“Büyük
isimlerin değil, büyük davaların adamı olunuz!”
1.
2.
https://aliihsanaksamaz.blogspot.com/2023/04/gunumuzde-aydn-olmak-hem-kolay-hem-cok.html
3.
Bölüm: https://aliihsanaksamaz.blogspot.com/2023/04/lazlar-lazdr-gurculer-gurcu-zazalar-zaza.html
4.
Bölüm: https://aliihsanaksamaz.blogspot.com/2023/05/kulturumuzu-dilimizi-ve-kimligimizi.html
(1. Bölüm)
(Ön açıklama: Şimdiki misafirim Nevzat Kaya.
Nevzat Kaya, bizim dostlarımızdan bir tanesi. Ben, kendisini 2010 yılından beri
tanıyorum; (GKM) Gürcü Kültür Merkezinde Tanımıştım. O zamandan beri kültürel
dostluğumuz var. Nevzat Kaya, samimi ve dürüst dostlarımızdan. GKM’nin isimsiz
kahramanlarından bir tanesi. Onunla birlikte birçok önemli işe destek verdik.
Hayri Hayrioğlu Malakmadze ve Ahmet Özkan Melaşvilinin anmalarında İnegöl ve
Hayriye Köyündeydik beraberce, 3 Temmuz 2011 idi; şimdi öyle hatırlıyorum.
Sonra 1 Mayıs’ta Taksim Meydanı’nda birlikte idik, 2012’de.Üçüncü olarak
Galatasaray Lisesinin önünde idik. Bu da 2012’de idi; öyle hatırlıyorum. Batum
ile ilgili Milliyet Gazetesinde kötü bir haber çıkmıştı. Bunu protesto ettik
beraberce. Çerkeslerin mitingine ve İHD’deki toplantılarına destek verdik.
Lazlar- Gürcüler- Çerkesler platformunu oluşturmak için canla başla çaba
harcadık. Böylesi babayiğit bir insan Nevzat Kaya. Ben kendisiyle, bizimle
ilgili çeşitli konularda bir söyleşi yaptım. Konumuz siyasî değil, kültürel-
dilsel idi. Bu, o konuşmanın metni. Ali İhsan Aksamaz, 4 XII
2018))
+
Ali İhsan
Aksamaz: Nevzat Bey; siz,
Aydınlarımızdan bir tanesisiniz. Bize öncelikle biyografinizden bahsedin, olur
mu? Biliyorum, Siz Batumdan gelip Giresuna yerleşmiş bizimkilerdensiniz.
Kaçıncı kuşak muhacirsiniz? Ne zaman doğdunuz? Nerede doğdunuz? Köyünüzün
eski ve yeni adları nedir? Hangi okullarda okudunuz? Şimdi İstanbulda
yaşıyorsunuz. Evli misiniz? Hangi dilleri biliyorsunuz?
Nevzat Kaya:
Öncelikle bu söyleşi fırsatını bana verdiğiniz için, size çok teşekkür ederim.
5. kuşak muhacirim. Dedemin dedesi Mehmet Ali Selimoğlu, Batum’un Keda (ქედა) bölgesi, Bzubzu (ბზუბზუ) Köyü, Şotidze Mahallesinden. Müslüman olduktan sonra
Selimoğlu sülalesi olarak biliniyorlar ve bugün sülâlemiz Türkiye de Selimoğlu
sülalesi olarak bilinir. Müslümanlığı kabul etmeden önceki Sülale soyadımızın
ise, Şotidze olduğunu, tarihçi-yazar Sayın Murat Kasap'ın Batum Muhacirleri
kitabından öğrenmiş olduk. Kesin olmamakla birlikte, o zamanlar mahalle adları
ile sülale adlarının aynı olduğunu Sayın Murat Kasap söyledi. Anne tarafım ise,
Keda Bölgesi Namlisevi (ნამლისევი) Köyünden göç etmiş. Kardeşim, Keda Bölgesine gitti, anne
tarafımıza ulaştı, fakat baba tarafımıza o gün aşırı yağmur ve zaman sorunundan
ulaşamadı. Bir gün, ben de gidersem, umarım sülâlemizin orada kalanları var
ise, ulaşırım. Osmanlı-Rus savaşı çıktığında dedemin dedesi bir kan davasından
dolayı ceza evindeymiş. Savaş nedeniyle çıkan af ile dışarı çıkmış ve kan
davası yüzünden göçmek zorunda kalmış. Sanırım savaşta ilk gelen muhacirlerden
dedemin dedesi. Dedemin dedesi Giresun merkeze yakın Kestendere Köyüne
yerleşmiş. O dönem, Keşap ve Giresun Limanları muhacirlerin ilk indikleri
limanlarmış. Daha sonra sıtma sorunu sebebiyle, oradan ayrılmak istemiş ve
kendisine gösterilen bir çok yerden, daha önce Abkhazların bir süre kaldığı ve
ayrıldıkları Keşap'a 10 km. uzaklıktaki Kurbanpınarı Köyünü beğenerek,
yerleşmiş. Köyün, Keda'daki köylerine benzediği, bu yüzden seçtiği söylenir.
Nüfus kâğıdımda,13 Nisan 1968
tarihinde Keşap Kurbanpınarı Köyünde doğduğum yazar. Gerçek doğum tarihimin,
annemin söylemesi ile 10 Mayıs 1967 olduğudur. Bugün sorsam, anneme hatırlamaz.
O zamanlar, aynı yılda doğanlar toptan kayıt ettirilirmiş. 6 aylıkken, İstanbul
da çalışmakta olan babam, bizleri de yanına almış.
Köyümüzün adı, bizimkiler
yerleştikten sonra hep aynı idi; Kurbanpınarı. Köyün orta yerinde var olan su,
çok soğuk ve güzel bir sudur. Bir ara su kesilmiş, kurban kesmişler ve su
yeniden çıkmış. Hikâye budur ve köyün isminin buradan geldiği anlatılır.
İlkokul 2. sınıfını köyümüzde, geri kalanını İstanbul Kocasinan İlkokulunda
okudum. Ortaokulun birinci sınıfının ilk dönemini Şirinevler Ortaokulunda
okuduktan sonra, parasız yatılı sınav sonuçlarının geç açıklanması sonucu, 2.
dönem Vefa Lisesinde bitirdikten sonra,12 Eylül Askerî Darbesi ile Vefa Lisesi
yatılı kısmı kapatılınca, 1,5 yıl Büyükçekmece Lisesi orta okul yatılı kısmında
okudum. Ortaokul 3. sınıfta bir öğretmenimle kavga etmem sonucu, okulda kalmam
imkânsız hale gelince, ayrıldım ve Kocasinan Ortaokulunda 3. sınıfı bitirdim.
Liseyi Bakırköy Endüstri Meslek Lisesi Elektronik Bölümünde bitirdim.
Üniversiteyi Marmara Üniversitesi İktisadî ve İdari Bilimler Fakültesi Kamu
Yönetimi Bölümünde 3 yıl okuduktan sonra ayrıldım ve İstanbul Üniversitesi
İktisat Fakültesi Ekonometri Bölümünde 2 yıl okuduktan sonra, çıkan af ile
Marmara Üniversitesine geri dönerek, orada bitirdim.
İngilizceyi orta derecede bilirim. Tabii ki, dil
meselesi kullanım ile ilgilidir. Dil kullanılmadıkça, unutulur. Gürcüceyi
anlayacak kadar bilirim.1980 yılına kadar her yıl köyümüze gider ve 3- 4 ay
kalırdık ve bütün çocuklar Türkçe pek bilmezdi. Onlarla anlaşmakta bir sorun
yaşamazdık. Sonra eğitim hayatımızla birlikte 12-13 yıl köyümüz ile bağımız
koptu. Köyümüze gitmez olduk. Bir de babaannem bir Türk idi ve dedem onu
kaçırdığı için inat etmiş ve Gürcüce hiç konuşmamış. İnatçı bir kadındı
babaannem ve bizlerde aile içinde Gürcüce konuşamazdık. Bir Zaza ile evliyim.
Geç evlendim, 43 yaşımda, çocuğum yok ve olup olmaması kararını eşime bıraktım.
Böyle bir dünyaya bir çocuk getirme meselesinde kararsızım.
Ali İhsan Aksamaz:
Nevzat Bey; ben, sizi 2010’dan beri tanıyorum. O zaman (GKM) Gürcü Kültür
Derneğine destek veriyordunuz? Bu dernekte ne gibi işler yaptınız? Yararlı
çalışmalarınızdan haberimiz var, fakat şimdi GKM içinde değilsiniz.
Neden?!
Nevzat Kaya:
Ailemiz, Sol siyaset ile iç içe olmuş bir ailedir. Ve bu nokta da çok bedel
ödemiştir. Babam, 1970'lerin bütün işçi eylemlerinde yer almıştır. Derby
fabrikasında çalıştığı dönemde, ilk fabrika işgalinde yer almıştır. 6. Filonun
denize dökülmesi,15-16 Haziran, Kanlı 1977 1 Mayıs dâhil olmak üzere, babam
bütün hepsinde yer almıştır. Hatta 1996 Kadıköy 1 Mayısında kalp krizi geçirmiş
ve o yıl kalp ameliyatı olmuştur. Kendisini 2016'da kaybettik. Çocukluğumuz,
babamın bu çalışmaları ve anlatımları ile geçti. Sol Siyaset, başka işler ve değişik
şeyler ile hayatımız akıp gitti. Burada girmemin gereksiz olduğu nedenlerle Sol
Siyasası ile hareket etme koşullarımız bir yerden sonra kalmadı.
2008 yılında Gürcü Kültür Merkezi
kuruldu ve kardeşim Fazlı Kaya kurucu üye ve ilk yönetim kurulu üyesi olarak
içinde yer aldı. Bana da ısrar etti, zorladı yer almam için. Mücadeleden kaçan
bir yapı da değiliz. Hayatımız, aile tarihimiz böyledir. Ben de bir katkı
yapmak, destek vermek için, 2008’de üye oldum. İlk kongrede yedek yönetim
kurulu üyesi olarak yönetimde yer aldım.
Bu durumu uzun anlatmam gerekiyor.
Çünkü mesele sadece bir dernek meselesi değil. Buradan Türkiyeli Gürcü Halkının
durumu, öznelerinin, kurumlarının genel durumunun görülmesi açısından
önemlidir.
Gürcü Kültür Merkezi'ne katıldıktan
sonra gördüğüm ilk şey, ortada ne belirlenmiş asgarî ilkeler, ne bir işleyiş,
ne de bir plân-programının olmadığı idi. Kuruluş sürecini organize eden kişi,
kuruluş sürecinden sonra ortadan kaybolmuş ve belirli iş adamlarından alınan
sözler de gerçekleşmeyince ortada kalmış, kiralarını bile ödemeyen ve borç
içinde olan bir kurum. Her toplantı arkadaşların kuruluş sürecini organize eden
kişiye yönelik sitemleri ile geçiyordu. İlk dediğim şu oldu; ya bu kişiyi
üyelikten çıkaralım, ya da bir daha kimse bu konuyu gündeme getirmesin.
Kendimiz ne yapacağımıza bakalım. Hepsi hayret etti, “olamaz,” dedi. “Neden,”
dedim, “bu kişi ilâh mı? Biz kendimiz bu süreci aşamaz mıyız?” Kardeşim ile iki
kere tanıdıklarımızdan bağış almak için yollara düştük. Derneğin bu kira borcu ile
ve bu yerin kira gideri ile yürüyemeyeceğini, daha ufak yere taşınması
gerektiğini söyledik. Derneğin askıya alınmasını isteyenler oldu. Bunun derneği
kapatmak olacağını söyledik ve kabul etmedik. Ne yapıp edip bu sorunu
çözeceğimizi, bunun için bir plân- program içinde hareket ederek aşacağımızı
belirttik. Öyle bir dernek düşünün ki, bırakın borçlarını ödemeyi, uzun süre
stopaj beyannameleri bile verilmemiş. Şöyle düşünün, fazla üyesi olmayan, aidat
geliri olmayan, bir dil kursu dışında faaliyeti olmayan ve aylık 1.500 TL
gideri olan bir dernek, nasıl kendini döndürecek?
İki kere bağış toplama, daha ufak ve kirası
düşük yere taşınma, derneğe yeni üyeler katma gibi çalışmalar yaptık. Gerçekte
bunu kardeşim Fazlı Kaya ile yaptık, desem daha doğru olur. 2009 yılında, yeni
yer tutmak için topladığımız nakit ile yer ararken ve bir yeri tutmaya karar
verirken, Yönetim Kurulu içinde tartışma çıktı. Hem Yönetim Kurulu Üyesi, hem
de ilk dernek yerinin kiraya vereni, Yönetim Kurulu toplantısı istedi. Düşünün
ki, içinde kardeşimin de olduğu 4 Yönetim Kurulu Üyesi bir hafta sonu saatlerce
telefonla bu meseleyi görüşüyorlar. Fakat bundan başka kimsenin haberi yok.
Kardeşime o zaman 800 TL telefon faturası geldi. Benim bu durumdan Pazartesi
günü haberim oldu ve daha sonra kardeşimin de içinde olduğu,”dörtlü çete” diye
tanımladığım bu yapı, 2- 2 kalınca, ortaya bir kararsızlık çıktı. Ortada diğer
üyeler, tartışma ve karar sürecine katma yok, üyeleri ve kursiyerleri katma
yok, yani yok oğlu yok. Bu süreçte sorunu çözmek için bunları bir araya
getirerek sorunu çözmeye çalıştım ve 3 öneri sundum borçlar için. Üçüncü
öneriyi, “başta yapamayız, beceremeyiz,” demelerine rağmen, kabul ettirdik. Öneri
bir dayanışma gecesi ile borçları kapatmak ve denk bütçe ile faaliyetlerimizi
arttırarak süreci götürmek şeklinde idi. Dayanışma Gecesi başarılı olup,
Kurumun borçları kapandıktan sonra, GKM diğer arkadaşların da desteği ile 2- 3
yılda birçok faaliyet gerçekleştirdi. Kültür Haftası yaptı, Gürcistandan,
içinde Pridon Halvaşi'nin de olduğu 4- 5 katılımcı ile. Gürcistan Kültür Gezisi
yapıldı, dernek bir internet sitesine kavuştu. Laz, Çerkes ve Hemşinli
dostlarımızla birlikte Kafkas- Karadeniz Platform Girişimi hayata geçirildi.
Bunun öncülüğünü de GKM yaptı. Bir panel yaptı bu platform. Yılda 3- 4 kere
yemekli toplantı, 70 kişi katılımla Gürcü Gençler Buluşması,1 Mayıs'a GKM
olarak 40- 50 kişi ile katılım, her yıl bir gece, dil, folklor kursları, hafta
da en az bir etkinlik. Film gösterileri, söyleşiler, tanıtımlar, vs. Rusya'nın
Kafkaslardaki işgallerini protesto etkinliği, 50- 60 kişilik bir katılımla
İstanbul Rusya Başkonsolosluğu önünde yapıldı. O kadar çok faaliyet yapıldı ki,
hepsini hatırlamak zor. Gürcü Çalıştayı yapıldı; ilk tertip komitesinde yer
aldığım, daha sonra ikincisinden önce ayrıldığım. Üye sayımız arttı,
faaliyetlere katılım arttı ve bu birilerini ciddi anlamda rahatsız etmeye
başladı. Yıllarca kurumsallaşma adına ciddî hiç bir şey yapmayanlar,
ayaklarının altındaki toprağın kaydığı endişesi ile saldırılara, kumpaslara
başladılar. Bunun başını ilk başta Fahrettin Çiloğlu çekti, sonrası zaten
geldi. Hele ki, onlar gibi düşünmememiz, Gürcistan'ın resmî tezlerine uygun
hareket etmememiz, yetti de arttı. Bu saldırılar önce dışarıdan, sonra içeriden
yapıldı. Kurum önce bir çatışma içine sokuldu, sonra adım adım kurumu
işlevsizleştirme ve bitirme politikası izlendi ve son noktada da başarılı
olundu. Buna karşı, “sen ne yaptın?” denilecekse; direndim, en baştan sonuna
kadar farklı bir çıkış aradım, fakat bu noktada kendi arkadaşlarımızı bile iknâ
edemedikten, tehlikeyi defalarca anlatmama rağmen, anlaşılmaması üzerine kurum
ortak yönetim süreci ile, işlevsizleştirilme, darlaştırılma yoluna sokuldu. Gerisi
GKM'den kopan kopana, ayrılıp yeni bakkal dükkânları açan açana hali oldu. 5
yıl içinde yer aldığım GKM'den istifa ettim. Çünkü artık Türkiyeli Gürcülerin
kimlik, dil ve kültür sorunlarında bir işlev yerine getirebilme özelliği
kalmamıştı. Bizim çoğunlukta ve yönetimde olduğumuz bir kongre sürecinde 4
maddelik işleyiş ilkesi sundum. Muhalefet bunu bile kabul etmedi. Aşağıdaki 4
maddelik ilkeleri kabul etmeyenler ile aynı kurumun içinde yer almanın
imkânsızlığı açıktır:
1-GKM, bağımsız bir demokratik kitle
örgütüdür. Her yönetim bu niteliğini yitirtmemek kaydıyla, değişik kurum ve
kuruluşlarla yürüteceği ilişkiyi belirler.
2-Çoğunluk - yönetim azınlığın hak-hukuk ve
gerçekliğini tanır ve kendilerini her düzeyde ifade edebilmesinin araçlarını
azınlığa sunar.
3-Çoğunluğun kararları bağlayıcıdır. Azınlığın
bu kararları eleştirme hakkı olmakla birlikte, kararların aleyhine fiili
çalışma yürütemez.
4-Hiç bir kişi veya grup belirlenmiş işleyiş
dışında hareket etmez.
Benim, süreç içinde “diasporacı”
diye tanımladığım kesimin -çünkü onlar kendilerini bir şekilde
tanımlamıyorlardı- kendileri dışında başka hiç bir kişi ve anlayışı bu alanda
barındırtmayacaklarını daha en başında onları tanıyan dostlarımız ifade
etmişti. Zaten bunu ben de kısa sürede anladım.
Gürcü Kültür Merkezi, 4-5 yıl hem
üye ve hem de yönetim kurulu üyesi olarak içinde yer aldığım, kurumun
hamallığından tutun da her işini yaptığım ve Türkiyeli Gürcülerin kimliğini
yaşatma mücadelesi adına yeni şeyler ortaya çıkartmaya çalıştığımız bir süreç
oldu. Birçok şey yapıldı, birçok deneyim oluştu. Fakat bizler yeni idik ve
karşımızda çok ketum ve organize bir güç vardı. Bu güç aşılamaz mı idi? Evet;
aşılabilirdi, fakat bunun aşılması gerektiğinin, bunun Türkiyeli Gürcülerin
kimliğini yaşatma mücadelesi adına bir zorunluluk olduğunu gören bir kesimin
varlığı ile bu gerçekleşebilirdi. Sanırım bu bilinç yoktu. Ve bu yüzden
işlevini yitiren, işlevsizleşen GKM ile yollarımı ayırdım. Bundan sonraki GKM
ile ilgili bir şey söylemiyorum. Çünkü beni ilgilendirmediği gibi, bir değer de
göremiyorum. Bu soruyu bu şekilde şimdilik geçelim. Gerçekte; daha çok
anlatılacak şey var.
(Devam edecek)
(Önerilen
okumalar: Ali İhsan Aksamaz, “Gürcü Aydınları’nın Yayıncılık Faaliyetleri”,
6 IV 2020, sonhaber.ch/ hyetert.org; Ali İhsan Aksamaz, “Sandro’nun Hayatı”, 25
IV 2020, sonhaber.ch; Ali İhsan Aksamaz, “Gürcü Alfabesi ve Gürcüce’nin
gelişimi”, 5 V 2020, sonhaber.ch; Ali İhsan Aksamaz, “Gürcü Ansiklopedik
Sözlüğü Yayınlandı”, 23 XII 2021, sonhaber.ch/ gurcuhaber.com/ circassiancenter.com.tr;
Candan Badem, “Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin”, Aras Yayınları,
İstanbul, 2018; Erdoğan Şenol, “Gürcü Ansiklopedik Sözlüğü”, Emsal Matbaa
Tanıtım Hiz. San. ve Tic. Ltd. Şti., Ankara, 2021; Eşref Yılmaz: “Göç
Olaylarında Bilgi Karmaşası Çok Yaygın!”, 21 V 2022, sonhaber.ch/
gurcuhaber.com/ circassiancenter.com.tr; Mehmet Ender Savcın: “Gürcistan’da akrabalarımız var!”, 11 X 2020,
sonhaber.ch/ gurcuhaber.com; Murat Kasap: “Hep beraber güzel eserler ortaya
çıkartalım!”, 23 I 2019, sonhaber.ch/ gurcuhaber.com/ circassiancenter.com.tr;
Parna- Beka Çilaşvili, “Taşralı Gürcülerin” kendilerini yeniden keşfi”, 20 I
2017, tetripiala.wordpress.com; Pridon Khalvaşi, Erdoğan Şenol (Çeviren), Gece
Kitaplığı, Ankara, 2019)
+
Noʒ̆ile -1
“Didi coxopeşi vardo, didi davapeşi k̆oçi iqvit!”
(Goʒ̆otkvala:
Aʒ̆ineri sumari/ musafiri çkimi ren Nevzat K̆aya. Nevzat K̆aya ren çkimi
manebrapeşen arteri. Ma emu 2010 ʒ̆anaşen doni viçinop; (GK̆M-s) Gurculi
K̆ult̆uruli Şkaguronis viçineret̆i. Emindroşen doni, k̆ult̆uruli cumaloba
komiğunan. Nevzat K̆aya ren samimi do namusoni k̆oçepe çkinişen arteri. Emuk
GK̆M-şi ucoxoni ç̆k̆onepeşen art-arti rt̆u. Emindros, muşi k̆ala ar-jur beciti
dulyas mxuci komepçit. Entepeşen arteri rt̆u Xayri Xayrioğlu Malaqmaže do Ahmet
Ozk̆an Melaşvili oşinu noğa İnegolis do oput̆e Hayriyes, noğa Bursas. Aya rt̆u
3 Xʒala 2011 ʒ̆anas; aʒ̆i eşo komşuns. Uk̆ule Ar Mayisisti artot vort̆it
Taksimişi Meydanis, 2012 ʒ̆anas. Masumani oşkaruli noxvene çkini rt̆u
Galatasayiş Liseşi ʒ̆oxle. Aya rt̆u xolo 2012 ʒ̆anas; eşo komşuns. Gazeta
Milliyetis Batumi şeni ar p̆at̆i ambari gamiçkvineret̆u; eya ambari p̆rot̆est̆o
oxvenu şeni ek vort̆it. Çerkesepeşi mitingisti do entepeşi ok̆oxtalasti mxuci
komepçit. Lazepe-Gurcepe- Çerkepeşi demok̆rat̆iuli p̆lat̆formi oʒ̆opxu şeniti
şurdoguriten viçalişit çkin. Amk̆ata k̆ap̆et̆i cumak̆oçi ren Nevzat K̆aya. Ma
emu k̆ala ar int̆erviu dop̆i çkvadoçkva çkineburi temapeşen. P̆olit̆ik̆uri var,
k̆ult̆uruli, lingvist̆uri rt̆u çkini tema. Aya ren noğarğale çkinişi
t̆ekst̆i. Ali İhsan Aksamazi, 4 XII 2018))
+
Ali İhsan Aksamazi: Nevzat Bey; Tkvan ret çkineburi
gamantanerepeşen arteri. İpti tkvani biyografişen molamişinit, iqveni? Ma
miçkin, Tkvan Batumişen moxtimeri do noğa Giresunişa dobargeri mohaciri
çkineburepeşen ret. Nak̆otxani diʒxirişen mohaciri ret? Mundes yeçkindit,
dibadit? So dibadit, yeçkindit? Oput̆e tkvanis mu coxons mcveşi do ağani
coxoten?! Namu nʒ̆opulapes igurit? Aʒ̆i noğa İst̆anbolis skidurt. Çileri reti?
Nevzat K̆aya: İrişen ʒ̆oxle ma
dido şukuri giʒ̆umert, amk̆ata fursat̆i momçapt do emuşeni. (5.) maxutani
diʒxirişen mohaciri vore ma. Batumişi muxuri Kedaşi (ქედა) Bzubzu ( ბზუბზუ) coxoni oput̆eşi maxale Şotižeşen ren p̆ap̆u çkimişi p̆ap̆u Mehmet Ali
Selimoğli. Muslimani iqu şk̆ule, Selimoğlepe yado içkinen aya
sulale. Edo andğaneri ndğas, sulale çkini içkinen aya coxoten.
Muslimanobaşen ʒ̆oxleni orapes, gvari çkini t̆eren Şotiže; aya ambari çkin
magures matarixe-mç̆aru Murat̆ K̆asap̆ Begişi “Batumişi Mohacepe coxoni
ketabişen. Mtelo mtini va ren tina, emindroneri maxalepeşi coxope do
ekoni sulalepeşi gvarepe artneri t̆eren; Murat̆ K̆asap̆ Begik eşo miʒ̆ves. Nana
çkimişi sulaleti ren muxuri Kedaşi oput̆e Namlisevişen (ნამლისევი), mohaciri gamaxteren. Cuma çkimik
idu muxuri Kedaşa do kožiru nana çkimişi ekoni sulale. Mara emus va
ažiru baba çkimişi ekoni sulale, emdğaneri ç̆ima do oraşi gurine. Arndğas, ora
miğut̆aşi, mati meptaminon ekoni sulale çkinişi oput̆eşa do mažirasunon ekoni
sulale çkinişen genomskide k̆oçepe; eşo mepşven ma. Osmanli-Rusuli Harbi şk̆uleni
ar oras, p̆ap̆u çkimişi p̆ap̆u t̆eren cixas molaxuneri vendet̆aş
gurine. Harbiş gurine ixarsuvineren do vendet̆aş gurine moxaciri
gamaxteren p̆ap̆u çkimişi p̆ap̆u. P̆ap̆u çkimişi p̆ap̆u em mohacirepeşen ren
yado guris meşamilaps. Emindroneri noğa Giresunişi şkagurişa xolos Kestendere
coxoni oput̆eşa dibargeren p̆ap̆u çkimişi p̆ap̆u. K̆araviten komoxteren
Osmanlişi dixaşa. Edo emindroneri K̆eşap̆i do Giresunişi limanepe rt̆eren
mohacirepeşi iptineri sva Osmanlişi dixas. Uk̆açxe çaçxuriş gurine ekolen oxtimu
unt̆eren p̆ap̆u çkimişi p̆ap̆us. Edo hukumetik emus majura svalepeti oʒ̆ireren.
Aya svalepeşi doloxe K̆urbanp̆inari coxoni oput̆e moʒ̆onderen p̆ap̆u çkimişi
p̆ap̆us. Aya oput̆es kuğun (10) vit k̆ilomet̆re mendranoba K̆eşap̆işa. Megerem
ʒ̆oxleşen Apxazi mohacirepeti doskiderenan aya oput̆es mk̆ule oras. P̆ap̆u
çkimişi p̆ap̆us moʒ̆onderen K̆urbanp̆inari coxoni oput̆e. Edo eşoten
K̆urbanp̆inarişa dibargeren. Ekoni oput̆e Bzubzus do akoni oput̆e
K̆urbanp̆inaris mengaperi hava- dixa kuğut̆eren. Emuşeniti oput̆e
K̆urbanp̆inarişa dibargeren p̆ap̆u çkimişi p̆ap̆uk. Eşo itkven; mati eşo
miçkin.
Nufuskağaldişi ambariten, ma dovibadere, yepçkindere 13 İgrik̆as 1968-s,
K̆eşap̆işi oput̆e K̆urbanp̆inaris. Mtini dobadaştariği çkimi, nana çkimişi
nenaten, 10 Maisi 1967 ren; eşo matkven ma. Nana çkimis aʒ̆i p̆k̆itxaşi, eya
tariğiti va gvaşinen; eşo matkven. Emindropes, artneri ʒ̆anas dobadineri k̆arta
bereşi dobadaşdğa eşo iç̆arineren; adeti eşo t̆eren. Ma (6) anşi
tuteri vort̆işi, ocaği çkimi dibargeren noğa İst̆anbolişa, baba çkimi
içalişept̆eren noğa İst̆anbolis do emuşeni.
İptineri mohacirobaşi ʒ̆anapesti, ʒ̆oxleşenti oput̆e çkinis coxont̆eren
K̆urbanp̆inari, aʒ̆iti eşo. Çkin komiğunan ar ʒ̆k̆artoli oput̆e çkinişi
oşkendas; aya ʒ̆k̆ari ren qini do nostoneri. Ar orapes, aya ʒ̆k̆ari va
gamaxteren, miletik k̆urbani noç̆k̆ireren; ok̆açxe xolo gamaxteren
aya ʒ̆k̆ari. Oput̆eşi coxo, aya ambarişen mulun yado miletik molaşinaps.
Geç̆k̆apuroni nʒ̆opulaşi majurani sinifişakis oput̆e çkimis, geç̆k̆apuroni nʒ̆opulaşi
uk̆açxeni sinifepeti noğa İst̆anbolişi K̆ocasinaniş Geç̆k̆apuroni nʒ̆opulas
dovik̆itxi, doviguri ma.
Oşkenani nʒ̆opulaşi maartani sinifişi maartani devre dovik̆itxi
Şirinevleriş Oşkenani nʒ̆opulas. Uk̆ule upareli- oncironi oşkenani nʒ̆opulaşi
imtianis kamapti. Mara aya imtianişi ambari va ignapinu ora muşis; eqo iquşiti,
ma vik̆itxi oşkenani nʒ̆opulaşi maartani sinifişi majurani devre Vefaş Lises.
12 St̆aroşinaşi Askeruli darbeten, Vefaş Liseşi oncironi burme geink̆iluşi, ma
vik̆itxi Buyuk̆çek̆meceş Liseşi oşkenani nʒ̆opulaşi burmes ar do gverdi ʒ̆anaş
morgvalis. Oşkenani nʒ̆opulaşi masumani sinifis vort̆i, emindros ma vik̆abği
mamgurapale çkimi k̆ala. Emuşeniti açkva eya nʒ̆opulas oguruşi
menceli va maqu. Eşo iquşiti, eya nʒ̆opula mevaşkvi; ma vik̆itxi
masumani sinifi K̆ocasinaniş Oşkenani nʒ̆opulas. Uk̆ule Bak̆irkoyiş Endust̆ruli
Meslek̆işi Liseşi Elekt̆ronik̆işi burmeşen dovimezuni ma. Marmaraş
Universit̆et̆işi İktisaduri do İdaruli Çkinapapeşi Fak̆ult̆et̆işi Xalk̆uri
Oktalaşi burmes dovik̆itxi sum ʒ̆anaş morgvalis. Mara ma mevaşkvi eya nʒ̆opula.
Uk̆ule İst̆anbolişi Universit̆et̆işi İktisat̆işi Fak̆ult̆et̆işi Ek̆onomet̆rişi
burmes vik̆itxi ma jur ʒ̆anaş morgvalis. Afişi k̆anoniten, xolo govikti
Marmaraşi Universit̆et̆işa. Edo dovimezuni eya universit̆et̆işen. İnglisuri
nena komiçkin; oşke seviyes. Tkvanti giçkinan, si ğarğalaşi, irden nena skani.
Va ğarğalaşi, nena gogoç̆k̆ondun; mati eşo. Gurculi nenati komiçkin;
oxomaʒ̆onen. 1980 ʒ̆anaşakis, k̆arta ʒ̆anas monç̆inora moxtuşi, çkin oput̆e
çkinişa mevulurt̆it. 3-4 tutas oput̆es pxet̆it. Oput̆eşi mteli berepes Turkuli
va uçkit̆es. Berepe k̆ala mağarğalet̆es; Gurculi mağarğalet̆es. Uk̆ule
nʒ̆opulaşi skidalak gza memik̆vates oput̆eşa. Oput̆e çkinişi va memales. Baba
çkimişi nana Turki rt̆u. P̆ap̆u çkimik omt̆ineren emu; emuşeniti k̆ulanik
oxoç̆k̆oderen do çkar va ğarğaleren Gurculi. Nop̆rani oxorca rt̆u nandidi
çkimi. Çkinti va mağarğales Gurculi ocağişi doloxe. Çili çkimi ren Zaza. Yano
doviçili ma, 43 ʒ̆aneri vort̆i do emindros doviçili. Bere va miqonun
ma. Çili çkimik gonk̆vatasunon. Bereş oqopumu çili çkimis uçkin. Edo amk̆ata
kianas ar bereşi baba oqopimu şeniti uk̆arare vore ma; ayati k̆aixeşa
giçkit̆an.
Ali İhsan Aksamazi: Nevzat Begi; ma tkvan 2010
ʒ̆anaşen doni giçinopt. Emindros, (GK̆M-s) Gurculi K̆ult̆uruli Şkaguris mxuci
meçapt̆it. Muperi dulyape qvit aya k̆ult̆uruli derneğis? Pelaperi noxvenepe
tkvanişen ambari komiğun mara, andğaneri ndğas GK̆M-şi doloxe va ret; muşeni?!
Nevzat K̆aya: Ocaği çkini
p̆anda k̆vazaluri p̆olit̆ik̆aşi doloxe rt̆u; aʒ̆iti eşo. Emuşeniti aya dulyaşi
bedeli dido monk̆a rt̆u ocaği çkinişa. Baba çkimik numxvacu
madulyepeşi mteli nodgitobas 1970-oni ʒ̆anapes. Baba çkimik Derby coxoni
fabrik̆as içalişept̆u. Eya fabrik̆as xe geidvinu madulyepeşk̆elen emindros. Baba
çkimikti numxvacu eya nodgitobas. Yank̆işi 6-a Filoşi askerepeşa
nodgitu; 15-16 Mbuloras, Diʒxironi 1-a Maisi 1977-s do amk̆ata
majura nodgitobapesti numxvacu baba çkimik. 1996 ʒ̆anaşi Kadıkoyi
1-a Maisişi orasti, guriş k̆rizi aqu baba çkimi; aya dulyaşi gurineti ameliyati
aqu emus. Baba domiğures 2016 ʒ̆anas. Çkin dovirdit baba çkinişi amk̆ata
noçalişepe do ambarepeten. K̆vazaluri p̆olit̆ik̆a do amk̆ata dulyapeten
dovicumadit, dovibadit. Çkvadoçkva dulyapeş gurine, açkva k̆vazaluri
p̆olit̆ik̆aşi doloxe va voret; aʒ̆i aya ambarapeşen molaşinu guris va
mek̆amilaps. Ayati aşo otkvalu domaç̆irs; tkvanti aya aşo giçkit̆an.
Gurculi K̆ult̆uruli Derneği (GK̆M) geidginu 2008 ʒ̆anas. Umçane cuma çkimi
Fazli K̆aya rt̆u magedginale mak̆ature do iptineri idareheyetişi mak̆ature. Eşo
ptkvat na, aşo ptkvat na, iptineri dğaşen doni, umçane cuma çkimik numxvacu
GK̆M-s. Ma ipti aya dulyaşa toli va miğut̆u. Siti komoxti do GK̆M-s mxuci
komeçi yado umçane çkimik komemaçkinu. Ar fara var, dido fara eşo komemaçkinu
umçane cuma çkimik. Çkinti mşkurinace k̆oçepeşen va voret. Skidala çkinişi,
ocaği çkinişi tarixi ren k̆ap̆et̆i. Eşo iquşiti, mati mxuci komepçi GK̆M-s. Edo
mak̆ature doviqvi ma GK̆M-şa; aya rt̆u 2008 ʒ̆anas. GK̆M-şi iptineri k̆ongreşi
ora rt̆u, miletik ma domʒ̆ipxu yedek̆uri mak̆ature idareşheyetişa.
Aya ambari tişen k̆udelişa otkvalu domaç̆irs. Aya xvala ar derneğişi ambari
va ren do emuşeni. Turkiyeşi Gurci Xalk̆işi aʒ̆ineri xali, muşi aʒ̆ineri
goʒ̆ocğonerepe do derneğepeşen molapşinaminon ma. Emuşeniti aya ambari çkimi
ren dido beciti. Emuşeniti mskvaşa misiminit do memiqucit, mu iqven.
GK̆M-s tolepe çkimiten muepe kobžiri, qucepe çkimiten muepe kovogni; vay ti
çkimis! Entepeşen ambari komekçat: Derneğis asgaruli p̆rensip̆epe va
uğut̆u. Derneğişi miletisti oçalişuşi p̆lan-p̆rogramiti çkar va uğut̆u.
Derneğişi iptineri organizat̆or-k̆oçi va ižirinet̆u meydanis.
Namtini dulyaşk̆oçepek nena meçerenan, mara entepekti va numxvacerenan GK̆M-s.
Eşo iquşiti, GK̆M-s kiraşi para meçamuşi menceli va aqveren. Dido
borci kuğut̆u GK̆M-s. Manebrapek sitemiten molaşinapt̆es gondineri em
organizat̆or-k̆oçişen k̆arta ok̆oxtalas. Ma eşo ptkvi ipto: “Jur gza
komiğunan. Maartani ren em k̆oçi mak̆aturobaşen get̆k̆oçu; majuraniti ren am
k̆oçişen molaşinu meşkvinu. Çkin dulya çkinis voʒ̆k̆edat!”. Ok̆oxtalaşi miletis
gaak̆viru do “eşo dulya va iqvenya” tkves. “Muşeniya?” mati p̆k̆itxi
miletis, “Am k̆oçi ilaxi reni?! Aya p̆roblemepe mojilu şeni, çkin
menceli va miğunani, çkini nositen çkar mutu va maxvenenani?” Jur faras
çkineburi k̆oçepes para ok̆vandu şeni gzas gebdgiti umçane cuma çkimi k̆ala.
Derneğis kiraş borci kuğut̆u. Eya mağali kiraten, derneğis oskiduşi şansi va
uğut̆u. Amʒika ç̆it̆a binaşa obargu k̆ai iqvasunt̆u. Eşoti ptkvit
çkin. “Mk̆ule oraten, tadili aqvas derneğisya” tkves namtinepek. Aya rt̆u
derneği genk̆ilu; çkin eşo miçkit̆es. Mk̆ule oraten, tadili va govonk̆vatit
çkin. “Gzalepe dobgorat do aya p̆roblemi voçodinat; ar p̆lani-p̆rogramiten gzas
gebdgitat. Eşotenti aya finansuri p̆roblemi mojiluşi menceli maqvasunonanya”
ptkvit çkin. Muperi derneği rt̆u aya, giçkinani?! Tito-tito giʒ̆vat: Derneğis
kiraş borci kuğut̆u. Xvala borci muşi meçamuşi menceli va uğut̆u derneğis,
ʒ̆oxleni ti-mçxupek k̆iraş st̆op̆ajişi rabisk̆apeti va meçerenan maliyes.
Derneğis mak̆ature dido va uqonut̆u. Mak̆aturepeşen aidat̆iş para va uğut̆u.
Derneğis xvala Gurculi nenaşi k̆ursu kuğut̆u; amuşen met̆ati faaliyet̆i va
uğut̆u. Mara derneğis 1.500 TL-oni xarci kuğun k̆arta tutas. Muç̆oşi skidasunon
aya derneğik?!
Jur faras çkineburi miletis para vak̆vandit. Amʒika ç̆it̆a binaşa obagu
şeni gzalepe bgorit. Derneğişa ağani mak̆aterepe ožiru şeni gzas gebdgitit.
Mtini giʒ̆vat; aya dulyape umçane cuma çkimi Fazli K̆aya k̆ala dop̆i ma. 2009
ʒ̆ana rt̆u, çkin para mažires do aya paratenti ağani binaşa obarguşi gzalepe bgorupt̆it.
Emindrosti idareşheyetişi k̆oçepek niza ikipt̆es. Hemi idareheyetişi
mak̆aturepes, hemiti ilkineri binaşi mances idareheyetişi ok̆oxtala vak̆vandit.
İsimadit; otxo idareheyetişi mak̆aturek, ar doloniş çodinas, t̆ilifoniten aya
dulyaşen molaşinapan saat̆epeş morgvalis. Entepeşen arteri ren umçane cuma
çkimi Fazli K̆aya. Mara am otxo k̆oçiş met̆a, majura çkar mitis aya dulyaşen
ambari va uğun. Umçane cuma çkimişi t̆ilifoniş fat̆ura rt̆u 800 TL eya tutaşi
çodinas. Aya dulyaşen uk̆ule ambari maqu, Tutaçxa rt̆u. Çkin am otxo k̆oçepeşi
xalis otxoni çete vuʒ̆umert̆it. Artikartişa va acginerenan am otxo k̆oçis do
jurişa juri doskiderenanşi, armenceloni doskiderenanşi, uk̆arare doskiderenan.
Majura mak̆aturepes am otxo k̆oçişi p̆olemik̆epeşen ambari va uğunan. Majura
mak̆aturepe k̆oçi va işineren idareheyetişi am otxo mak̆atureşk̆elen.
Ok̆otkvalu do gonk̆vatuşen majura mak̆aturepes ambari va uğunan. Xolo
k̆ursiyerepeti k̆oçi va işineren. Entepesti ok̆otkvalu do gonk̆vatuşi
p̆rosesişen ambari va uğunan. Demok̆rat̆iuli gagnapa va uğunan idareheyetişi
mak̆aturepes: Aya dulyas eşo itkven do mati aşo matkven. Ma şur do guriten
viçalişi do gzalepe bgoru amk̆ata p̆roblemepe oçodinu şeni. Dulya eşo va
iqvasunt̆u. Emindros amk̆ata p̆roblemepe oçodinu şeni, ma mileti ok̆otalaşa
vuç̆andi. Edo ma sum gza voʒ̆iri miletis; sum teklifi voʒ̆iri. İpti
“çkin va maxvenenan, çkin va mabecerenanya” tkves. Mara miletis vocerapit
çkin. Teklifi çkini rt̆u oʒ̆opxu ar ok̆omxvacuşi k̆onseri.
Ok̆omxvacuşi k̆onserişi mogapaten, borcepe çkini opağu do moxva biucet̆itenti
faaliyet̆epe çkini odidanuten oxvenu rt̆u aya teklifi çkini. Ok̆omxvacuşi
k̆onseri gecgineri iqu. Derneğişi mteli borcepe ipağinu. Uk̆ule majura
manebrapeşi omxvacutenti, GK̆M-k qu ardido faaliyet̆i jur-sum ʒ̆anaş morgvalis.
K̆ult̆uriş Doloni iʒ̆opxinu. Gurcistanis K̆ult̆uruli Golva iʒ̆opxinu,
Gurcistanişen moxtimeri otxo-xut k̆oçi k̆ala. Şair P̆ridon Xalvaşiti
entepeşi doloxe rt̆u. Derneğis aqu ar int̆ernet̆uri but̆k̆a. Lazi, Çerkesi do
Xemşili manebrape k̆ala “K̆afkas- Uçamzoğaş P̆lat̆formişi İnisiyat̆ifi”
ixorʒelinu. GK̆M rt̆u aya p̆lat̆formişi goʒ̆oncğoneri. Aya p̆lat̆formik ar
p̆aneli qu. Ar ʒ̆anas sum- otxo fara oç̆k̆omaloni ok̆oxtala iʒ̆opxinu. 70
k̆oçişi omxvacuten, Gurci Ağanmordalepeşi ok̆oxtala ixorʒelinu. 1-a Maisis
GK̆M-şen 40- 50 k̆oçi k̆ala mxuci mepçit. K̆arta ʒ̆anas ar oç̆k̆omaloni
ok̆oxtala; nenaşi do xalk̆uri dansepeşi k̆ursepe; ar dolonis minimo ar
faaliyet̆i dopit çkin. Filimişi faaliyet̆epe, ok̆otkvalepe, Oçinapupe; majura
faaliyet̆epeti dop̆it çkin. Rusyaşi K̆afk̆asyas işgalepe
ip̆rot̆est̆inu 50- 60 k̆oçoni grubiten Rusyaşi Federasyonişi İst̆anbolişi
Dudk̆onsolosobaşi ʒ̆oxle. Faaliyet̆epe çkini ar-jur vardo, dido rt̆u, emuşeniti
astaxolo mtelo va gomaşinen aʒ̆i. Gurculi Çaliştayi iʒ̆opxinu;
Maartani çaliştayişi tertipiş k̆omit̆et̆is vort̆i ma. Mara majurani
çaliştayişen ʒ̆oxle p̆ost̆i çkimi mevaşkvi. Mak̆aturepeşi muk̆onoba ididanu
dğaşen dğaşa. Faaliyet̆epe çkini ididanu. GK̆M şeni onç̆elu manžinu. Mara aya
pelaperi noçalişepeş gurine, namtinepes gaak̆vires do cidduro ižabunes. Edo
raxat̆i va doxodes. Am k̆oçepes Gurculi minoba oskedinu şeni, çkar mutu va
axvenes ginže ʒ̆anapaş morgvalis. Muessesuri cidduri çkar mutu va qves am
k̆oçepek. Ti-mutepeşis inisiyat̆ifi gundunasunon, aya k̆aixeşa k̆ozires am
k̆oçepek. Edo aya endişetenti, am k̆oçepek k̆ump̆asişi gzalepe gores. Fahrettin
Çiloğli rt̆u amk̆ata k̆oçepeşi ʒ̆oxlemxtimu. Uk̆uleti majurape.
Entepeşi nositen va visimadept̆it çkin. Gurcistanişi resmuri t̆ezepeten va
viçalişept̆it. Eşo iquşiti, çkinden guri moxtimeri rt̆es em k̆oçepe. İpti
derneğişi galendo, uk̆açxeti derneğişi doloxendo reaksiyonepe komomçes am
k̆oçepek. Xolo am k̆oçepek dubaraten niza yoçkindes derneğişi doloxe. Uk̆uleti
ç̆it̆a- ç̆it̆a derneğişi noçalişepe osap̆arinu do uk̆açxeti derneği mek̆arbu
şeni ar gzas gedgites. Edo axiristi dubaraten gecgineri iqves em k̆oçepe.
Komiçkin, aʒ̆i mk̆itxaginonan; “Si mu qvi?” Ma mevodgiti aya
p̆rovok̆asyonepeşa. İptineri dğaşen aya dubarapeşen ambari komiğut̆u do
emuşeni. Edo derneği moşletinu şeni çkvadodoçkva gzalepe dobgori ma. Mara
cumak̆oçepekti va iceres çkimi nenapes. Ar fara var, oşi fara entepes vuʒ̆vi
ma, aya oşkurnoni xali va oxvaʒ̆ones. Hemi galeni dubara, hemiti
doloxeni çaçkveri nositen, derneğik isap̆aru do mencelişen melu. Uk̆uleti
tito-tito miletik GK̆M naşku. Am k̆oçepek gedges sum-otxo ağani
derneği. Xut ʒ̆anaş morgvalis GK̆M-şi doloxe vort̆i ma. Mara jileni
xilafi dulyapeş gurine, ma mevaşkvi p̆ost̆i çkimi GK̆M-s do istifa çkimi mepçi.
Turkiyeşi Gurcepeşi minoburi, nenaluri do k̆ult̆uruli p̆roblemepe oçodinuşi
menceli açkva va uğut̆u GK̆M-s do emuşeni. K̆ongreşi ora rt̆u, çkin hemi
menceli komiğut̆es hemiti idareheyetişi doloxe vort̆it; emindros ma otxo
maddeloni ar oçalişuşi p̆lani mepçi. Muxalefetik ayati k̆abuli va qu. Otxo
maddeloni ar oçalişuşi p̆lani çkimişa xavesoba va uğut̆es entepes. Eşo iquşiti,
amk̆ata k̆oçepe k̆ala oçalişu pelaperi va iqvasunt̆u:
1-GK̆M ren timoşletineri demok̆rat̆iuli derneği. Edo derneğişi aya
simadaten, derneğişi k̆arta idareheyetis majura derneği do muessesepe k̆ala
irtibati axvenen.
2- Muk̆onobaten gecgineri oktalak muk̆onobaten ç̆it̆aşi hak̆-huk̆uk̆i do
renoba içinasunon. Xolo muk̆onobaten gecginerepek majurepes demok̆rat̆iulo
oğarğaluşi hak̆i meçasunonan.
3-Muk̆onobaten didopeşi k̆arari mek̆ilaps. Muk̆onobaten ç̆it̆apesti
otenk̆iduşi hak̆i kuğunan. Mara muk̆onobaten didopeşi k̆ararişa nodgituşi hak̆i
va uğunan muk̆onobaten ç̆it̆apes; anksi oçalişuşi hak̆i va uğunan.
4-Muk̆onobaten didopeşi k̆ararişa nodgituten oçalişuşi hak̆i va uğun çkar mitis
do grubis.
Derneğişi doloxe “diasp̆orist̆epeti” kort̆u. Ma entepes “diasp̆orist̆i”
vuʒ̆umer, entepekti timutepeşis “diasp̆orist̆i” uʒ̆umernan do
emuşeni. Timutepeşiş met̆a çkar mitis derneğişi doloxe oskiduşi
hak̆i va meçasunt̆es am “diasp̆orist̆epek”. Ma aya ambari vogneret̆i
ar cumak̆oçişen dulyaşi geç̆k̆alas. Eşoti gamaxtu do mati aya oxovoʒ̆oni mk̆ule
oraş k̆ule.
GK̆M-şi doloxe vort̆i ma 4-5 ʒ̆anaş morgvalis.
Emindros hemi mak̆ature vort̆i, hemiti idareheyetişi mak̆ature
vort̆i. Derneğişi k̆arta dulya dop̆i, Turkiyeşi Gurcepeşi minoba
oskedinu şeni. Ağani simada do noçalişepeten gzas gebdgitit çkin. Ardido ağani
dulya ixvenu; dido tecrubeti maqves. Çkin ağani vort̆it aya dulyapeşi doloxe,
mara muxalefepe çkini rt̆u k̆et̆umi do orgazine-xveneri. Amk̆ata menceloni
endoli komiğut̆es çkin
Aya menceli eyonçxalu uimkyane rt̆ui?! Var, uimkyane va rt̆u. Mara aya
menceli eyonçxalu şeni, Turkiyeşi Gurcepeşi minobaşi oskedinuşen ambaroni
Gamantanerepe domaç̆irt̆es; amk̆ata k̆ap̆et̆i Gamantanerepeşi menceliten eya
endoli eyonçxalu mumkyuni rt̆u. Miletis amk̆ata zmona do gagnapa va uğut̆u; eşo
domaʒ̆onen. Emuşeniti ma mevaşkvi p̆ost̆i çkimi GK̆M-s do istifa çkimi mepçi.
Açkva GK̆M-s fonk̆siyoni va uğut̆u do emuşeni. Amuş k̆uleni GK̆M-şen çkar mutu
va molapşinap. Ma va monç̆els do pelaperi va ren lamtinala çkinişa
do emuşeni. Ma aşo vizmon do mutu var. Aya dulyaşen ak̆onari
molaşinu domibağun. Mtini giʒ̆vat; otkvaluşi dido komiğun ma.
(Naqonasunon)
+
ნოწილე
- 1
“დიდი ჯოხოფეში ვარდო, დიდი დავაფეში კოჩი იყვით!”
(გოწოთქვალა:
აწინერი სუმარი/ მუსაჶირი ჩქიმი რენ ნევზათ კაჲა. ნევზათ კაჲა რენ ჩქიმი მანებრაფეშენ ართერი. მა ემუ 2010 წანაშენ დონი ვიჩინოფ; (გკმ-ს) გურჯული კულტურული
შქაგურონის ვიჩინერეტი. ემინდროშენ დონი, კულტურული ჯუმალობა ქომიღუნან. ნევზათ კაჲა რენ სამიმი დო ნამუსონი კოჩეფე ჩქინიშენ ართერი. ემუქ გკმ-ში უჯოხონი ჭკონეფეშენ ართ-ართი რტუ. ემინდროს, მუში კალა არ-ჟურ ბეჯითი დულჲას მხუჯი ქომეფჩით. ენთეფეშენ ართერი რტუ ხაჲრი ხაჲრიოღლუ მალაყმაძე დო აჰმეთ ოზკან მელაშვილი ოშინუ ნოღა ინეგოლის დო ოფუტე ჰაჲრიჲეს, ნოღა ბურსას. აჲა რტუ 3 ხცალა 2011 წანას; აწი ეშო ქომშუნს. უკულე არ მაჲისისთი ართოთ ვორტით თაქსიმიში მეჲდანის, 2012 წანას. მასუმანი ოშქარული ნოხვენე ჩქინი რტუ გალათასაჲიშ ლისეში წოხლე. აჲა რტუ ხოლო 2012 წანას; ეშო ქომშუნს. გაზეთა მილლიჲეთის ბათუმი შენი არ პატი ამბარი გამიჩქვინერეტუ; ეჲა ამბარი პროტესტო ოხვენუ შენი ექ ვორტით. ჩერქესეფეში მითინგისთი დო ენთეფეში ოკოხთალასთი მხუჯი ქომეფჩით. ლაზეფე-გურჯეფე- ჩერქეფეში დემოკრატიული პლატჶორმი ოწოფხუ შენითი შურდოგურითენ ვიჩალიშით ჩქინ. ამკათა კაპეტი ჯუმაკოჩი რენ ნევზათ კაჲა. მა ემუ კალა არ ინტერვიუ დოპი ჩქვადოჩქვა ჩქინებური თემაფეშენ. პოლიტიკური ვარ, კულტურული, ლინგვისტური რტუ ჩქინი თემა. აჲა
რენ ნოღარღალე ჩქინიში ტექსტი. ალი იჰსან აქსამაზი, 4 XII 2018))
+
ალი
იჰსან აქსამაზი:
ნევზათ ბეჲ; თქვან რეთ ჩქინებური გამანთანერეფეშენ ართერი. იფთი თქვანი ბიჲოგრაჶიშენ მოლამიშინით, იყვენი? მა მიჩქინ, თქვან ბათუმიშენ მოხთიმერი დო ნოღა გირესუნიშა დობარგერი მოჰაჯირი ჩქინებურეფეშენ რეთ. ნაკოთხანი დიცხირიშენ მოჰაჯირი რეთ? მუნდეს ჲეჩქინდით, დიბადით? სო დიბადით, ჲეჩქინდით? ოფუტე თქვანის მუ ჯოხონს მჯვეში დო აღანი ჯოხოთენ?! ნამუ ნწოფულაფეს იგურით? აწი ნოღა ისტანბოლის სქიდურთ. ჩილერი რეთი?
ნევზათ კაჲა: ირიშენ წოხლე მა დიდო შუქური გიწუმერთ, ამკათა ჶურსატი მომჩაფთ დო ემუშენი. (5.) მახუთანი დიცხირიშენ მოჰაჯირი ვორე მა. ბათუმიში მუხური ქედაში (ქედა) ბზუბზუ ( ბზუბზუ) ჯოხონი ოფუტეში მახალე შოთიძეშენ რენ პაპუ ჩქიმიში პაპუ მეჰმეთ ალი სელიმოღლი. მუსლიმანი იყუ შკულე, სელიმოღლეფე ჲადო იჩქინენ აჲა სულალე. ედო ანდღანერი ნდღას, სულალე ჩქინი იჩქინენ აჲა ჯოხოთენ. მუსლიმანობაშენ წოხლენი ორაფეს, გვარი ჩქინი ტერენ შოთიძე; აჲა ამბარი ჩქინ მაგურეს მათარიხე-მჭარუ მურატ კასაპ ბეგიში “ბათუმიში მოჰაჯეფე ჯოხონი ქეთაბიშენ. მთელო მთინი ვა რენ თინა, ემინდრონერი მახალეფეში ჯოხოფე დო ექონი სულალეფეში გვარეფე ართნერი ტერენ; მურატ კასაპ ბეგიქ ეშო მიწვეს. ნანა ჩქიმიში სულალეთი რენ მუხური ქედაში ოფუტე ნამლისევიშენ (ნამლისევი), მოჰაჯირი გამახთერენ. ჯუმა ჩქიმიქ იდუ მუხური ქედაშა დო ქოძირუ ნანა ჩქიმიში ექონი სულალე. მარა ემუს ვა აძირუ ბაბა ჩქიმიში ექონი სულალე, ემდღანერი ჭიმა დო ორაში გურინე. არნდღას, ორა მიღუტაში, მათი მეფთამინონ ექონი სულალე ჩქინიში ოფუტეშა დო მაძირასუნონ ექონი სულალე ჩქინიშენ გენომსქიდე კოჩეფე; ეშო მეფშვენ მა. ოსმანლი-რუსული ჰარბი შკულენი არ ორას, პაპუ ჩქიმიში პაპუ ტერენ ჯიხას მოლახუნერი ვენდეტაშ გურინე. ჰარბიშ გურინე იხარსუვინერენ დო ვენდეტაშ გურინე მოხაჯირი გამახთერენ პაპუ ჩქიმიში პაპუ. პაპუ ჩქიმიში პაპუ ემ მოჰაჯირეფეშენ რენ ჲადო გურის მეშამილაფს. ემინდრონერი ნოღა გირესუნიში შქაგურიშა ხოლოს ქესთენდერე ჯოხონი ოფუტეშა დიბარგერენ პაპუ ჩქიმიში პაპუ. კარავითენ ქომოხთერენ ოსმანლიში დიხაშა. ედო ემინდრონერი კეშაპი დო გირესუნიში ლიმანეფე რტერენ მოჰაჯირეფეში იფთინერი სვა ოსმანლიში დიხას. უკაჩხე ჩაჩხურიშ გურინე ექოლენ ოხთიმუ უნტერენ პაპუ ჩქიმიში პაპუს. ედო ჰუქუმეთიქ ემუს მაჟურა სვალეფეთი ოწირერენ. აჲა სვალეფეში დოლოხე კურბანპინარი ჯოხონი ოფუტე მოწონდერენ პაპუ ჩქიმიში პაპუს. აჲა ოფუტეს ქუღუნ (10) ვით კილომეტრე მენდრანობა კეშაპიშა. მეგერემ წოხლეშენ აფხაზი მოჰაჯირეფეთი დოსქიდერენან აჲა ოფუტეს მკულე ორას. პაპუ ჩქიმიში პაპუს მოწონდერენ კურბანპინარი ჯოხონი ოფუტე. ედო ეშოთენ კურბანპინარიშა დიბარგერენ. ექონი ოფუტე ბზუბზუს დო აქონი ოფუტე კურბანპინარის მენგაფერი ჰავა- დიხა ქუღუტერენ. ემუშენითი ოფუტე კურბანპინარიშა დიბარგერენ პაპუ ჩქიმიში პაპუქ. ეშო ითქვენ; მათი ეშო მიჩქინ.
ნუჶუსქაღალდიში ამბარითენ, მა დოვიბადერე, ჲეფჩქინდერე 13 იგრიკას 1968-ს, კეშაპიში ოფუტე კურბანპინარის. მთინი დობადაშთარიღი ჩქიმი, ნანა ჩქიმიში ნენათენ, 10 მაისი 1967 რენ; ეშო მათქვენ მა. ნანა ჩქიმის აწი პკითხაში, ეჲა თარიღითი ვა გვაშინენ; ეშო მათქვენ. ემინდროფეს, ართნერი წანას დობადინერი კართა ბერეში დობადაშდღა ეშო იჭარინერენ; ადეთი ეშო ტერენ. მა
(6) ანში თუთერი ვორტიში, ოჯაღი ჩქიმი დიბარგერენ ნოღა ისტანბოლიშა, ბაბა ჩქიმი იჩალიშეფტერენ ნოღა ისტანბოლის დო ემუშენი.
იფთინერი მოჰაჯირობაში წანაფესთი, წოხლეშენთი ოფუტე ჩქინის ჯოხონტერენ კურბანპინარი, აწითი ეშო. ჩქინ ქომიღუნან არ წკართოლი ოფუტე ჩქინიში ოშქენდას; აჲა წკარი რენ ყინი დო ნოსთონერი. არ ორაფეს, აჲა წკარი ვა გამახთერენ, მილეთიქ კურბანი ნოჭკირერენ; ოკაჩხე ხოლო გამახთერენ აჲა წკარი. ოფუტეში ჯოხო, აჲა ამბარიშენ მულუნ ჲადო მილეთიქ მოლაშინაფს. გეჭკაფურონი ნწოფულაში მაჟურანი სინიჶიშაქის ოფუტე ჩქიმის, გეჭკაფურონი ნწოფულაში უკაჩხენი სინიჶეფეთი ნოღა ისტანბოლიში კოჯასინანიშ გეჭკაფურონი ნწოფულას დოვიკითხი, დოვიგური მა.
ოშქენანი ნწოფულაში მაართანი სინიჶიში მაართანი დევრე დოვიკითხი შირინევლერიშ ოშქენანი ნწოფულას. უკულე უფარელი- ონჯირონი ოშქენანი ნწოფულაში იმთიანის ქამაფთი. მარა აჲა იმთიანიში ამბარი ვა იგნაფინუ ორა მუშის; ეყო იყუშითი, მა ვიკითხი ოშქენანი ნწოფულაში მაართანი სინიჶიში მაჟურანი დევრე ვეჶაშ ლისეს. 12 სტაროშინაში ასქერული დარბეთენ, ვეჶაშ ლისეში ონჯირონი ბურმე გეინკილუში, მა ვიკითხი ბუჲუკჩეკმეჯეშ ლისეში ოშქენანი ნწოფულაში ბურმეს არ დო გვერდი წანაშ მორგვალის. ოშქენანი ნწოფულაში მასუმანი სინიჶის ვორტი, ემინდროს მა ვიკაბღი მამგურაფალე ჩქიმი კალა. ემუშენითი აჩქვა ეჲა ნწოფულას ოგურუში მენჯელი ვა მაყუ. ეშო იყუშითი, ეჲა ნწოფულა მევაშქვი; მა
ვიკითხი მასუმანი სინიჶი კოჯასინანიშ ოშქენანი ნწოფულას. უკულე ბაკირქოჲიშ ენდუსტრული მესლეკიში ლისეში ელექტრონიკიში ბურმეშენ დოვიმეზუნი მა. მარმარაშ უნივერსიტეტიში იქთისადური დო იდარული ჩქინაფაფეში ჶაკულტეტიში ხალკური ოქთალაში ბურმეს დოვიკითხი სუმ წანაშ მორგვალის. მარა მა მევაშქვი ეჲა ნწოფულა. უკულე ისტანბოლიში უნივერსიტეტიში იქთისატიში ჶაკულტეტიში ეკონომეტრიში ბურმეს ვიკითხი მა ჟურ წანაშ მორგვალის. აჶიში კანონითენ, ხოლო გოვიქთი მარმარაში უნივერსიტეტიშა. ედო დოვიმეზუნი ეჲა უნივერსიტეტიშენ. ინგლისური ნენა ქომიჩქინ; ოშქე სევიჲეს. თქვანთი გიჩქინან, სი ღარღალაში, ირდენ ნენა სქანი. ვა ღარღალაში, ნენა გოგოჭკონდუნ; მათი ეშო. გურჯული ნენათი ქომიჩქინ; ოხომაწონენ. 1980 წანაშაქის, კართა წანას მონჭინორა მოხთუში, ჩქინ ოფუტე ჩქინიშა მევულურტით. 3-4 თუთას ოფუტეს ფხეტით. ოფუტეში მთელი ბერეფეს თურქული ვა უჩქიტეს. ბერეფე კალა მაღარღალეტეს; გურჯული მაღარღალეტეს. უკულე ნწოფულაში სქიდალაქ გზა მემიკვათეს ოფუტეშა. ოფუტე ჩქინიში ვა მემალეს. ბაბა ჩქიმიში ნანა თურქი რტუ. პაპუ ჩქიმიქ ომტინერენ ემუ; ემუშენითი კულანიქ ოხოჭკოდერენ დო ჩქარ ვა ღარღალერენ გურჯული. ნოპრანი ოხორჯა რტუ ნანდიდი ჩქიმი. ჩქინთი ვა მაღარღალეს გურჯული ოჯაღიში დოლოხე. ჩილი ჩქიმი რენ ზაზა. ჲანო დოვიჩილი მა, 43 წანერი ვორტი დო ემინდროს დოვიჩილი. ბერე ვა მიყონუნ მა. ჩილი ჩქიმიქ გონკვათასუნონ. ბერეშ ოყოფუმუ ჩილი ჩქიმის უჩქინ. ედო ამკათა ქიანას არ ბერეში ბაბა ოყოფიმუ შენითი უკარარე ვორე მა; აჲათი კაიხეშა გიჩქიტან.
ალი
იჰსან აქსამაზი:
ნევზათ ბეგი; მა თქვან 2010 წანაშენ დონი გიჩინოფთ. ემინდროს, (გკმ-ს) გურჯული კულტურული
შქაგურის მხუჯი მეჩაფტით. მუფერი დულჲაფე ყვით აჲა კულტურული დერნეღის? ფელაფერი ნოხვენეფე თქვანიშენ ამბარი ქომიღუნ მარა, ანდღანერი ნდღას გკმ-ში დოლოხე ვა რეთ; მუშენი?!
ნევზათ კაჲა: ოჯაღი ჩქინი პანდა კვაზალური პოლიტიკაში დოლოხე რტუ; აწითი ეშო. ემუშენითი აჲა დულჲაში ბედელი დიდო მონკა რტუ ოჯაღი ჩქინიშა. ბაბა ჩქიმიქ ნუმხვაჯუ მადულჲეფეში მთელი ნოდგითობას 1970-ონი წანაფეს. ბაბა ჩქიმიქ დერბჲ ჯოხონი ჶაბრიკას იჩალიშეფტუ. ეჲა ჶაბრიკას ხე გეიდვინუ მადულჲეფეშკელენ ემინდროს. ბაბა ჩქიმიქთი ნუმხვაჯუ ეჲა ნოდგითობას. ჲანკიში 6-ა ჶილოში ასქერეფეშა ნოდგითუ; 15-16 მბულორას, დიცხირონი 1-ა მაისი 1977-ს დო ამკათა მაჟურა ნოდგითობაფესთი ნუმხვაჯუ ბაბა ჩქიმიქ. 1996 წანაში ქადıქოჲი 1-ა მაისიში ორასთი, გურიშ კრიზი აყუ ბაბა ჩქიმი; აჲა დულჲაში გურინეთი ამელიჲათი აყუ ემუს. ბაბა დომიღურეს 2016 წანას. ჩქინ დოვირდით ბაბა ჩქინიში ამკათა ნოჩალიშეფე დო ამბარეფეთენ. კვაზალური პოლიტიკა დო ამკათა დულჲაფეთენ დოვიჯუმადით, დოვიბადით. ჩქვადოჩქვა დულჲაფეშ გურინე, აჩქვა კვაზალური პოლიტიკაში დოლოხე ვა ვორეთ; აწი აჲა ამბარაფეშენ მოლაშინუ გურის ვა მეკამილაფს. აჲათი აშო ოთქვალუ დომაჭირს; თქვანთი აჲა აშო გიჩქიტან.
გურჯული კულტურული დერნეღი (გკმ) გეიდგინუ 2008 წანას. უმჩანე ჯუმა ჩქიმი ჶაზლი კაჲა რტუ მაგედგინალე მაკათურე დო იფთინერი იდარეჰეჲეთიში მაკათურე. ეშო ფთქვათ ნა, აშო ფთქვათ ნა, იფთინერი დღაშენ დონი, უმჩანე ჯუმა ჩქიმიქ ნუმხვაჯუ გკმ-ს. მა იფთი აჲა დულჲაშა თოლი ვა მიღუტუ. სითი ქომოხთი დო გკმ-ს მხუჯი ქომეჩი ჲადო უმჩანე ჩქიმიქ ქომემაჩქინუ. არ ჶარა ვარ, დიდო ჶარა ეშო ქომემაჩქინუ უმჩანე ჯუმა ჩქიმიქ. ჩქინთი მშქურინაჯე კოჩეფეშენ ვა ვორეთ. სქიდალა ჩქინიში, ოჯაღი ჩქინიში თარიხი რენ კაპეტი. ეშო იყუშითი, მათი მხუჯი ქომეფჩი გკმ-ს. ედო მაკათურე დოვიყვი მა გკმ-შა; აჲა რტუ 2008 წანას. გკმ-ში იფთინერი კონგრეში ორა რტუ, მილეთიქ მა დომწიფხუ ჲედეკური მაკათურე იდარეშჰეჲეთიშა.
აჲა ამბარი თიშენ კუდელიშა ოთქვალუ დომაჭირს. აჲა ხვალა არ დერნეღიში ამბარი ვა რენ დო ემუშენი. თურქიჲეში გურჯი ხალკიში აწინერი ხალი, მუში აწინერი გოწოჯღონერეფე დო დერნეღეფეშენ მოლაფშინამინონ მა. ემუშენითი აჲა ამბარი ჩქიმი რენ დიდო ბეჯითი. ემუშენითი მსქვაშა მისიმინით დო მემიყუჯით, მუ იყვენ.
გკმ-ს თოლეფე ჩქიმითენ მუეფე ქობძირი, ყუჯეფე ჩქიმითენ მუეფე ქოვოგნი; ვაჲ თი ჩქიმის! ენთეფეშენ ამბარი ქომექჩათ: დერნეღის ასგარული პრენსიპეფე ვა უღუტუ. დერნეღიში მილეთისთი ოჩალიშუში პლან-პროგრამითი ჩქარ ვა უღუტუ. დერნეღიში იფთინერი ორგანიზატორ-კოჩი ვა იძირინეტუ მეჲდანის. ნამთინი დულჲაშკოჩეფექ ნენა მეჩერენან, მარა ენთეფექთი ვა ნუმხვაჯერენან გკმ-ს. ეშო იყუშითი, გკმ-ს ქირაში ფარა მეჩამუში მენჯელი ვა აყვერენ. დიდო ბორჯი ქუღუტუ გკმ-ს. მანებრაფექ სითემითენ მოლაშინაფტეს გონდინერი ემ ორგანიზატორ-კოჩიშენ კართა ოკოხთალას. მა ეშო ფთქვი იფთო: “ჟურ გზა ქომიღუნან. მაართანი რენ ემ კოჩი მაკათურობაშენ გეტკოჩუ; მაჟურანითი რენ ამ კოჩიშენ მოლაშინუ მეშქვინუ. ჩქინ დულჲა ჩქინის ვოწკედათ!”. ოკოხთალაში მილეთის გააკვირუ დო “ეშო დულჲა ვა იყვენჲა” თქვეს. “მუშენიჲა?” მათი პკითხი მილეთის, “ამ
კოჩი ილახი რენი?! აჲა პრობლემეფე მოჟილუ შენი, ჩქინ მენჯელი ვა მიღუნანი, ჩქინი ნოსითენ ჩქარ მუთუ ვა მახვენენანი?” ჟურ ჶარას ჩქინებური კოჩეფეს ფარა ოკვანდუ შენი გზას გებდგითი უმჩანე ჯუმა ჩქიმი კალა. დერნეღის ქირაშ ბორჯი ქუღუტუ. ეჲა მაღალი ქირათენ, დერნეღის ოსქიდუში შანსი ვა უღუტუ. ამციქა ჭიტა ბინაშა ობარგუ კაი იყვასუნტუ. ეშოთი ფთქვით ჩქინ. “მკულე ორათენ, თადილი აყვას დერნეღისჲა” თქვეს ნამთინეფექ. აჲა რტუ დერნეღი გენკილუ; ჩქინ ეშო მიჩქიტეს. მკულე ორათენ, თადილი ვა გოვონკვათით ჩქინ. “გზალეფე დობგორათ დო აჲა პრობლემი ვოჩოდინათ; არ პლანი-პროგრამითენ გზას გებდგითათ. ეშოთენთი აჲა ჶინანსური პრობლემი მოჟილუში მენჯელი მაყვასუნონანჲა” ფთქვით ჩქინ. მუფერი დერნეღი რტუ აჲა, გიჩქინანი?! თითო-თითო გიწვათ: დერნეღის ქირაშ ბორჯი ქუღუტუ. ხვალა ბორჯი მუში მეჩამუში მენჯელი ვა უღუტუ დერნეღის, წოხლენი თი-მჩხუფექ კირაშ სტოპაჟიში რაბისკაფეთი ვა მეჩერენან მალიჲეს. დერნეღის მაკათურე დიდო ვა უყონუტუ. მაკათურეფეშენ აიდატიშ ფარა ვა უღუტუ. დერნეღის ხვალა გურჯული ნენაში კურსუ ქუღუტუ; ამუშენ მეტათი ჶაალიჲეტი ვა უღუტუ. მარა დერნეღის 1.500 თლ-ონი ხარჯი ქუღუნ კართა თუთას. მუჭოში სქიდასუნონ აჲა დერნეღიქ?!
ჟურ ჶარას ჩქინებური მილეთის ფარა ვაკვანდით. ამციქა ჭიტა ბინაშა ობაგუ შენი გზალეფე ბგორით. დერნეღიშა აღანი მაკათერეფე ოძირუ შენი გზას გებდგითით. მთინი გიწვათ; აჲა დულჲაფე უმჩანე ჯუმა ჩქიმი ჶაზლი კაჲა კალა დოპი მა. 2009 წანა რტუ, ჩქინ ფარა მაძირეს დო აჲა ფარათენთი აღანი ბინაშა ობარგუში გზალეფე ბგორუფტით. ემინდროსთი იდარეშჰეჲეთიში კოჩეფექ ნიზა იქიფტეს. ჰემი იდარეჰეჲეთიში მაკათურეფეს, ჰემითი ილქინერი ბინაში მანჯეს იდარეჰეჲეთიში ოკოხთალა ვაკვანდით. ისიმადით; ოთხო იდარეჰეჲეთიში მაკათურექ, არ დოლონიშ ჩოდინას, ტილიჶონითენ აჲა დულჲაშენ მოლაშინაფან საატეფეშ მორგვალის. ენთეფეშენ ართერი რენ უმჩანე ჯუმა ჩქიმი ჶაზლი კაჲა. მარა ამ ოთხო კოჩიშ მეტა, მაჟურა ჩქარ მითის აჲა დულჲაშენ ამბარი ვა უღუნ. უმჩანე ჯუმა ჩქიმიში ტილიჶონიშ ჶატურა რტუ 800 თლ ეჲა თუთაში ჩოდინას. აჲა დულჲაშენ უკულე ამბარი მაყუ, თუთაჩხა რტუ. ჩქინ ამ ოთხო კოჩეფეში ხალის ოთხონი ჩეთე ვუწუმერტით. ართიქართიშა ვა აჯგინერენან ამ ოთხო კოჩის დო ჟურიშა ჟური დოსქიდერენანში, არმენჯელონი დოსქიდერენანში, უკარარე დოსქიდერენან. მაჟურა მაკათურეფეს ამ ოთხო კოჩიში პოლემიკეფეშენ ამბარი ვა უღუნან. მაჟურა მაკათურეფე კოჩი ვა იშინერენ იდარეჰეჲეთიში ამ ოთხო მაკათურეშკელენ. ოკოთქვალუ დო გონკვათუშენ მაჟურა მაკათურეფეს ამბარი ვა უღუნან. ხოლო კურსიჲერეფეთი კოჩი ვა იშინერენ. ენთეფესთი ოკოთქვალუ დო გონკვათუში პროსესიშენ ამბარი ვა უღუნან. დემოკრატიული გაგნაფა ვა უღუნან იდარეჰეჲეთიში მაკათურეფეს: აჲა დულჲას ეშო ითქვენ დო მათი აშო მათქვენ. მა შურ დო გურითენ ვიჩალიში დო გზალეფე ბგორუ ამკათა პრობლემეფე ოჩოდინუ შენი. დულჲა ეშო ვა იყვასუნტუ. ემინდროს ამკათა პრობლემეფე ოჩოდინუ შენი, მა მილეთი ოკოთალაშა ვუჭანდი. ედო მა სუმ გზა ვოწირი მილეთის; სუმ თექლიჶი ვოწირი. იფთი “ჩქინ ვა მახვენენან, ჩქინ ვა მაბეჯერენანჲა” თქვეს. მარა მილეთის ვოჯერაფით ჩქინ. თექლიჶი ჩქინი რტუ ოწოფხუ არ ოკომხვაჯუში კონსერი. ოკომხვაჯუში კონსერიში მოგაფათენ, ბორჯეფე ჩქინი ოფაღუ დო მოხვა ბიუჯეტითენთი ჶაალიჲეტეფე ჩქინი ოდიდანუთენ ოხვენუ რტუ აჲა თექლიჶი ჩქინი. ოკომხვაჯუში კონსერი გეჯგინერი იყუ. დერნეღიში მთელი ბორჯეფე იფაღინუ. უკულე მაჟურა მანებრაფეში ომხვაჯუთენთი, გკმ-ქ ყუ არდიდო ჶაალიჲეტი ჟურ-სუმ წანაშ მორგვალის. კულტურიშ დოლონი იწოფხინუ. გურჯისთანის კულტურული გოლვა იწოფხინუ, გურჯისთანიშენ მოხთიმერი ოთხო-ხუთ კოჩი კალა. შაირ პრიდონ ხალვაშითი ენთეფეში დოლოხე რტუ. დერნეღის აყუ არ ინტერნეტური ბუტკა. ლაზი, ჩერქესი დო ხემშილი მანებრაფე კალა “კაჶქას- უჩამზოღაშ პლატჶორმიში ინისიჲატიჶი” იხორცელინუ. გკმ რტუ აჲა პლატჶორმიში გოწონჯღონერი. აჲა პლატჶორმიქ არ პანელი ყუ. არ წანას სუმ- ოთხო ჶარა ოჭკომალონი ოკოხთალა იწოფხინუ. 70 კოჩიში ომხვაჯუთენ, გურჯი აღანმორდალეფეში ოკოხთალა იხორცელინუ. 1-ა მაისის გკმ-შენ 40- 50 კოჩი კალა მხუჯი მეფჩით. კართა წანას არ ოჭკომალონი ოკოხთალა; ნენაში დო ხალკური დანსეფეში კურსეფე; არ დოლონის მინიმო არ ჶაალიჲეტი დოფით ჩქინ. ჶილიმიში ჶაალიჲეტეფე, ოკოთქვალეფე, ოჩინაფუფე; მაჟურა ჶაალიჲეტეფეთი დოპით ჩქინ. რუსჲაში კაჶკასჲას იშგალეფე იპროტესტინუ 50- 60 კოჩონი გრუბითენ რუსჲაში ჶედერასჲონიში ისტანბოლიში დუდკონსოლოსობაში წოხლე. ჶაალიჲეტეფე ჩქინი არ-ჟურ ვარდო, დიდო რტუ, ემუშენითი ასთახოლო მთელო ვა გომაშინენ აწი. გურჯული ჩალიშთაჲი იწოფხინუ; მაართანი ჩალიშთაჲიში თერთიფიშ კომიტეტის ვორტი მა. მარა მაჟურანი ჩალიშთაჲიშენ წოხლე პოსტი ჩქიმი მევაშქვი. მაკათურეფეში მუკონობა იდიდანუ დღაშენ დღაშა. ჶაალიჲეტეფე ჩქინი იდიდანუ. გკმ შენი ონჭელუ მანძინუ. მარა აჲა ფელაფერი ნოჩალიშეფეშ გურინე, ნამთინეფეს გააკვირეს დო ჯიდდურო იძაბუნეს. ედო რახატი ვა დოხოდეს. ამ კოჩეფეს გურჯული მინობა ოსქედინუ შენი, ჩქარ მუთუ ვა ახვენეს გინძე წანაფაშ მორგვალის. მუესსესური ჯიდდური ჩქარ მუთუ ვა ყვეს ამ კოჩეფექ. თი-მუთეფეშის ინისიჲატიჶი გუნდუნასუნონ, აჲა კაიხეშა კოზირეს ამ კოჩეფექ. ედო აჲა ენდიშეთენთი, ამ კოჩეფექ კუმპასიში გზალეფე გორეს. ჶაჰრეთთინ ჩილოღლი რტუ ამკათა კოჩეფეში წოხლემხთიმუ. უკულეთი მაჟურაფე.
ენთეფეში ნოსითენ ვა ვისიმადეფტით ჩქინ. გურჯისთანიში რესმური ტეზეფეთენ ვა ვიჩალიშეფტით. ეშო იყუშითი, ჩქინდენ გური მოხთიმერი რტეს ემ კოჩეფე. იფთი დერნეღიში გალენდო, უკაჩხეთი დერნეღიში დოლოხენდო რეაქსიჲონეფე ქომომჩეს ამ კოჩეფექ. ხოლო ამ კოჩეფექ დუბარათენ ნიზა ჲოჩქინდეს დერნეღიში დოლოხე. უკულეთი ჭიტა- ჭიტა დერნეღიში ნოჩალიშეფე ოსაპარინუ დო უკაჩხეთი დერნეღი მეკარბუ შენი არ გზას გედგითეს. ედო ახირისთი დუბარათენ გეჯგინერი იყვეს ემ კოჩეფე. ქომიჩქინ, აწი მკითხაგინონან; “სი მუ ყვი?” მა მევოდგითი აჲა პროვოკასჲონეფეშა. იფთინერი დღაშენ აჲა დუბარაფეშენ ამბარი ქომიღუტუ დო ემუშენი. ედო დერნეღი მოშლეთინუ შენი ჩქვადოდოჩქვა გზალეფე დობგორი მა. მარა ჯუმაკოჩეფექთი ვა იჯერეს ჩქიმი ნენაფეს. არ ჶარა ვარ, ოში ჶარა ენთეფეს ვუწვი მა, აჲა ოშქურნონი ხალი ვა ოხვაწონეს. ჰემი გალენი დუბარა, ჰემითი დოლოხენი ჩაჩქვერი ნოსითენ, დერნეღიქ ისაპარუ დო მენჯელიშენ მელუ. უკულეთი თითო-თითო მილეთიქ გკმ ნაშქუ. ამ კოჩეფექ გედგეს სუმ-ოთხო აღანი დერნეღი. ხუთ წანაშ მორგვალის გკმ-ში დოლოხე ვორტი მა. მარა ჟილენი ხილაჶი დულჲაფეშ გურინე, მა მევაშქვი პოსტი ჩქიმი გკმ-ს დო ისთიჶა ჩქიმი მეფჩი. თურქიჲეში გურჯეფეში მინობური, ნენალური დო კულტურული პრობლემეფე ოჩოდინუში მენჯელი აჩქვა ვა უღუტუ გკმ-ს დო ემუშენი. კონგრეში ორა რტუ, ჩქინ ჰემი მენჯელი ქომიღუტეს ჰემითი იდარეჰეჲეთიში დოლოხე ვორტით; ემინდროს მა ოთხო მადდელონი არ ოჩალიშუში პლანი მეფჩი. მუხალეჶეთიქ აჲათი კაბული ვა ყუ. ოთხო მადდელონი არ ოჩალიშუში პლანი ჩქიმიშა ხავესობა ვა უღუტეს ენთეფეს. ეშო იყუშითი, ამკათა კოჩეფე კალა ოჩალიშუ ფელაფერი ვა იყვასუნტუ:
1-გკმ რენ თიმოშლეთინერი დემოკრატიული დერნეღი. ედო დერნეღიში აჲა სიმადათენ, დერნეღიში კართა იდარეჰეჲეთის მაჟურა დერნეღი დო მუესსესეფე კალა ირთიბათი ახვენენ.
2- მუკონობათენ გეჯგინერი ოქთალაქ მუკონობათენ ჭიტაში ჰაკ-ჰუკუკი დო რენობა იჩინასუნონ. ხოლო მუკონობათენ გეჯგინერეფექ მაჟურეფეს დემოკრატიულო ოღარღალუში ჰაკი მეჩასუნონან.
3-მუკონობათენ დიდოფეში კარარი მეკილაფს. მუკონობათენ ჭიტაფესთი ოთენკიდუში ჰაკი ქუღუნან. მარა მუკონობათენ დიდოფეში კარარიშა ნოდგითუში ჰაკი ვა უღუნან მუკონობათენ ჭიტაფეს; ანქსი ოჩალიშუში ჰაკი ვა უღუნან.
4-მუკონობათენ დიდოფეში კარარიშა ნოდგითუთენ ოჩალიშუში ჰაკი ვა უღუნ ჩქარ მითის დო გრუბის.
დერნეღიში დოლოხე “დიასპორისტეფეთი” ქორტუ. მა ენთეფეს “დიასპორისტი” ვუწუმერ, ენთეფექთი თიმუთეფეშის “დიასპორისტი” უწუმერნან დო ემუშენი. თიმუთეფეშიშ მეტა ჩქარ მითის დერნეღიში დოლოხე ოსქიდუში ჰაკი ვა მეჩასუნტეს ამ “დიასპორისტეფექ”. მა
აჲა ამბარი ვოგნერეტი არ ჯუმაკოჩიშენ დულჲაში გეჭკალას. ეშოთი გამახთუ დო მათი აჲა ოხოვოწონი მკულე ორაშ კულე.
გკმ-ში დოლოხე ვორტი მა 4-5 წანაშ მორგვალის. ემინდროს ჰემი მაკათურე ვორტი, ჰემითი იდარეჰეჲეთიში მაკათურე ვორტი. დერნეღიში კართა დულჲა დოპი, თურქიჲეში გურჯეფეში მინობა ოსქედინუ შენი. აღანი სიმადა დო ნოჩალიშეფეთენ გზას გებდგითით ჩქინ. არდიდო აღანი დულჲა იხვენუ; დიდო თეჯრუბეთი მაყვეს. ჩქინ აღანი ვორტით აჲა დულჲაფეში დოლოხე, მარა მუხალეჶეფე ჩქინი რტუ კეტუმი დო ორგაზინე-ხვენერი. ამკათა მენჯელონი ენდოლი ქომიღუტეს ჩქინ
აჲა მენჯელი ეჲონჩხალუ უიმქჲანე რტუი?! ვარ, უიმქჲანე ვა რტუ. მარა აჲა მენჯელი ეჲონჩხალუ შენი, თურქიჲეში გურჯეფეში მინობაში ოსქედინუშენ ამბარონი გამანთანერეფე დომაჭირტეს; ამკათა კაპეტი გამანთანერეფეში მენჯელითენ ეჲა ენდოლი ეჲონჩხალუ მუმქჲუნი რტუ. მილეთის ამკათა ზმონა დო გაგნაფა ვა უღუტუ; ეშო დომაწონენ. ემუშენითი მა მევაშქვი პოსტი ჩქიმი გკმ-ს დო ისთიჶა ჩქიმი მეფჩი. აჩქვა გკმ-ს ჶონკსიჲონი ვა უღუტუ დო ემუშენი. ამუშ კულენი გკმ-შენ ჩქარ მუთუ ვა მოლაფშინაფ. მა
ვა
მონჭელს დო ფელაფერი ვა რენ ლამთინალა ჩქინიშა დო ემუშენი. მა აშო ვიზმონ დო მუთუ ვარ. აჲა დულჲაშენ აკონარი მოლაშინუ დომიბაღუნ. მთინი გიწვათ; ოთქვალუში დიდო ქომიღუნ მა.
(ნაყონასუნონ)
1.
Bölüm: https://aliihsanaksamaz.blogspot.com/2023/04/buyuk-isimlerin-degil-buyuk-davalarn.html
2.
https://aliihsanaksamaz.blogspot.com/2023/04/gunumuzde-aydn-olmak-hem-kolay-hem-cok.html
3.
Bölüm: https://aliihsanaksamaz.blogspot.com/2023/04/lazlar-lazdr-gurculer-gurcu-zazalar-zaza.html
4.
Bölüm: https://aliihsanaksamaz.blogspot.com/2023/05/kulturumuzu-dilimizi-ve-kimligimizi.html
https://sonhaber.ch/nevzat-kaya-ile-soylesi-1-bolum-turkce-lazca/
https://www.circassiancenter.com/tr/demokratik-gurculer-platformundan-nevzat-kayanin-roportaji/
