“Kapitalizm her şeyi aşındırıyor, öğütüyor,
eritiyor ve kaybediyor!”
(Ön
açıklama: Bugünkü misafirim Bayram Ali Özşahin. Bayram Ali Özşahin Sarplı
Aydınlarımızdan biri. Ben, kendisiyle söyleşi yaptım. Biyografisi ve
sözlüğünden konuştuk, bahsettik. Bu metin söyleşimize ait. Ali İhsan Aksamaz)
+
Ali İhsan Aksamaz: Önce biyografinizden konuşalım, lütfen!
Nerelisiniz? Biliyorum, ancak siz yine de söyleyin, lütfen!
Kimlerdensiniz? Nerede ve ne zaman doğdunuz? Hangi okullarda ve nerelerde
öğrenim gördünüz? Mesleğiniz nedir? Nerede çalışıyorsunuz? Hangi kentte
yaşıyorsunuz? Hangi dilleri biliyorsunuz? Evli misiniz? Çocuklarınız,
torunlarınız var mı?
Bayram Ali Özşahin: Sarplıyım, beriki Sarptan. 12 Mayıs 1956’da Sarp’ta
doğdum. Battaloğullarındanım. Okula gidene kadar Lazca konuşuyordum. Türkçeyi
okulda iyicene öğrendim.
İlkokulu
Sarp’ta okudum. Ortaokul birinci sınıfı Kemalpaşa’da okudum. Hopa Ortaokulunu
bitirdim. Liseyi İstanbul Haydarpaşa Lisesinde okudum, fakat Hopa Lisesinden
mezun oldum. Satınalmacıydım. İstanbul’da çalışıyordum. Şimdi emekliyim. İstanbul’da
yaşıyorum.Lazca ile Türkçeyi iyi biliyorum.Evliyim. Çocuğum-torunum yok. Bütün
çocuklar benimdir. Yirmi beş- otuz yıl oldu.
Ali İhsan Aksamaz: Siz eşsiz bir çalışmanın sahibisiniz.
Yayınlanmış bir sözlüğünüz var. Bu çalışmanızdan konuşalım önce! Bu sözlük için
çalışmaya ne zaman başladınız?
“Lazca için yapılacak çok iş var. Kapitalizm
her şeyi aşındırıyor.
Bayram Ali Özşahin: 2016’da çıktı. Bu sözlük için karşiki ve beriki
Sarplılar çok yardım ettiler.
Bayram Ali
Özşahin’in önemli çalışması: Nenapuna (Lazika Yayın Kolektifi, 2016)
Ali İhsan Aksamaz: Türkiye’de şimdiye kadar yayınlanmış bütün Lazca
sözlükler bende mevcut. Sizin sözlüğünüz de mevcut bende. Sözlüğünüz, “Sarp
Lazca Sözlüğü” adıyla yayınlandı, fakat çalışmanız yalnızca Sarpta kullanılan kelimeleri
içermiyor. Doğrusu; sözlüğünüz Lazca faydalı bütün kelimeleri içeriyor.
Öyle biliyorum ve böyle de söyleyebilirim. Kısacası; eşsiz ve faydalı bir
çalışmanız var. Ben kendi adıma, bu sözlük için size teşekkür ederim; her zaman
mutlu olun ve başınız göğe ersin! Yalnızca beriki Sarptan var, karşıki Sarptan
da kelimeler topladınız; öyle biliyorum. Ne zaman tamamladınız Sarptan
kelime toplamayı? Sözlüğünüz ne zaman yayınlandı? Bu çalışma için Sarplılar
baştan sonra size yardımcı oldu mu?
Bayram Ali Özşahin: Çoğunlukla yaşlı kadınlar yardım ettiler.
Anadil, annelerden öğrenilir. Ben de kadınlara sordum. Çok iyi oldu.
Ali İhsan Aksamaz: Sözlüğünüz ne kadar tirajla basılmıştı?
Sözlüğünüz ilgi gördü mü? Evet, gördü; ama ben yine de size sorayım da, siz de
söyleyin! Sözlüğün genişletilmiş ve zenginleştirilmiş yeni baskısını düşünüyor
musunuz?
Bayram Ali Özşahin: Kaç tane basıldı bilmiyorum. Ne kadar basıldıysa
bitti. Herkes, sizin gibi beğendiği için bitti; düşünüyorum. Eklenecek çok
sözcük biriktirdim. Onları ilâve edeceğim. Ölmezsem, bu işi yapacağım.
Ali İhsan Aksamaz: Aşağı- yukarı 1990’lı yıllara kadar Lazca
sahipsizdi Türkiye’de. Lazlar ve Lazcadan bilgiler veren hiç kitap yoktu. Ondan
sonra çok kitap yayınlandı. Ancak yine de şimdi kapitalist zalimlik
yıllarındayız. Lazca radyo-televizyonumuz yok. Gazetemiz yok. Lazca
eğitim-öğretim yok. Lazcanın geleceğine ilişkin ne düşünüyorsunuz? Lazca, 21.
Yüzyılda da yaşayacak mı? Ümidiniz var mı?
Bayram Ali Özşahin: Lazca için yapılacak çok iş var. Kapitalizm her
şeyi aşındırıyor, öğütüyor, eritiyor ve kaybediyor; kendi yaşamı için her şeyi
kullanıyor. Ben yine de Lazcayı bitiremeyeceğine inanıyorum. Çocuklarımızla
konuştukça ve onlar da konuştukça Lazca ölmez. Ne zaman konuşmayı bırakıyorlar,
o zaman korku ölümün önünde duramaz.
Gazete ve
Radyo-Televizyonumuz yok, fakat “Şurimşine” ve “Laz TV” üzerinden internette
iyi işler yapıyoruz. Lazca seçmeli ders Arhavi, Fındıklı ve Pazar da veriliyor;
biliyorum. Bu işi yaymalıyız. Kemalpaşa ile Hopa ayak diriyor. Ben onların da
Lazca için bir şeyler yapacaklarını umuyorum, inanıyorum.
Şimdiden
sonra Lazca kaybolmaz. Siz, biz ve herkes Lazcayı büyütmek için uğraşıyoruz.
Siz de bana Lazca için sormuyor musunuz?! Siz de görüyorsunuz, ben de
görüyorum. Lazca için çok iyi işler yapılıyor. Mutlu olun de göğe çıkasınız.
Ali İhsan Aksamaz: Çocukluğunuzun Sarpından anılarınız var mı? Tabii
ki var! Lütfen, birkaç anınızdan bahsedin!!
Bayram Ali Özşahin: Olmaz olur mu?! Çok var da ben bir iki tane
söyleyeyim. Sınıra yirmi metrede büyüdüm. Çocukken güzel sapan kullanıyordum. O
zamanlarda karşıya parmak bile uzatamıyorduk. Kötü senelerdi. Bizim evin
karşısında gözetleme kulubeleri vardı. Bizim evden elli-altmış metre uzakta ve
yirmi-yirmibeş metre yükseklikteydi. Sapanı gerdim ve askerlerin camını kırdım.
Askerler taş nereden geldi diye, öteye beriye bakarlarken beni gördüler.
Korkudan dışarı çıkamadım. Sonra protokol yaptılar. Tercüman Mehmet Amca
(Özgür-Ǩabaosmanişi), çocuktur, dedi de beni kurtardı. Ondan sonra
gördüklerinde parmak sallıyorlardı.
Bir de
bahçemizin aşağısında hudut deresi vardı. Orada çok alabalık vardı ve tutmak
yasaktı. Akşamdan olta ve solucanları sakladım. Sabah erkenden kalktım.
Solucanı iğneye taktım ve gizlice derenin gölüne attım. Daldığı gibi bir alabalık
yakaladım. Sonra bir daha yakaladım. Biri Ali diye çağırdı. Eve baktım kimse
kalkmamış. Kapı kapalıydı. Sonra başka bir göle daha oltayı attım. Bir
tane daha yakaladım. Ali diye biri yine çağırıyor. Öteye beriye bakarken,
karayemişin altında oturan Rus askerini gördüm. Korkudan eve kaçtım.
Ali İhsan Aksamaz: Biliyorum, siz güzel de şiirler yazıyorsunuz.
Öyle değil mi?! Kaç Lazca ve Türkçe şiiriniz var? Lazca yeni kitap projeleriniz
var mı? Bize sürprizli haberleriniz var mı?
Bayram Ali Özşahin: 130 Lazca şiir, 60 kadar da Türkçe ve Hopa
Türkçesiyle şiir ve 80 kadar da Lazca düz yazı.
Ali İhsan Aksamaz: Bu söyleşi için size çok teşekkür ederim. Baştan
aşağıya sorularımı güzelce cevapladınız. Siz de isterseniz, söyleşimizi
bitirelim! Yine de sizin söyleyeceğiz varsa, lütfen, onu da söyleyin! Hep
mutlu olun! Sakalınız toprağa ulaşsın!
Bayram Ali Özşahin: Benim için iyi düşüncelerinize çok teşekkür
ederim. Bir şeyler yapmak iyidir. Lazca için birşeyler yapmak daha iyidir.
Mutlu olun, yüz yaşında olasınız, sakallarınız yere kadar uzasın ve göğe
çıkasınız!
Bayram Ali
Özşahin’in tanıklıkları: “Sarpi
Moleni” (Laz Enstitüsü, 2020)
(Önerilen söyleşiler: Ali İhsan Aksamaz, “Laz Vakfı Girişim
Komitesi’nden Yüksel Yılmaz İle Görüşme”, Ogni Kültür Dergisi, Sayı 1,
İstanbul, 1993; Ali İhsan Aksamaz, “Şangulişi Skiri/
Şanguli’nin Evlâdı Faik Aksamaz”, Çıkrık Yayınları, İstanbul, 2020; Cemil Telci: “Çay Üreticileri de Özel Şirketlerin
İnsafına Kaldı!”, 19 VI 2021, sonhaber.ch/
circassiancenter.com.tr; Cihangir Bilgin: “Lazca Mücadelemize Devam Edeceğiz!”,
10 XII 2021, sonhaber.ch/ gurcuhaber.com/
circassiancenter.com.tr; Demir Akın: “Ne Kadar Çok Dil, O Kadar Çok Zenginlik!”,
30 XI 2018, circassiancenter.com.tr; Ergün Konakçı: “Vatandaşların Eğitim Ve Kültür
İhtiyaçları İçin Çeşitli Faaliyetlerde Bulunmak Siyasî Bir Eylem Değildir!”, 24
VIII 2019, circassiancenter.com.tr; Fatma Başural: “Anadilimizi, Kültürümüzü, Geleneklerimizi
Bilelim!”, 1 XII 2018, circassiancenter.com.tr; Gülcan Yüksel Asılyazıcı: “Dört
Elle Lazca İçin Savaşan Biri Olup Çıktım!”, 29 III 2021, sonhaber.ch/
gurcuhaber.com/ circassiancenter.com.tr; Hasan
Uzunhasanoğlu: “Lazca, Bir Dialekt (Ağız, Şive) Değil, Bir Dildir!”, 21 VIII
2019, sonhaber.ch/ circassiancenter.com.tr; İnci
Derya Turna, “Anadilimiz Ve Köklü Güzel Kültürümüz Yok Olmasın!”, 11 IX 2019;
circassiancenter.com.tr; Kemal Özbıyık: “Büyükler Bir Araya Gelmezsek Dilimiz De
Ölecek!”, 30 XI 2018, circassiancenter.com.tr; Maksut Kesici: “Lazca Eğitim Görebilseydim,
Türkçeyi Güzelce Öğrenebilseydim, Böyle Zor Bir Hayatım Olmayacaktı!”, 25 XI
2018, circassiancenter.com.tr; Mircan Kaya: “Çocuklara Ninnilerimizi Duyurmak İstiyorum!”,
11 V 2020, sonhaber.ch/ circassiancenter.com.tr;
Murat Karadeniz: “Gazete Noğa’yı Tamamen Lazca Yayınladık!”, 18 II 2022, sonhaber.ch/ circassiancenter.com; Musa Karaalioğlu:
“Ağlamayana Süt Vermezler!”, 29 IV 2020, sonhaber.ch/
circassiancenter.com.tr; Orhan Bayramin: “Laz Edebiyatı 1996’dan Fersah Fersah İleride!”,
15 III 2021, sonhaber.ch/ gurcuhaber.com/
circassiancenter.com/ simavakfi.org; Osman Şafak
Büyüklü: “Lazlar, Çalışmalarını Büyük Bir Kolektif Ortamın İçinde Yapmalı!”, 21
VIII 2019, circassiancenter.com; Önder Acar: “Oçamçire’deki Laz Okulu’nda Da Öğrenim
Görmüş Anneannem!”, 11 X 2019, circassiancenter.com/
gurcuhaber.com; Rıdvan Özkurt Anç̆aşi: “Çoğunlukla Aşk, Doğa, İnsana İlişkin Şiirler
Yazıyorum!”, 04 II 2022, sonhaber.ch, circassiancenter.com.tr; Ruhan Odabaş,
“Yitmek Üzere Olan Dilimizi Yaşatabilme Çabasındayım!”, 3 VII 2021,
sonhaber.ch, circassiancenter.com.tr; Sabri Aslışen: “Yüksek Yerleşim Yerlerinde
Saha Çalışması Yapmak Da İstiyorum!”, 9 VIII 2019, circassiancenter.com.tr /ardeseninsesi.com/
ardesenkulturdernegi.com.tr; Sami Fitoz, “Çocuklarımızın Anadilimizi
Öğrenmesini İstiyorurum!”, 7 X 2019, circassiancenter.com; Selma Koçiva: “Son
Aktif Yıllarımı Laz Edebiyatına Vermek İstiyorum!”, 24 II 2021; sonhaber.ch/ gurcuhaber.com/ circassiancenter.com/ turklaz.com/
avrupaforum4.org; Yılmaz Erdoğan: “Bizimkiler Sohum’a Yerleşmiş!”, 22 XI 2018,
circassiancenter.com.tr)
+
Bayram Ali Özşahin’in çalışmalarından (linkler):
https://www.youtube.com/channel/UCldsxwyHzX9KN8EN-QxNBnA
https://www.youtube.com/watch?v=jnw51T2Jnm8
https://www.youtube.com/watch?v=gwjJgdgQnBA
https://www.youtube.com/watch?v=GGU4AGPV-uc
+
“K̆ap̆italizmik k̆arta mutu şiyups, mkups,
ondğulinaps do gondinups!”
(Goʒ̆otkvala:
Andğaneri musafiri çkimi ren Bayram Ali Ozşahini. Bayram Ali Ozşahini ren
moleni Sarpuli çkineburi gamantanerepeşen arteri. Ma muşi k̆ala ar int̆erviu
dop̆i. Muşi biyografi do nenapunaşen bğarğalit, molapşinit çkin. Aya ren çkini
int̆erviuşi t̆ekst̆i. Ali İhsan Aksamazi)
+
Ali İhsan Aksamazi: İpti tkvani biyografişen bğarğalat, mu iqven! Sonuri
ret? Ma miçkin, mara tkvan xoloti tkvit! Miepeşen, mi oğlepeşi ret? So do
mundes yeçkindit, dibadit? Namu nʒ̆opulapes do sopes igurit? Mu mesleği
giğunan? So içalişept? Namu noğas skidut? Namu nenape giçkinan? Çileri reti?
Berepe, motape giqonunan?
Bayram Ali Ozşahini: Sarpuli vore, moleni Sarpuli. (12) Vit̆o jur Mayisi
(1956-s) şilya çxovro neç do jure neç do vit̆o anşis Sarpis dovibadi.
Battalişipeşen vore. Ok̆itxeşa oxtimuşa Lazuri bğağalap̆t̆i. Turkuri ok̆itxes
k̆aixeşa kodoviguri.
İlk Ok̆itxe
Sarpis vik̆itxi. Orta Ok̆itxeşi maaroni sinifi Noğedis vik̆itxi. Xopa Orta
Ok̆itxe voçodini. Lise P̆olis Haydarpaşa Lises vik̆itxi, ala Xopa Liseşen
mezuni viqvi. Yemç̆opine vort̆i. P̆olis viçalişep̆t̆i, aʒ̆i tek̆avudi vore.
P̆olis pskidu. Lazuri do Turkuri k̆ai miçkin. Çileyi vore. Bere, mota va
miqonun. İri berepe çkimiyen. (25-30) Eç do xut – eç do vit ʒ̆ana diqu.
Ali İhsan Aksamazi: Tkvan metimoni ar noçalişeşi mance ret.
Gamiçkvineri ar nenapuna kogiğunan. Aya noçalişe tkvanişen bğarğalat ipti!
Mundes geoç̆k̆it oçalişus aya nenapuna şeni?
Bayram Ali Ozşahini: (2016-s) Jur şilya vit̆o anşis gamaxtu. Aya
nenapuna şeni meleni do moleni Sarpulepek dido memişveles.
Ali İhsan Aksamazi: Turkiyes aʒ̆işaxa gamiçkvineri mteli nenapunape
xes komiğun ma. Tkvani nenapunati xes komiğun. Nenapuna tkvani, “Sarpişi
Lazuri Nenapuna” coxoten gamiçkvinu mara, tkvani noçalişes xvala Sarpişi
Lazuri zit̆ape va uğun. Eşo ptkvat na, aşo ptkvat na, nenapuna tkvanis kuğun
mteli pelaperi Lazuri zit̆ape. Ma eşo miçkin do aşo matkven. Mk̆ule nenaten,
dido metimoni do pelaperi noçalişe kogiğunan. Aya nenapuna şeni, ma şukuri
giʒ̆umert çkimi coxoten; p̆anda ixelit do ʒaşa extit! Xvala moleni
Sarpişen var, meleni Sarpişenti zit̆ape dok̆orobit; eşo miçkin ma. Mundes
doçodinit zit̆ape ok̆orobu moleni- meleni Sarpis? Edo mundes gamiçkvinu
nenapuna tkvani? Meleni- moleni milletikti tişen k̆udelişa megişvelesi
aya noçalişe şeni?
Bayram Ali Ozşahini: Didoten ʒ̆anoni oxorcalepek memişveles. Nananena
nanapeşen iguren. Ma-ti oxorcalepes mop̆kitxi. Dido k̆ai iqu.
Ali İhsan Aksamazi: Muk̆o t̆irajiten gamiçkvineret̆u nenapuna
tkvani? Nenapuna tkvani inç̆elinui? Ho, inç̆elinu mara, xoloti gk̆itxat ma,
tkvanti miʒ̆vit! Zit̆apunaşi monžineri do xampineri ağani gamaçkva
guris mek̆agilapani?
Bayram Ali Ozşahini: Muk̆o tei gamaxtu va
miçkin.Gamaxtupeşi mteli diçodu. K̆artayik tkvanisteri moʒ̆ondesşeni diçodu;
visimadep, elant̆aluşi dido tkvalape ok̆ovobği. Entepe elavumʒxvaminon. Va
bğurina aya dulya p̆aminon.
Ali İhsan Aksamazi: Eşo ptkvat na, aşo ptkvat na, (1990) vit̆on
çxoro oşi do otxo neçi do vit̆oni ʒ̆anapeşaxa, Lazuri nena umanceli rt̆u
Turkiyes. Lazepe do Lazuri nenaşen ambaroni gamiçkvineri çkar ketabi va rt̆u.
Emuşk̆ule dido ketabi gamiçkvinu. Mara xoloti k̆ap̆it̆alist̆uri zalimobaşi
zamanis voret çkin aʒ̆i. Lazuri nenaten radio-t̆elevisyoni va miğunan.
Gazeta va miğunan. Gamantana- gurapa va miğunan. Lazuri nenaşi ç̆umeneri
dğalepeşeni, tkvan mu isimadept? (21.) eçi do maartani oşʒ̆anurasti Lazuri nena
skidasunoni? Omudi giğunani?
Bayram Ali Ozşahini: Lazurişeni oxvenuşi dido dulya ren. K̆ap̆italizmik
k̆arta mutu şiyups, mkups, ondğulinaps do gondinups. Muşi skidalaşeni k̆arta
mutu ixmars. Ma xolo-ti Lazuri va açodinasinonşa vicer. Berepeçkiniş k̆ala bğağalatşi
do entepek-ti ğağalanşi Lazuri va ğurun. Mundes berepek oğarğalu naşkumenan, em
oras şkurini ğuraşa va golvadginen. K̆azeta do Radiyo-Televizyoni va miğunan,
ala “Şurimşine Lazuri” do “Lazi TV”-şi jindolen internetis k̆ai dulyape vikipt.
Lazuri
ʒxunoni dersepe Arxaves, Viʒ̆es do Atinas niçen miçkin. Aya dulya gonsazuşi
voret. Noğedi do Hopak k̆uçxe nobažgapan. Ma entepek-ti Lazurişeni ar mutxanepe
qvasinonans mepşven, vicer.
Aʒ̆işk̆ule
Lazuri va gondunun. Tkvan çkin do irik Lazuri omordinuşeni vibodet. Tkvan-ti
man antepe Lazuri şeni va mk̆itxupti? Tkvan-ti žiropt, ma-ti bžirop, Lazuri
şeni dido k̆ai dulyape ixvenen. İxelat do nʒaşa yextat.
Ali İhsan Aksamazi: Beroba tkvanişi moleni Sarpişen gonoşinepe
giğunani? Moro mu, kogiğunan! Mu iqven, ar-jur gonoşine tkvanişen molamişinit!
Bayram Ali Ozşahini: Va ren iqveni! Dido ren do ma ar-jur tei
doptkva. Sinorişa eç met̆ros virdi. Bere vort̆işi dido k̆ai lak̆at̆k̆a
vixmart̆i. Em orapes mele k̆iti va memağiret̆es. P̆at̆i ʒ̆anapet̆u. Çkini
oxorişi melendo oxosare uğut̆es. Oxoriçkinişen (25- 30) jure neç do vit- sume
neç met̆ro mendras do (25- 30) eç do xut- eç do vit metro mağalit̆u. Lak̆at̆ka
gomzdi do salt̆at̆epes cami dovut̆axi. Salt̆at̆epek kva solen moxtu yado, ekole
akole iʒ̆k̆ert̆esşi man komžires. Şkurinişen gale va gamamalu. Ek̆ule
Prot̆ok̆oli qves. Nena goktale Memet̆i cumadik (Ozgur- Kabaosmanişi) bereren,
uʒ̆u do komomişletinu. Emuşk̆ule mžirat̆esteri k̆iti mink̆anup̆t̆es.
Ar çkva
çeremeçkinişi çodinis sinorişi ğali t̆u. Ek dido k̆armaxa t̆u do oç̆opu
yasaxit̆u. Limcişen ç̆ino do ʒ̆iʒ̆ipe kopşinaxi. Ç̆umani ordoşen yeviseli.
Ʒ̆iʒ̆i ank̆eʒis komovuʒigi do t̆k̆obaşa ğalişi t̆ibaşa dolovut̆k̆oçi.
Nank̆ap̆usteyi ar k̆armaxa kop̆ç̆opi. Ek̆ule arçkva kop̆ç̆opi.
Amitxanik
Ali yado domicoxu. Oxorişa viʒ̆k̆edi miti va yiseleren. Nek̆na mozdeyiren. Xolo
ar t̆ibaşa ç̆ino vustoli. Ar çkva kop̆ç̆opi. Ali yado mitxanik xolo micoxops.
Ekole akole viʒ̆k̆ert̆işi mʒ̆koşi tude elexen salt̆at̆i kobžiri. Şkurinişen
oxorişa vimt̆i.
Ali İhsan Aksamazi: Ma miçkin, tkvan mskvaşa şiirepeti ç̆arupt. Eşo
va reni? Muk̆o Lazuri do Turkuli şiiri giğunan? Lazuri nenaten ağani ketabiş
p̆rojepe giğunani? Ağani pukironi ambarepe giğunani çkinda?
Bayram Ali Ozşahini: (130) Oş do eç do vit Lazuri leksi. (60) Sume
neç Turkuri do Xopuyi Turkuri leksepe. (80) Otxo neç k̆onayi-ti Lazuri tori
ç̆arape.
Ali İhsan Aksamazi: Aya int̆erviu şeni dido şukuri giʒ̆umert ma.
Tkvan tişen k̆udelişa mskvaşa nena gemiktirit. Tkvanti ginonan na, aʒ̆i
voçodinat aya int̆erviu çkini! Xoloti tkvan otkvaluşi çkva mutu çkva giğunan
na, eti miʒ̆vit, mu iqven! P̆anda ixelit! Pimpili dixaşa!
Bayram Ali Ozşahini: Çkimişeni k̆ai osimadupe tkvanişeni didi mardi.
Armutupe oxvenu k̆ai ren. Lazurişeni armutupe oxvenu zade k̆ai ren. İxelit, oşi
ʒ̆aneri iqvat, pimpilepe dixaşa gegixtan do nʒaşa yextat.
+
“კაპითალიზმიქ კართა მუთუ შიჲუფს, მქუფს, ონდღულინაფს დო გონდინუფს!”
(გოწოთქვალა: ანდღანერი მუსაфირი ჩქიმი რენ ბაჲრამ ალი ოზშაჰინი. ბაჲრამ ალი ოზშაჰინი რენ მოლენი სარფული ჩქინებური გამანთანერეფეშენ ართერი. მა მუში კალა არ ინტერვიუ დოპი. მუში ბიჲოგრაфი დო ნენაფუნაშენ ბღარღალით, მოლაფშინით ჩქინ. აჲა რენ ჩქინი ინტერვიუში ტექსტი. ალი იჰსან აქსამაზი)
+
ალი იჰსან აქსამაზი: იფთი თქვანი ბიჲოგრაфიშენ ბღარღალათ, მუ იყვენ! სონური რეთ? მა მიჩქინ, მარა თქვან ხოლოთი თქვით! მიეფეშენ, მი ოღლეფეში რეთ? სო დო მუნდეს ჲეჩქინდით, დიბადით? ნამუ ნწოფულაფეს დო სოფეს იგურით? მუ მესლეღი გიღუნან? სო იჩალიშეფთ? ნამუ ნოღას სქიდუთ? ნამუ ნენაფე გიჩქინან? ჩილერი რეთი? ბერეფე, მოთაფე გიყონუნან?
ბაჲრამ ალი ოზშაჰინი: სარფული ვორე, მოლენი სარფული. (12) ვიტო ჟურ მაჲისი (1956-ს) შილჲა ჩხოვრო ნეჩ დო ჟურე ნეჩ დო ვიტო ანშის სარფის დოვიბადი. ბათთალიშიფეშენ ვორე. ოკითხეშა ოხთიმუშა ლაზური ბღაღალაპტი. თურქური ოკითხეს კაიხეშა ქოდოვიგური.
ილქ ოკითხე სარფის ვიკითხი. ორთა ოკითხეში მაარონი სინიфი ნოღედის ვიკითხი. ხოფა ორთა ოკითხე ვოჩოდინი. ლისე პოლის ჰაჲდარფაშა ლისეს ვიკითხი, ალა ხოფა ლისეშენ მეზუნი ვიყვი. ჲემჭოფინე ვორტი. პოლის ვიჩალიშეპტი, აწი თეკავუდი ვორე. პოლის ფსქიდუ. ლაზური დო თურქური კაი მიჩქინ. ჩილეჲი ვორე. ბერე, მოთა ვა მიყონუნ. ირი ბერეფე ჩქიმიჲენ. (25-30) ეჩ დო ხუთ – ეჩ დო ვით წანა დიყუ.
ალი იჰსან აქსამაზი: თქვან მეთიმონი არ ნოჩალიშეში მანჯე რეთ. გამიჩქვინერი არ ნენაფუნა ქოგიღუნან. აჲა ნოჩალიშე თქვანიშენ ბღარღალათ იფთი! მუნდეს გეოჭკით ოჩალიშუს აჲა ნენაფუნა შენი?
ბაჲრამ ალი ოზშაჰინი: (2016-ს) ჟურ შილჲა ვიტო ანშის გამახთუ. აჲა ნენაფუნა შენი მელენი დო მოლენი სარფულეფექ დიდო მემიშველეს.
ალი იჰსან აქსამაზი: თურქიჲეს აწიშახა გამიჩქვინერი მთელი ნენაფუნაფე ხეს ქომიღუნ მა. თქვანი ნენაფუნათი ხეს ქომიღუნ. ნენაფუნა თქვანი, “სარფიში ლაზური ნენაფუნა” ჯოხოთენ გამიჩქვინუ მარა, თქვანი ნოჩალიშეს ხვალა სარფიში ლაზური ზიტაფე ვა უღუნ. ეშო ფთქვათ ნა, აშო ფთქვათ ნა, ნენაფუნა თქვანის ქუღუნ მთელი ფელაფერი ლაზური ზიტაფე. მა ეშო მიჩქინ დო აშო მათქვენ. მკულე ნენათენ, დიდო მეთიმონი დო ფელაფერი ნოჩალიშე ქოგიღუნან. აჲა ნენაფუნა შენი, მა შუქური გიწუმერთ ჩქიმი ჯოხოთენ; პანდა იხელით დო ცაშა ეხთით! ხვალა მოლენი სარფიშენ ვარ, მელენი სარფიშენთი ზიტაფე დოკორობით; ეშო მიჩქინ მა. მუნდეს დოჩოდინით ზიტაფე ოკორობუ მოლენი- მელენი სარფის? ედო მუნდეს გამიჩქვინუ ნენაფუნა თქვანი? მელენი- მოლენი მილლეთიქთი თიშენ კუდელიშა მეგიშველესი აჲა ნოჩალიშე შენი?
ბაჲრამ ალი ოზშაჰინი: დიდოთენ წანონი ოხორჯალეფექ მემიშველეს. ნანანენა ნანაფეშენ იგურენ. მა-თი ოხორჯალეფეს მოპქითხი. დიდო კაი იყუ.
ალი იჰსან აქსამაზი: მუკო ტირაჟითენ გამიჩქვინერეტუ ნენაფუნა თქვანი? ნენაფუნა თქვანი ინჭელინუი? ჰო, ინჭელინუ მარა, ხოლოთი გკითხათ მა, თქვანთი მიწვით! ზიტაფუნაში მონძინერი დო ხამფინერი აღანი გამაჩქვა გურის მეკაგილაფანი?
ბაჲრამ ალი ოზშაჰინი: მუკო თეი გამახთუ ვა მიჩქინ.გამახთუფეში მთელი დიჩოდუ. კართაჲიქ თქვანისთერი მოწონდესშენი დიჩოდუ; ვისიმადეფ, ელანტალუში დიდო თქვალაფე ოკოვობღი. ენთეფე ელავუმცხვამინონ. ვა ბღურინა აჲა დულჲა პამინონ.
ალი იჰსან აქსამაზი: ეშო ფთქვათ ნა, აშო ფთქვათ ნა, (1990) ვიტონ ჩხორო ოში დო ოთხო ნეჩი დო ვიტონი წანაფეშახა, ლაზური ნენა უმანჯელი რტუ თურქიჲეს. ლაზეფე დო ლაზური ნენაშენ ამბარონი გამიჩქვინერი ჩქარ ქეთაბი ვა რტუ. ემუშკულე დიდო ქეთაბი გამიჩქვინუ. მარა ხოლოთი კაპიტალისტური ზალიმობაში ზამანის ვორეთ ჩქინ აწი. ლაზური ნენათენ რადიო-ტელევისჲონი ვა მიღუნან. გაზეთა ვა მიღუნან. გამანთანა- გურაფა ვა მიღუნან. ლაზური ნენაში ჭუმენერი დღალეფეშენი, თქვან მუ ისიმადეფთ? (21.) ეჩი დო მაართანი ოშწანურასთი ლაზური ნენა სქიდასუნონი? ომუდი გიღუნანი?
ბაჲრამ ალი ოზშაჰინი: ლაზურიშენი ოხვენუში დიდო დულჲა რენ. კაპითალიზმიქ კართა მუთუ შიჲუფს, მქუფს, ონდღულინაფს დო გონდინუფს. მუში სქიდალაშენი კართა მუთუ იხმარს. მა ხოლო-თი ლაზური ვა აჩოდინასინონშა ვიჯერ. ბერეფეჩქინიშ კალა ბღაღალათში დო ენთეფექ-თი ღაღალანში ლაზური ვა ღურუნ. მუნდეს ბერეფექ ოღარღალუ ნაშქუმენან, ემ ორას შქურინი ღურაშა ვა გოლვადგინენ. კაზეთა დო რადიჲო-თელევიზჲონი ვა მიღუნან, ალა “შურიმშინე ლაზური” დო “ლაზი თვ”-ში ჟინდოლენ ინთერნეთის კაი დულჲაფე ვიქიფთ.
ლაზური ცხუნონი დერსეფე არხავეს, ვიწეს დო ათინას ნიჩენ მიჩქინ. აჲა დულჲა გონსაზუში ვორეთ. ნოღედი დო ჰოფაქ კუჩხე ნობაძგაფან. მა ენთეფექ-თი ლაზურიშენი არ მუთხანეფე ყვასინონანს მეფშვენ, ვიჯერ.
აწიშკულე ლაზური ვა გონდუნუნ. თქვან ჩქინ დო ირიქ ლაზური ომორდინუშენი ვიბოდეთ. თქვან-თი მან ანთეფე ლაზური შენი ვა მკითხუფთი? თქვან-თი ძიროფთ, მა-თი ბძიროფ, ლაზური შენი დიდო კაი დულჲაფე იხვენენ. იხელათ დო ნცაშა ჲეხთათ.
ალი იჰსან აქსამაზი: ბერობა თქვანიში მოლენი სარფიშენ გონოშინეფე გიღუნანი? მორო მუ, ქოგიღუნან! მუ იყვენ, არ-ჟურ გონოშინე თქვანიშენ მოლამიშინით!
ბაჲრამ ალი ოზშაჰინი: ვა რენ იყვენი! დიდო რენ დო მა არ-ჟურ თეი დოფთქვა. სინორიშა ეჩ მეტროს ვირდი. ბერე ვორტიში დიდო კაი ლაკატკა ვიხმარტი. ემ ორაფეს მელე კითი ვა მემაღირეტეს. პატი წანაფეტუ. ჩქინი ოხორიში მელენდო ოხოსარე უღუტეს. ოხორიჩქინიშენ (25- 30) ჟურე ნეჩ დო ვით- სუმე ნეჩ მეტრო მენდრას დო (25- 30) ეჩ დო ხუთ- ეჩ დო ვით მეთრო მაღალიტუ. ლაკატქა გომზდი დო სალტატეფეს ჯამი დოვუტახი. სალტატეფექ ქვა სოლენ მოხთუ ჲადო, ექოლე აქოლე იწკერტესში მან ქომძირეს. შქურინიშენ გალე ვა გამამალუ. ეკულე ფროტოკოლი ყვეს. ნენა გოქთალე მემეტი ჯუმადიქ (ოზგურ- ქაბაოსმანიში) ბერერენ, უწუ დო ქომომიშლეთინუ. ემუშკულე მძირატესთერი კითი მინკანუპტეს.
არ ჩქვა ჩერემეჩქინიში ჩოდინის სინორიში ღალი ტუ. ექ დიდო კარმახა ტუ დო ოჭოფუ ჲასახიტუ. ლიმჯიშენ ჭინო დო წიწიფე ქოფშინახი. ჭუმანი ორდოშენ ჲევისელი. წიწი ანკეცის ქომოვუციგი დო ტკობაშა ღალიში ტიბაშა დოლოვუტკოჩი. ნანკაპუსთეჲი არ კარმახა ქოპჭოფი. ეკულე არჩქვა ქოპჭოფი.
ამითხანიქ ალი ჲადო დომიჯოხუ. ოხორიშა ვიწკედი მითი ვა ჲისელერენ. ნეკნა მოზდეჲირენ. ხოლო არ ტიბაშა ჭინო ვუსთოლი. არ ჩქვა ქოპჭოფი. ალი ჲადო მითხანიქ ხოლო მიჯოხოფს. ექოლე აქოლე ვიწკერტიში მწქოში თუდე ელეხენ სალტატი ქობძირი. შქურინიშენ ოხორიშა ვიმტი.
ალი იჰსან აქსამაზი: მა მიჩქინ, თქვან მსქვაშა შიირეფეთი ჭარუფთ. ეშო ვა რენი? მუკო ლაზური დო თურქული შიირი გიღუნან? ლაზური ნენათენ აღანი ქეთაბიშ პროჟეფე გიღუნანი? აღანი ფუქირონი ამბარეფე გიღუნანი ჩქინდა?
ბაჲრამ ალი ოზშაჰინი: (130) ოშ დო ეჩ დო ვით ლაზური ლექსი. (60) სუმე ნეჩ თურქური დო ხოფუჲი თურქური ლექსეფე. (80) ოთხო ნეჩ კონაჲი-თი ლაზური თორი ჭარაფე.
ალი იჰსან აქსამაზი: აჲა ინტერვიუ შენი დიდო შუქური გიწუმერთ მა. თქვან თიშენ კუდელიშა მსქვაშა ნენა გემიქთირით. თქვანთი გინონან ნა, აწი ვოჩოდინათ აჲა ინტერვიუ ჩქინი! ხოლოთი თქვან ოთქვალუში ჩქვა მუთუ ჩქვა გიღუნან ნა, ეთი მიწვით, მუ იყვენ! პანდა იხელით! ფიმფილი დიხაშა!
ბაჲრამ ალი ოზშაჰინი: ჩქიმიშენი კაი ოსიმადუფეთქვანიშენი დიდი მარდი. არმუთუფე ოხვენუ კაი რენ. ლაზურიშენი არმუთუფე ოხვენუ ზადე კაი რენ. იხელით, ოში წანერი იყვათ, ფიმფილეფე დიხაშა გეგიხთან დო ნცაშა ჲეხთათ.
http://www.circassiancenter.com/tr/kapitalizm-her-seyi-asindiriyor-ogutuyor-eritiyor-ve-kaybediyor/
https://sonhaber.ch/kapitalizm-her-seyi-asindiriyor-ogutuyor-eritiyor-kaybediyor/
http://www.gurcuhaber.com/2022/04/17/bayram-ali-ozsahin-soylesi-ali-ihsan-aksamaz/
https://aliihsanaksamaz.blogspot.com/2022/04/bizim-sarp-sarpi-ckini-yaynland.html
