“Doğu
Karadeniz Dilleri Karşılaştırmalı Sözlüğü”
2015 yılında yayınlanan “Doğu ve Güneydoğu Anadolu
Dilleri Karşılaştırmalı Sözlüğü” adlı çalışmasıyla da tanıdığımız Güngör
Şenkal’ın yeni çalışması geçtiğimiz günlerde kitaplaştı ve okuyucusuyla
buluştu. Güngör Şenkal’ın bu yeni
çalışması “Doğu Karadeniz Dilleri Karşılaştırmalı Sözlüğü” başlığını taşıyor. Sözlük
Klaros Yayınları’ndan çıktı.
Güngör Şenkal’a, kendisini böyle bir çalışmayı yapmaya
sevk eden sebebi sordum. Şunları söyledi:
“Resmî dilin dışındaki dillerin yok sayıldığı,
gelişmelerinin türlü yollarla engellenerek ölüme terk edildiği siyasal
formasyonlarda, dilin konuşurlarının kendi dillerini; başka bir söyleyişle,
anadillerini yaşatmaya ve onu toplumun genelinde görünür kılmaya çalışmaları,
doğal bir davranıştır.
Baskı altındaki dillerin yaşamasını ve bu dillerin
varlığının güvence altına alınmasını sağlamak için mücadele ise aydın
sorumluluğudur.
Karşılaştırmalı sözlük çalışmalarımın ana
motivasyonu, bu sorumluluğun bilincinde olarak gereklerini
yerine getirme ve aynı zamanda da baskı altındaki dillerin konuşurlarıyla
empati kurma çabasıdır.”
“Doğu Karadeniz Dilleri Karşılaştırmalı Sözlüğü” adlı bu çalışmasında Güngör
Şenkal, Doğu Karadeniz Bölgesi’nde, ortak dilimiz Türkçenin yanı sıra konuşulan
beş dili okuyucusuyla tanıştırıyor, buluşturuyor: Gürcüce, Hemşince, Lazca,
Poşaca/ Lomaca olarak da bilinen Romani ve Pontus Rumcası/ Pontusça olarak da
bilinen Pontiaka.
Güngör Şenkal, karşılaştırmalı
bu sözlüğün ilk bölümünde söz konusu bu beş dilin, yani Gürcüce, Hemşince,
Lazca, Romani ve Pontiaka’nın ‘dâhil edildikleri dil aileleri’ hakkında kısaca bilgi veriliyor ve alfabeleri
tanıtıyor. Okuyucuya Gürcüce, Hemşince, Lazca,
Romani ve Pontiaka’nın yanı sıra Almanca, Ermenice, İngilizce, Yunanca,
Türkçeye ilişkin aydınlatıcı bilgileri de aktarılıyor.
Güngör Şenkal, çalışmasının ana gövdesini oluşturan
bölümde günlük hayatta çok sıklıkla kullanılan Türkçe kelimeleri esas alıyor ve
bunların karşılıklarını Gürcüce, Hemşince, Lazca, Romani, Pontiaka, Almanca, Ermenice,
İngilizce ve Yunanca olarak veriyor. Ayrıca “sayılar”, “renkler”, “günler”,
“aylar”, “mevsimler”, “soru adılları”, “şahıs adılları” ve “evet- hayır
ilgeçleri”ni de aynı formatta veriyor. Çalışmanın diğer bölümleri şöyle:
“Teşekkür”, “Önsöz”, Giriş”, “Kısaltma”, “Kaynaklar”.
“Doğu Karadeniz Dilleri Karşılaştırmalı Sözlüğü”yle
Güngör Şenkal, ülkemizin bir diğer
bilinmeyenine bir aydın duyarlılığıyla kapı aralıyor.
GÜNGÖR
ŞENKAL’IN BİR DİĞER ÖNEMLİ ÇALIŞMASI: “DOĞU VE GÜNEYDOĞU ANADOLU DİLLERİ
KARŞILAŞTIRMALI SÖZLÜĞÜ”
https://www.orionkitabevi.com.tr/kitap/dogu-karadeniz-dilleri-karsilastirmali-sozlugu-(760539).asp
(Önerilen okumalar: Ali İhsan Aksamaz, “Dillerin kardeşliğine var
mısınız?”, 30 VII 2011, cherkessia.net/ demokrathaber.org;
Ali İhsan Aksamaz, “Yine Geldi 21 Şubat/ Xolo Komoxtu 21 K̆undura”, 21 II 2020,
sonhaber.ch; Güngör Şenkal, “Doğu ve Güneydoğu Anadolu Dilleri Karşılaştırmalı
Sözlüğü”, Kurgu Kültür Merkezi, İstanbul, 2015; Güngör Şenkal, “Korkuyla sessiz kalanın korkusu kayboldu”, 30 XII
2020, sonhaber.ch/ circassiancenter.com; Murat Murğulişi, “Kardeş Diller
Sözlüğü”, Lazika Yayın Kollektifi, İstanbul, 2013; Müslüm Kabadayı, “Doğu Karadeniz Lehçeleri Karşılaştırmalı
Sözlüğü (Deneme)”, Gelenek Dünya Yayıncılık, İstanbul, 2001)
https://sonhaber.ch/gungor-senkalin-titiz-calismasi-dogu-karadeniz-dilleri-karsilastirmali-sozlugu/
