
varen aya.
Ali
İhsan Aksamazi: Selim Guneşişi “Mtvirişi Xçe” coxoni
filimis tkvanti roli kogiğunan. Avô Kadirişi roli gecginobaten osağupt. Aya
iptineri roli osağuşi tecrube tkvani reni? ʒ̆oxleşenti goçkvaneri filimepes
goçkvaneri rolepeti gaqvesi? Ağani filimepes ağani rolepeti gaqvasunonani?
Ruhan
Odabaşi: Selim Guneşi xisimi çkimi ren. Eşo bğarğalt̆it,
“Kar Beyazi” domiʒ̆u. Mektebis vort̆işi, tiyatros vistereet̆i, iya dovuʒ̆vi.
Emvaxtis “Kadir Dede si isteri miʒ̆veet̆u. Maxvenuyi, vamaxvenuyi vamiçkin.
Ağne filimi steri mutu vamşuns, çkimi dulyati varen.
Ali
İhsan Aksamazi: Çkinda pukironi ağani ambaepe giğunani?
Ağani ketabepe tkvani gamiçkvinasunoni?
Ruhan
Odabaşi: Ma şiiri xolo p̆ç̆arup. Nena çkimiten, Lazuri ar-
jur kitabi domaxvenuna dido maxelasinon. Nena çkimik çkimi şeni na qu mskvaloba
şeni mutxanepe p̆a minon.
Berepe mşuns. Berepe şeniti şiirepe p̆ç̆ara minon.
Çkinişk̆ule nairdaninon berepek mskva irdan yado gyayis cumu steri viqva minon.
Ali
İhsan Aksamazi: Ruhan begi, çkva k̆itxala va miğun.
Tkvanti ginonanna, aya int̆erviu voçodinat. Mara otkvaluşi majura nenape vana
mesajepe giğunanna, entepeti miʒ̆vit, mu iqven! Pimpili dixaşa. Ma tkvan dido
şukuri goğodapt.
Ruhan
Odabaşi:Tkvanti k̆ayiten doskidit sayin Aksamaz.
Gondunasinon steri ar nenaren nena çkini. Vagondunas yado mutxanepe maxvenas
minon. Tkvanti mutxanepe ikipt, amu şeni maxelen ma. Upi tkvani skidas.
+
Tİ
MOK̆İRELİ OXORCA
Ti
mok̆ireli oxorca
rak̆anis
giladgit̆u.
P̆ant̆a
na ižiʒapt̆u tolepemuşis
omgaru
godolodgiteret̆u;
na
ižiren şkurina vart̆u.
Golaşa
na ulun a gzas
muk̆o
goxtimu uğut̆u!
Muk̆o
ʒ̆k̆ayi şveet̆u aya ğalişen
nak̆o
çxomi ç̆opeet̆u vaşuns aʒ̆i.
Amuş
k̆ule
guris
pupuli steyi aqvasinon
na
ğuras k̆vinçi
na
izas ʒ̆iʒ̆i.
Ti
mok̆ireli oxorcak
xesna
okaçun p̆alos
ç̆it̆a
çkva uzdu
ç̆it̆a
çkva k̆ap̆et̆i dolvaknu do imsifonu;
mik̆ilasinon
a ndğalepe, mik̆ilasinon do
vagomoç̆kondaninon
naç̆k̆irupt ca
çkin
vabğuratşa;
ak̆o
bere, ak̆o k̆oçi, ak̆o oxorca…
(Ruhan
Odabaşi - 4 Mayisi 2021)
+
“ნენა ჩქინი
ვაგონდუნას ჲადო
მუთხანეფე მახვენას
მინონ!”
(გოწოთქვალა:
ანდღანერი მუსაჶირი ჩქიმი რენ რუჰან ოდაბაში. რუჰან
ოდაბაში რენ თურქიჲეში დიდო დულჲამხვენუ გამანთანერეფეშენ ართეღი. რუჰან ოდაბაშის ართიშენ მეტა მესლეღი ქუღუნ. ეჲა რენ მამგურაფალე, მადულჲე, პოლიტიკოსი, მაჭარალე, შაირი დო ჶილმიშ აქტორი. რუჰან ოდაბაშის ქუღუნ გამიჩქვინერი ქეთაბეფეთი. მუში კალა ბღარღალი, არ ინტერვიუ დოპი. ჩქინ ბიჲოგრაჶი დო ნოჩალიშეფე მუშიშენ ბღარღალით. ალი იჰსან აქსამაზი)
+
ალი იჰსან
აქსამაზი: რუჰან ბეგი, იფთი ბიჲოგრაჶი თქვანიშენ მოლამიშინით, მუ იყვენ! სო დო მუნდეს დიბადით? ნამუ ნწოფულაფეს იგურით? აწი მუ დულჲა იქიფთ? ანდღანერი ნდღას სო სქიდუთ? ნამუ ნენაფე გიჩქინან?
რუჰან ოდაბაშ:
1948 ართვინ- ბორჩქას დუნჲაშა მოფთი. დუნჲაშა ნა მოფთი ქჲოჲი ჩქიმიში აწინერი ჯოხო დემირჯილერ, ნენა ჩქინის მჯვე ჯოხო ჩხალა რენ.
ილქმექთები
დო ორთამექთები ბორჩქას ვიკითხი შიკულე ართვინ მუელლიმი-მექთები 1965- 1966 წანას ვოჩოდინი. მუელლიმი ჲადო კოჯაელიშა, იზმითიშა მინდამჯღონეს. აქსიღინი ჯოხონი ქჲოჲიში ილქინერი მუელლიმი მა ვორე, ჩქიმი შენითი მუელლიმობას ილქინერი კუჩხე დოდგიმუ იყუ.
თურქულიშენ
ჩქვა ხვალა ნენა ჩქიმი, ლაზური მიჩქინ. ეთი მუკო მიჩქინ ვიმსიჶონ. დიდო ზიტა ვამიჩქინ. მინონ ქი დიდო ლაზი მანებრა ვიჩინა, ემუ კალა ბღარღალა, ნენა ჩქიმი კაპეტი იყვას.
ალი იჰსან
აქსამაზი: მა ქომიჩქინ, თქვან იფთი მამგურაფალე რტით. მესლეღი თქვანითენ მამგურაფალე რეთ, ეშო მიჩქინ. კაი
მამგურაფალე რეთ, ეშო ქოვოგნი. დიდო წოხლენი ემორაფეს, ნამუ ნოღაფეში ნწოფულაფეს ოგურაფტით? მამგურე თქვანის მუეფე დოგურაფტით? დოგურუს მუნდეს გეოჭკით? აჲა
გონოშინეფე თქვანიშენ ჩქინ მოლამიშინით, მუ იყვენ!
რუჰან ოდაბაში:
დოგიწვი, მუელლიმობას კოჯაელის, იზმითის ქოგევოჭკი. ეკულე არ ჭიტა რიზე- ჩაჲელის ვორტი. ეკულე ასქერობაში ხიზმეთიშა ვიდი. სივასის ასქერობაში თემელური ეღითიმი პი, ეკულე ასქერული მუელლიმი ჲადო ბითლისიში, ჰიზანიში დიდო მენდრა არ ქჲოჲის ჟურ წანას დოფსქიდი, ექოლენ ართვინიშა გოვიქთი, ნავირდი ქჲოჲის, დემირჯილერის ოთხო წანას ვიჩალიში. მილლი ეღითიმიქ მუ ნამიჯღონეს, ენთეფე ვოგურით ბერეფეს. ენთეფეს
მუსთაჶა ქემალ ათათურქითი დოვოგური. მუსთაჶა ქემალ ათათურქი ხვალა ჩქინი შენი დიდი კოჩი ვარტუ, ნაიზენ მილლეთეფესთი გოკუნცხინუ დოგურუ ემუქ.
არ
შეჲი ვაგომოჭკონდუნ; ანადოლუში თელი ბიჲაფა ბერეფეში ყუჯის დოლოვოფშა მინონტუ. ამა მუსიკალური
ენსტრუმანი გელაჩიმუ ვარმიჩქიტუ, ათი ჩქიმი შენი გვერდი დოსქიდეჲი შეჲი ტუ.
ალი იჰსან
აქსამაზი: კოჯაელური მჯვეში არ მანებრა ჩქიმიშენ ქოვოგნერეტი. თქვან ხვალა მამგურაფალე ვარ, მადულჲეთი იყვერეტით. ჶაბრიკას ოჩალიშუს მუშენი დო მუნდეს გეოჭკით? ამციქათი თქვანი მადულჲობაში სქიდალაშენთი მოლამშინით, მუ იყვენ! ნამუ ჶაბრიკას იჩალიშეფტით?
რუჰან ოდაბაში:
მუელლიმობა მევაშქვიში, კოჯაელიშა ქომოფთი, 1974 წანას. პეტროქიმჲაშა ქამაფთი. 20 წანასთი ექ ვორტი. მუელლიმობა მოთ მევაშქვი; იზმითის ხისიმეფე მიყონუტუ, ენთეფექ “აქ ქომოხთი” მიწვეს. ედო 1974 წანაშკულეთი იზმითის ვორე.
ალი იჰსან
აქსამაზი: ხოლო
კოჯაელური არ- ჟურ მანებრა ჩქიმიშენთი ქოვოგნერეტი, თქვან პოლიტიკაში დოლოხეტი რტერეტით.
წოხლეშენ პოლიტიკათი იქიფტით. ეშოი? ამციქათი პოლიტიკური სქიდალა თქვანიშენ მოლამიშინით, მუ იყვენ! პოლიტიკა ოხვენუს მუნდეს გეოჭკით?
რუჰან ოდაბაში:
პეტქიმის ნავორტი წანაფე ტუ. ემვახთის სჰფ ჲადო ნაიჩქინეტუ, ერდალ ინონუ გენელ ბაშკანი ტუ პარტის ქამაფთი. სუმ წანას იზმით- ილჩე ბაშკანი ვორტი. ეკულე ილ სექრეთერი, მილლეთვექილი ადაჲითი დოვიყვი, ვამომაგუ. ემუშკულე ხუთ წანას იზმით ბელედიჲე-მეჯლისიში აზა ჲადო პოლიტიკას ვორტი ხოლო.
ალი იჰსან
აქსამაზი: თქვან ხვალა მამგურაფალე, მადულჲე დო პოლიტიკოსი ვარ, მაჭარალეთი რეთ. ჟურნალისტითი რეთ. მაკალეფეთი ჭარუფთ. მაკალეფე თქვანი წოხლეშენ ნამუ გაზეთაფეს გამიჩქვინუ, აწი ნამუ გაზეთეს გამიჩქვინენ? მაკალეფე თქვანი დიდოფეთენ ნამუ თემაფეშენ ჭარუფთ? დიდოფეთენ მუ ჭეშიდი მაკალეფე ჭარუფთ?
რუჰან ოდაბაში: წოჲი რენ, ჟურნალისტითი დოვიყვი. “კოჯაელი”, “ოზგურ კოჯაელი”, “ბიზიმ კოჯაელის მაკალაფე დოპჭარი, სანათიში საჲჶათი დოპი. “სარი ბასინ ქართი” მიღუტუ, აწი ვაპჭარუფ ჲადო ქაგომიჭოფეს.
პოლიტიკა
დოპჭარი, სანათი დოპჭარი, ჯა, ბუტკა, ღალი დოპჭარი. ჩქიმი ქჲოჲი, ნარენ ჲერეფე თელიქ იჩინან მინტუ. ანთეფე ვიკიფტიში დიდო კაჲი მაწონეტუ.
ალი იჰსან
აქსამაზი: ართნერი ორას თქვან შაირითი რეთ. თურქული შიირეფეთი ქოგიღუნან, ლაზური შიირეფეთი ქოგიღუნან. გამიჩქვინერი შიირიშ ქეთაბეფეთი ქოგიღუნან: “ყოროფა სერის ვა დოლინტრუ”, “უკაჩხე”, თუთაჩხაში შიირეფე”, “ბერე დო დაჩხირი”. აჲა გამიჩქვინერი ქეთაბეფე თქვანიშენ ამბაი ქომიღუნ მა. გონეფთი გამიჩქვინერი მაჟურა ქეთაბეფეთი ქოგიღუნან, ჰოი?! შიირი ოჭარუს მუნდეს გეოჭკით? იფთინერი შიირი თქვანი მუნდეს დო ნამუ დერგის გამიჩქვინუ? შიირეფე თქვანი წოხლეშენ ნამუ დერგი დო გაზეთეფეს გამიჩქვინუ დო აღანი შიირეფე თქვანი აწი ნამუ დერგი დო გაზეთეფეს გამიჩქვინენ?
რუჰან ოდაბაში:
შიირი ვარენნა, ვაიყვენ ჩქიმი შენი. ნენა ჩქიმითენ ოჭარუს დიდო ჲანო ქოგევოჭკი, აწი აჲა ოჯღორე მიჩქინ.
შიირი
ოჭარუს ლისეს ვორტიში, ქოგევოჭკი. იზმითიშა მოფთიში, აქონი შაირი კოჩეფე ვიჩინი, ნა მიჩქიტუ ენთეფე დოვორდი; მუ კაჲი ენთეფე ვიჩინერე.
ჭიტა
ვორტი. ჯუმადი ჩქიმი ნუსრეტ ოდაბაშიქ ჩქიმი შენი შიირი ჭარუფტუ, მანთი 7 მარტ- ბაჲრამის ვიკითხუფტი. ნუსრეტი ჯუმადიშენ შიირი შენი დიდო შეჲეფე დოვიგური.
ილქნერი
შიირი ჩქიმი მუნდეს პჭარი, ნამ დერგის გამახთუ აწი ვამშუნს. აწი სოსჲალ- მედჲას პჭარუფ, ვუფარუფ. ჩქიმი შენი დერდი ვარენ აჲა.
ალი იჰსან
აქსამაზი:
სელიმ გუნეშიში “მთვირიში ხჩე” ჯოხონი ჶილიმის თქვანთი როლი ქოგიღუნან. ავô ქადირიში როლი გეჯგინობათენ ოსაღუფთ. აჲა იფთინერი როლი ოსაღუში თეჯრუბე თქვანი რენი? წოხლეშენთი გოჩქვანერი ჶილიმეფეს გოჩქვანერი როლეფეთი გაყვესი? აღანი ჶილიმეფეს აღანი როლეფეთი გაყვასუნონანი?
რუჰან ოდაბაში: სელიმ გუნეში ხისიმი ჩქიმი რენ. ეშო ბღარღალტით, “ქარ ბეჲაზი” დომიწუ. მექთების ვორტიში, თიჲათროს ვისთერეეტი, იჲა დოვუწვი. ემვახთის “ქადირ დედე სი ისთერი მიწვეეტუ. მახვენუჲი, ვამახვენუჲი ვამიჩქინ. აღნე ჶილიმი სთერი მუთუ ვამშუნს, ჩქიმი დულჲათი ვარენ.
ალი იჰსან
აქსამაზი: ჩქინდა ფუქირონი აღანი ამბაეფე გიღუნანი? აღანი ქეთაბეფე თქვანი გამიჩქვინასუნონი?
რუჰან ოდაბაში:
მა შიირი ხოლო პჭარუფ. ნენა ჩქიმითენ, ლაზური არ- ჟურ ქითაბი დომახვენუნა დიდო მახელასინონ. ნენა ჩქიმიქ ჩქიმი შენი ნა ყუ მსქვალობა შენი მუთხანეფე პა მინონ.
ბერეფე
მშუნს. ბერეფე შენითი შიირეფე პჭარა მინონ. ჩქინიშკულე ნაირდანინონ ბერეფექ მსქვა ირდან ჲადო გჲაჲის ჯუმუ სთერი ვიყვა მინონ.
ალი იჰსან
აქსამაზი: რუჰან ბეგი, ჩქვა კითხალა ვა მიღუნ. თქვანთი გინონანნა, აჲა ინტერვიუ ვოჩოდინათ. მარა ოთქვალუში მაჟურა ნენაფე ვანა მესაჟეფე გიღუნანნა, ენთეფეთი მიწვით, მუ იყვენ! ფიმფილი დიხაშა. მა თქვან დიდო შუქური გოღოდაფთ.
რუჰან ოდაბაში:თქვანთი კაჲითენ დოსქიდით საჲინ აქსამაზ. გონდუნასინონ სთერი არ ნენარენ ნენა ჩქინი. ვაგონდუნას ჲადო მუთხანეფე მახვენას მინონ. თქვანთი მუთხანეფე იქიფთ, ამუ შენი მახელენ მა. უფი თქვანი სქიდას.
+
თი
მოკირელი
ოხორჯა
თი
მოკირელი
ოხორჯა
რაკანის
გილადგიტუ.
პანტა
ნა
იძიცაფტუ
თოლეფემუშის
ომგარუ
გოდოლოდგითერეტუ;
ნა
იძირენ
შქურინა
ვარტუ.
გოლაშა
ნა
ულუნ
ა
გზას
მუკო
გოხთიმუ
უღუტუ!
მუკო
წკაჲი
შვეეტუ
აჲა
ღალიშენ
ნაკო
ჩხომი
ჭოფეეტუ
ვაშუნს
აწი.
ამუშ
კულე
გურის
ფუფული
სთეჲი
აყვასინონ
ნა
ღურას
კვინჩი
ნა
იზას
წიწი.
თი
მოკირელი
ოხორჯაქ
ხესნა
ოქაჩუნ
პალოს
ჭიტა
ჩქვა
უზდუ
ჭიტა
ჩქვა
კაპეტი
დოლვაქნუ
დო
იმსიჶონუ;
მიკილასინონ
ა
ნდღალეფე,
მიკილასინონ
დო
ვაგომოჭქონდანინონ ნაჭკირუფთ ჯა
ჩქინ
ვაბღურათშა;
აკო
ბერე,
აკო
კოჩი,
აკო
ოხორჯა…
(რუჰან
ოდაბაში
- 4 მაჲისი 2021)
+
https://sonhaber.ch/ruhan-odabas-yitmek-uzere-olan-dilimizi-yasatabilme-cabasindayim/
