“Yerelin gündelik yaşam bilgisine kıymet veriyorum!”
(Ön açıklama: Bugünkü misafirim
Özlem Şendeniz. Özlem Şendeniz, donanımlı bir Aydın ve bir akademisyen. Benim
de kıymetli dostlarımdan biri. “İletişim Yayınları”ndan bir kitabı çıktı:
“Kimdir Bu Lazlar? - Laz Kimliği ve Sanal Mekânda Lazca”. Kendisiyle bir
söyleşi yaptım; biyografisi, son kitabı ve yayımlanmış diğer çalışmalarından
konuştuk. Bu metin, söyleşimize ait. Ali İhsan Aksamaz¸10 II 2020)
+
Ali İhsan Aksamaz:
Önce biyografinizden konuşalım da öyle başlayalım, olur mu?! Nerede ve ne zaman
doğdunuz? Hangi okullarda öğretim gördünüz? Mesleğiniz nedir? Evli misiniz?
Çocuklarınız var mı? Şu anda nerede çalışıyorsunuz? Hangi dilleri biliyorsunuz? Biz kendinizden bahsedin, lütfen!
Özlem
Şendeniz: Öncelikle
hem söyleşi için hem de Lazca ile ilgili yaptığınız, benim de araştırmam
sırasında çokça faydalandığım çalışmalarınız için teşekkür ederim.
1986 yıllında doğdum. Üniversite eğitimime kadar
Rize'nin Fındıklı ilçesinde yaşadım. Doktora eğitimim sırasında Iğdır
Üniversitesi'nde Araştırma Görevlisi olarak çalışırken kamuoyundan Barış
Akademisyenleri olarak anılan "Bu Suça Ortak Olmayacağız" metninin
imzacılarından biri oldum. Siyasi iklim ve gerçekleşen hadiseler ülkenin bir
dönem olağan üstü hal ile yönetilmesi sonucunu doğurdu. Velhasıl ben de
görevimden, mesleğinden ve özünde seçtiğim hayattan ihraç edildim. İhracımın
ardından ailemin yaşamaya devam ettiği Fındıklı'ya, aile evime geri döndüm. O
dönem doktora tezimin yazım aşamasındaydım ve bütün bir tezin yapısı süreçten
etkilendi. Ancak tezi bitirmek için gereken motivasyonu insan ilişkilerinde,
dayanışma ağlarında ve inadımızda bularak ve incelediğim sahanın içinde yaşama
avantajını kullanarak bir kaç kez vazgeçip bıraktığım tezi bitirmeyi başardım.
Tez danışmanım sevgili Elif Ekin Akşit Vural'ın ve arkadaşım Gülben Salman'ın
teşviki ve ısrarı ile tezi kitabın editörü de olan hocam Tanıl Bora’ya ilettim.
Derken bugüne geldik, tezim İletişim Yayınları tarafından basıldı, okuyucu ile
buluşuyor.
Bildiğim diller noktasında Lazca biliyorum demeyi
çok isterdim. Ancak ben Lazcayı anlayan fakat konuşamayanlardan biriyim. Zaten ilk
sosyalizasyon süreçlerini Lazca konuşulan bir coğrafyada geçirip, Lazca bilen
aile büyüklerinin arasında yetişmeme rağmen Lazca bilgim ile ilgili durumun
"anlıyorum ama konuşamıyorum" düzeyinde olması tezin konusunu
belirleyen ana etmenlerden biri oldu. Türkçe ve İngilizce dillerini
bilmekteyim.
Ali
İhsan Aksamaz: Bize şimdi de son kitabınızdan
bahsedin, lütfen! Lütfen, “Kimdir Bu Lazlar? – Laz Kimliği ve Sanal Mekânda
Lazca” adlı kitabınızdan bahsedin! Bu kitabınız hangi düşünceden hareketle
ortaya çıktı?
“Lazcanın sosyal medya serüvenini de
inceleyebilme fırsatım oldu”
Özlem
Şendeniz: Lazca ile olan ilişkimi biraz tasvir etmeye
çalıştım aslında. Hayatımın arka planında her zaman olan bu kadim doğa dilinin
sönümlenmeye yüz tuttuğu, kaybolma tehlikesi altında olduğu yıllarda
yaşamaktayız. Lazcanın geleceği ile ilgili spekülasyon yapmak değil amacım.
Ancak sosyal bilimler alanında bilgi üretimi yapmaya çabalayan bir araştırmacı
olarak doktora tezimde ele alacağım meselelerin benim gündelik hayatımı da
etkileyen bir konu olmasını istedim. Zira akademik üretimimde yerelin, gündelik
hayatın bilgisinin bilimsel bilgi üretimine konu edilmesinin önemli olduğunu
düşünen feminist ekolden beslenmekteyim. Kitapta özünde internetin denkleme
dahil olması ile bugün ortaya çıkan yeni bir mekân olarak sanal mekânın insan
davranışları ve performansları üzerinde dönüştürücü bir etkisi olduğunu; bu
dönüşümün Lazca kullanımı, belleği ve Laz Kimliği üzerinde etkisi olduğunu söylemekte
ve bu başlıkları açımlamaktayım.
Davranışın ortaya çıkması için zaman, mekân ve
insan unsurlarına ihtiyaç vardır. Bu üç ayaktan biri geçmişte var olmayan bir
düzleme açıldı artık. Gerçek mekânın
yanında bir de gündelik hayatlarımıza paralel akan, sosyal medya platformları
olarak, sanal mekân bulunuyor. Bir anda bu yeni iletişim mediumu ile
performanslarımızı hem belirleyen hem de performanslarımız ile her an yeniden
kurulan kimlik, aidiyet, bellek gibi unsurların icra edildiği yeni bir mekân
gündelik hayatımıza dahil olmuş oldu. Pek tabii Lazlığın etnik inşası,
vatandaşlık bağı, hatırlama, unutma ve yeniden hatırlama edimleri, Lazcanın
dilsel sermayesi gibi hususlarda bu değişimden azade değildi. Ve ortaya çıkan
dönüşümü akademik bir arka alanı eşliğinde incelemek, bir mânada benimde
içinden geçtiğim süreci anlama arayışına girmek, beni heyecanlandırdı. Ayrıca
Laz kültür hareketinin yaptığı çalışmalar bakımından nesne iken kendi
araştırmam bakımından özne olmam, araştıran ve araştırılan arasındaki
ilişkideki geçişlilik, sivil toplum nazarındaki Lazca ile Lazcanın sosyal medya
serüvenini de inceleyebilme fırsatı sundu bana ki kişisel merakım bakımından
oldukça kıymetli oldu bu.
Ali
İhsan Aksamaz:
Biliyorum; yayınlanmış başka kitaplarınız da var; onların adları ve
içeriklerinden de kısaca bahsedebilir misiniz, lütfen?
Özlem
Şendeniz: Çalışma alanlarım içinde toplumsal hareketler,
ekoloji, kadın sorunları, toplumsal cinsiyet, bellek, mekân gibi aslında hepsi
birey olarak bizatihi benim hayatım ile de
ilintili olan temalar yer alıyor. Akademik üretimimi içinden geçtiğimiz
dönemi anlamak için yerelin gündelik bilgisine kıymet vererek gerçekleştirmeye
çalışıyorum. Bu bağlamda en çok Fındıklı'da ve genelde kadınlar ile çalıştığımı
söyleyebilirim. Yüksek lisans tezim "Toplumsal Hareketler Repertuarının
Dönüşümü: Fındıklı HES Muhalefeti Örneği" idi. Çalışmayı çeşitli makaleler
halinde kitap ve dergilerde yayınlayarak okur ve araştırmacılara ulaştırmaya
çalıştım. Ayrıca çeşitli çalışmalarımda son dönemde bölgede karşılaştığımız
ekolojik dönüşümü ve tarım zararlılarını bölge insanın bakışıyla ele almaya
çalıştım. Bunlardan biri vampir kelebekler ile ilgili ve ismini pek sevdiğim
için burada da anmak istediğim Kebikeç dergisinde yayımlanan: "Geleneksel
Tarımın Alacakaranlığı ve Vampir Kelebeklerin Şafağı"dır.
Doğu Karadeniz, kadın ve bellek kesişimi ise
hayatımın bu aşamasına kadar özel ilgi alanım oldu. Bu tema altında yaptığım
çalışmalar arasında burada hızla aktarabileceğim iki kitabın emekçisi oldum.
Kitaplardan birini Emek Yıldırım ile derledik: "Sırtında Sepeti Bafra'dan
Hopa'ya Karadeniz'de Kadınlık Halleri" 2018 yıllında Phoenix Yayınları'dan
çıktı. Diğeri ise Aramızda Toplumsal Cinsiyet Araştırmaları Derneği
Yayınları'ndan çıkan "Aramızda Kalmasın: Kır, Kent ve Ötesinde Toplumsal
Cinsiyet" kitabıdır. Bu kitapta Mayıs 2019 tarihinde Fındıklı' da
gerçekleştirdiğimiz toplumsal cinsiyet farkındalığına ilişkin panel sunularını
ve atölye çıktılarını yazıya döktük. Bir mânada kabaca elim kalem tutmaya
başladıktan sonra Doğu Karadeniz genelinde ama özelde Fındıklı'da gündelik
hayatın akışını sosyal bilimler bağlamında kayıt altına almaya, belleğimize
katkı sağlamaya çalıştığımı söylemem mümkündür.
“İki kitabın da emekçisi oldum”
Ali İhsan Aksamaz:
Lazca yeni kitap projeniz var mı? Bize yeni müjdeniz var mı?
Özlem
Şendeniz: Üretimlerimiz
müjde olarak karşılanıyorsa ne mutlu bana bu sıralarda yüksek ihtimal makale
çıktısına dönüşecek olan, hafif hafif sahada veri topladığım, sözlü tarih
görüşmeleri yaptığım üç konu var: bunlardan biri Çernobil ve çay etkileşimi
biri sahil şeridinin geçirdiği dönüşümün mekâna etkisi ve diğeri ise Doğu
Karadeniz'de miras ve kadınların toprak mirasındaki payları. Her üç konuda da
bu söyleşinin okuyucularının paylaşmak istedikleri bilgi birikimleri,
arşivleri, anıları var ise bana ulaşabilirler. Paylaşımlardan mutluluk duyarım
Ali İhsan Aksamaz:
Size çok teşekkür ediyorum. Başka sorum yok. Ancak sizin bahsedeceğiniz başka
konu varsa, lütfen buyurun! Sağlıcakla kalın!
Özlem
Şendeniz: Ben teşekkür ederim, ilginiz ve emeğiniz için.
Lazcanın taşıdığı bilgiye kelime karşılığı olarak değil bağlamsal mâna olarak
yaklaşmanın kıymetli olduğuna inanıyorum. Hızlı yaşadığımız bugünlerde mânamızı
kaybettik, gündelik hayatta başımıza gelenleri anlamak için dahi durup
düşünmeye vakit ayırmıyoruz. Nerde kaldı bilginin peşine düşmek! Oysa bilgi
üretiminde sıradan hayatların belleklerinin kayıt altına alınmasında tanımların
kolaylığını aşan daha büyük bir mâna var. Bunu akılda tutmanın önemli olduğunu
düşünüyorum. Ve kıymet verip kitabımı okuyacak olan herkese keyifli ve verimli
bir okuma deneyimi diliyorum.
+
(Önerilen okumalar: Bayram
Ali Özşahin: “Kapitalizm her şeyi aşındırıyor, öğütüyor, eritiyor,
kaybediyor!”, 14 VIII 2019, sonhaber.ch/ circassiancenter.com.tr; Besim
Özel: “Köyümüzde Lazca türküler söylenirdi”, 11 IV 2022, sonhaber.ch/ circassiancenter.com.tr; Cemil Telci: “Çay Üreticileri de Özel Şirketlerin
İnsafına Kaldı!”, 19 VI 2021, sonhaber.ch/
circassiancenter.com.tr; Cihangir Bilgin: “Anadolu’da yaşamış ozan ve
aşıkların divanını okudum!”, 11 XII 2021, sonhaber.ch/ gurcuhaber.com/
circassiancenter.com; Cihangir Bilgin: “Kendi kültürümüze ve anadilimize dair
tek kalem oynatmamak çok zoruma gitmişti!”, 12 XII 2021, sonhaber.ch
sonhaber.ch/ gurcuhaber.com/ circassiancenter.com; Cihangir Bilgin: “Batum,
Tiflis, Rustavi’de arşiv çalışmaları yaptım!”, 14 XII 2021, sonhaber.ch
sonhaber.ch/ gurcuhaber.com/ circassiancenter.com; Cihangir Bilgin: “Lazca
mücadelemize devam edeceğiz!”, 16 XII 2021, sonhaber.ch / gurcuhaber.com/
circassiancenter.com; Demir Akın: “Ne Kadar Çok
Dil, O Kadar Çok Zenginlik!”, 30 XI 2018, circassiancenter.com.tr; Ergün Konakçı:
“Vatandaşların Eğitim ve Kültür İhtiyaçları İçin Çeşitli Faaliyetlerde Bulunmak
Siyasî Bir Eylem Değildir!”, 24 VIII 2019, circassiancenter.com.tr; Erol
Kant “Antik çağlardan günümüze gelen bu
kadim dili yaşatmamız gerekiyor!”, 31 VIII 2022, sonhaber.ch,
circassiancnter.com.tr; Fatma Başural:
“Anadilimizi, Kültürümüzü, Geleneklerimizi Bilelim!”, 1 XII 2018,
circassiancenter.com.tr; Gülcan Yüksel Asılyazıcı: “Dört Elle Lazca İçin
Savaşan Biri Olup Çıktım!”, 29 III 2021, sonhaber.ch/
gurcuhaber.com/ circassiancenter.com.tr; Hasan Uzunhasanoğlu:
“Lazca, Bir Dialekt (Ağız, Şive) Değil, Bir Dildir!”, 21 VIII 2019, sonhaber.ch/ circassiancenter.com.tr; İnci Derya Turna,
“Anadilimiz ve Köklü Güzel Kültürümüz Yok Olmasın!”, 11 IX 2019;
circassiancenter.com.tr; Kemal Özbıyık: “Büyükler Bir Araya Gelmezsek Dilimiz de
Ölecek!”, 30 XI 2018, circassiancenter.com.tr; Maksut Kesici: “Lazca Eğitim
Görebilseydim, Türkçeyi Güzelce Öğrenebilseydim, Böyle Zor Bir Hayatım
Olmayacaktı!”, 25 XI 2018, circassiancenter.com.tr; Mircan Kaya: “Çocuklara
Ninnilerimizi Duyurmak İstiyorum!”, 11 V 2020, sonhaber.ch/
circassiancenter.com.tr; Murat Karadeniz: “Gazete Noğa’yı Tamamen Lazca
Yayınladık!”, 18 II 2022, sonhaber.ch/
circassiancenter.com; Musa Karaalioğlu: “Ağlamayana Süt Vermezler!”, 29 IV
2020, sonhaber.ch/ circassiancenter.com.tr; Orhan
Bayramin: “Laz Edebiyatı 1996’dan Fersah Fersah İleride!”, 15 III 2021, sonhaber.ch/ gurcuhaber.com/ circassiancenter.com/ simavakfi.org; Osman Şafak Büyüklü:
“Lazlar, Çalışmalarını Büyük Bir Kolektif Ortamın İçinde Yapmalı!”, 21 VIII
2019, circassiancenter.com; Önder Acar: “Oçamçire’deki Laz Okulu’nda da Öğrenim
Görmüş Anneannem!”, 11 X 2019, circassiancenter.com/
gurcuhaber.com; Rıdvan Özkurt Anç̆aşi: “Çoğunlukla Aşk, Doğa, İnsana İlişkin Şiirler
Yazıyorum!”, 04 II 2022, sonhaber.ch, circassiancenter.com.tr; Ruhan Odabaş,
“Yitmek Üzere Olan Dilimizi Yaşatabilme Çabasındayım!”, 3 VII 2021,
sonhaber.ch, circassiancenter.com.tr;
Sabri Aslışen: “Yüksek Yerleşim Yerlerinde Saha Çalışması Yapmak da
İstiyorum!”, 9 VIII 2019, circassiancenter.com.tr
/ardeseninsesi.com/ ardesenkulturdernegi.com.tr; Sami Fitoz, “Çocuklarımızın Anadilimizi
Öğrenmesini İstiyorum!”, 7 X 2019, sonhaber.ch/ circassiancenter.com; Selma
Koçiva: “Son Aktif Yıllarımı Laz Edebiyatına Vermek İstiyorum!”, 24 II 2021; sonhaber.ch/ gurcuhaber.com/ circassiancenter.com/ turklaz.com/
avrupaforum4.org; Yılmaz Erdoğan: “Bizimkiler Sohum’a Yerleşmiş!”, 22 XI 2018,
circassiancenter.com.tr; Yılmaz Erdoğan: “Ogni Kültür Dergisi” ikinci çocuğum
olarak kucağımdaydı!” ,7 VI 2022, sonhaber.ch/circassiancenter.com.tr)
+
“Svalonuri kartandğaluri skidalaşi çkinapas becitoba mepçap!”
(Goʒ̆otkvala: Andğaneri musafiri çkimi ren Ozlem
Şendenizi. Ozlem Şendenizi ren çkinaperi Gamantaneri do ak̆ademisyeni. Edo
çkimi şurimşinepeşenti arteri. Ar ketabi muşi kogamaxtu “Gamaçkvale İletişimişen”: “Mi Ren Am Lazepe?
– Lazuri Minoba do Lazuri Nena Virt̆ualuri Kianas”. Çkin ar int̆erviu dop̆it;
biyografi muşi, gamiçkvineri çodinuri ketabi muşi do gamiçkvineri majura
noçalişepe muşişen molapşinit, bğarğalit. Aya ren int̆erviu çkinişi t̆ekst̆i.
Ali İhsan Aksamazi).
+
Ali İhsan Aksamazi:
Tkvanti ginonan na, ʒ̆oxle biyografi tkvanişen bğarğalat do eşo gevoç̆k̆at,
iqveni?! So do mundes dibadit? Namu nʒ̆opulapes igurit? Mu mesleği giğunan?
Kimoceri reti? Berepe giqonunani? Aʒ̆i so içalişept? Namu nenape giçkinan? Dudi tkvanişen molamişinit, mu iqven!
Ozlem
Şendenizi: İpti hemi aya int̆ervu şeni hemiti noçalişepe
tkvani şeni ma şukuri giʒ̆umert; Lazurişen ambaroni noçalişe tkvanik dido
memişvelu goşogorape çkimis do emuşeni. 1986 ʒ̆anas dovibadi. Universit̆et̆işi
gamantana- gurapaşakis noğa Rizini- Viʒ̆es pskidut̆i ma. Dokt̆oraşi gamantana-
gurapaşi oras İğdirişi Universit̆et̆is mamgurapale vort̆i; Moʒ̆qvaşi Ak̆ademisyenepeşi “Aya kabaet̆is mxuci va mepçaten” coxoni
metnis imza komepçi. Emindroneri p̆olit̆ik̆uri ik̆limi do yeçkinderi
oğodapeten, dobadona çkini iktalinet̆u ekst̆remist̆uli xaliten ar oraş
morgvalis. Ginže nenaşi mk̆ule; mati dulyaşen, mesleğişen do skidalaşen
gemt̆k̆oçes. Mati emedeni oxorişa mendapti, Viʒ̆eşa govikti; ocaği çkimi ek
skidut̆u do emuşeni. Emindros dokt̆ora-tezi p̆ç̆arupt̆i ma. Edo tezi çkimis aqu
eya oğodapaşi tesiri. Mara aya tezi oçodinu şeni mot̆ivasyoni domaç̆irt̆u.
K̆oçinoburi munasebet̆epeten, cumaluri- manebruli ok̆omxvacuten, gelaç̆k̆odu
çkiniten arşvacis mot̆ivasyoni maqu. Tezi çkimi rt̆u çkineburi k̆ult̆urişen
ambaroni do asti mati çkineburi at̆mosferis pskidut̆i; ayati ajant̆aji rt̆u
çkimi şeni. Hemi eya mot̆ivasyoni do hemi aya avant̆ajiten birdem menceli maqu
do maçodinu tezi çkimi. Xalbuki ma ar- jur fara mevaşkveret̆i tezişi
noçalişepe. Tezi çkimişi xçetomoni rt̆u qoropeli Elif Ekin Akşit Vurali. Hemi
qoropoli Elif Ekin Akşit Vurali do hemiti manebra çkimi Gulben Salmanişi
omxvacu do noçkinuten, ma mendapti teziş ketabişi edit̆ori do Xoca çkimi Tanil
Boraşa do emus komepçi noçalişe çkimi. Aşoten ora kogolaxtu do komoptit andğaneri
ndğalepeşa. Tezi çkimi konoktu ketabişa do kogamaxtu “Gamaçkvale İletişimişen”.
Açkva miletis ak̆itxen ketabi çkimi.
Ma Lazuri Nena oxomaʒ̆onen, mara va mağarğalen.
Asti iptineri sosyalizasyonişi orapes, ma Lazuri Nenaşi coğrafyas dovirdi. Ocağişi didilepek udodginu Lazuri
ğarğalapt̆es. Mati entepeşi avlis dovirdi, mara “Lazuri oxomaʒ̆onen mara va
mağarğalen”; aya xalikti gza moʒ̆iru tezişi speros. Aya xaliti, beciti
fakt̆orepeşen arteri rt̆u tezi çkimişi speros. Amuş gale Turkuli do İnglisuri
Nenape komiçkin.
Ali İhsan
Aksamazi: Aʒ̆i çodinuri ketabi tkvanişen molamişinit, mu
iqven! Mu iqven, “Mi Ren Am Lazepe? – Lazuri Minoba do Lazuri Virt̆ualuri
Kianas” coxoni ketabi tkvanişen molamişinit!
Mu simadaten yeçkindu aya ketabi?
Ozlem
Şendenizi: Lazuri Nena k̆ala mu munasebet̆i komiğun na,
eya ç̆it̆a- ç̆it̆a giʒ̆vit ma. Aya dido mcveşi nena p̆anda skidala çkimişi
doloxe rt̆u. Edo aya nena ğurun dğaşen dğaşa; aya k̆aixeşa ižiren.
Andğaneri ndğalepes Lazuri Nena ren
ğuraşmedginobas; ayati komiçkinan. Lazuri Nenaşi moxtanoraşen sp̆ek̆ulasyonuri
mutu otkvaluşa toli va miğun. Mara ma vore magoşogore sosyalur-çkinobapeşi
speros; simadepe omraluşi gzas vore. Dokt̆ora-tezi çkimiten, çkimi skidalaşati
tesironi p̆roblemepeşen molaşinu mint̆u. Feminist̆uri simadaşi ek̆olişen vore.
Edo Feminist̆uri simadaşi ek̆olik p̆anda mçaps. Feminist̆uri simadak,
“svalonuri skidalaşi do k̆artandğaluri skidalaşi ambarepe beciti renan ilmuri
çkinapa omralus!” yado çkin gza moʒ̆irapan. Edo mati eşo dop̆i do svalonuri
k̆artandğaluri skidalaşi ambarepeten ilmuri çkinapaşi omraluşi gzas gebdgiti
aya ak̆ademiuri tezi çkimiten.
Andğaneri ndğas int̆ernet̆işi meşveluten, ağani
kiana yeçkindu. Virt̆ualuri kiana yeçkindu. Aya virt̆ualuri kianak k̆oçişi
muamele- p̆erformanpeşa tesiri oğodu. Aya xalik Lazuri oxmaruşa do Lazuri
Minobaşati tesiri oğodu. “Mi Ren Am Lazepe? – Lazuri Minoba do Lazuri
Virt̆ualuri Kianas” coxoni ketabi çkimiten amk̆ata
oğodapaşen mç̆ipaşa ambarepe mekçapt.
Ağani muameleşi yeçkindus unon ora, sva do
k̆oçi. Mcveşi orapes eşo rt̆u mara, açkva svas kuğun ağani ar çkva xaliti:
Mtini sva k̆ala virt̆ualuri svati koren. Açkva ar mtini kiana do muşi k̆alati
virt̆ualuri kiana komiğunan k̆artandğaluri skidalas. Aya jur kiana ren p̆areleli artimajuraşa. Aya
ağani vasitak p̆erformansepes gza moʒ̆irapan. Aya p̆erformansepeşen yeçkinderi
minoba, aidiyet̆i, ç̆k̆ua steri unsurepeti ik̆iden aya ağani virt̆ualuri
kianas. Açkva amk̆ata majura kianati maqves. Lazobaşi etnik̆uri ok̆iduşa,
dobadonamşinobaşa, goşinuşa, goç̆k̆onduşa do xolo goşinuşa, Lazurişi nenaluri
renobaşa tesiri oğodu aya virt̆ualuri kianak. Edo yeçkinderi aya
t̆ransformasyoni, ak̆ademiuri ar toliten goşogoruşi gzas gebdgitişi, guri
mipatkalu, mati emk̆ata p̆rosesişi doloxe vort̆i do emuşeni.
ʒ̆oxleşen xveneri Lazuri k̆ult̆uruli
noçalişepeşi obje vort̆i ma, mara Lazepeşen ambaroni aya goşogora çkimiten mati
subje doviqvi. Magoşogora do goşogorinuşi aya xolosoni munasebet̆ik, Lazuri
Nena do Lazuri Nenaşi sosyalur-medyaten seruvenişi goşogorus memişvelu.
Sivilur- lamtinalaşi toliten goşogorinus memişvelu aya mubasebetik. Edo aşoten
amk̆ata fursat̆i maqu. Asti amk̆ata
noçalişeşa meraği komiğut̆u, emuşeniti epto k̆imet̆oni ar noçalişe yeçkindu;
aşo matkven ma.
Ali İhsan
Aksamazi:
Komiçkin; gamiçkvineri çkva ketabepeti kogiğunan; entepeşi coxope do
dolorenapeşenti armʒika molamişinit, mu iqven!
Ozlem
Şendenizi: Lamtinaluri oxonk̆anepe, ek̆oloji,
oxorcalepeşi p̆roblemepe, lamtinaluri cinsiyet̆i, ç̆k̆ua, sva ren çkimi noçalipeşi sperope. Aya
speropeşa toli komiğun ma. Majura k̆ele
Aya sperope direk̆t̆o irtibat̆oni ren çkimi skidalaşa. Andğaneri lamtinaluri
ik̆limi oxoʒ̆onu şeni, svalonuri skidalaşi çkinapas becitoba mepçap do eşotenti
ak̆ademiuri noçalişepe vikip; amk̆ata gzas gebdgiti. Didopeten noğa Viʒ̆es do
xolo didopetenti oxorcalepeşi p̆roblemepeşen ambaroni noçalişepe komiğun; aşo
matkven. Mağali lisansişi tezi çkimi rt̆u “Lamtinaluri Oxonk̆anepeşi
Rep̆ert̆uarişi T̆ransformasyoni: Viʒ̆e- HES-işi Muxalefetişi Orneği”. Aya
noçalişe çkimi mak̆ale- mak̆ale gamiçkvinu ketabi do jurnalepes. Edo aşoten
mak̆itxales do magoşogorapes ambari aqves aya noçalişe çkimişen.
Edo xolo çkvadoçkva noçalişepe çkimiten, semti
çkinişi ek̆olojiuri t̆ransformasyoni do ziraatişa zararonepeşen molapşini, mara
semtişi k̆oçepeşi tolişen. Eya noçalişepe çkimişen arteri ren diʒxirimşumu
parpalepeşen ambaroni. Eya noçalişe çkimi gamiçkvinu “jurnali Kebikeçis”. Eya
noçalişe çkimişi coxo dido momʒ̆ondun; emuşeniti coxo muşi astaxolo giʒ̆vat: “Adeturi Ziraatişi Ç̆erelimʒ̆k̆upi do diʒxirimşumu
Parpalepeşi Tanora”.
Uçamzoğa, oxorca do ç̆k̆uaşi ok̆ogzaşakis
doxmeli nç̆ela yemiçkindu andğaneri skidala çkimis. Aya speropeşen ambaroni noçalişepe çkimiten,
jur ketabişi emektari doviqvi ma. Aya ketabeşen arteri ren: “K̆alati Mok̆ideri
P̆afraşen Xopaşa Oxorcalobaşi Xalepe”;
Emek̆ Yildirimi k̆ala dop̆k̆orobit speroşi noçalişepe. Aya ketabi
kogamaxtu “Gamaçkvale Phoenixişen”, 2018 ʒ̆anas. Majura ketabi çkini kogamaxtu
“ Doloxe çkinis Lamtinaluri Cinsiyet̆uri Goşogorapeşi Derneğişi
Gamaçkvaleşen”: “Va dolomiskidan:
Oput̆e, Noğa do Entepeş Meleni Lamtinaluri Cinsiyet̆i”. 2019 ʒ̆anaşi Maisi
rt̆u, ar p̆aneli dop̆it noğa Viʒ̆es. Aya p̆aneli ambaroni rt̆u “lamtinaluri
cinsiyet̆işi gonç̆k̆irelobaşen. Aya p̆anelişi tebliğepe do atelyeş
noçalişepeşen yeçkinderi ren aya ketabi. Mtini giʒ̆vat; oç̆aruşa toli miğut̆uşi, maç̆aruşi, didopeten
Uçamzoğaşi semtişi, mara doxmelo Viʒ̆eşi k̆artandğaluri skidalaşi xalepe,
sosyalur-çkinobapeşi disip̆liniten doloç̆aru do aşotenti ç̆k̆ua çkini
ok̆ap̆et̆anuşi gzalepe dobgori ma. Emuşeniti aya dulya dop̆i; eşo matkven.
Ali İhsan Aksamazi:
Ağani ketabiş p̆roje giğunani? Pukironi ambarepe giğunani çkinda?
Ozlem
Şendenizi: Çkimi noçalişepe pukironi žiropt na, ma
xeleberi doviqver; aya giçkit̆an.
Xalk̆işen ambarepe dop̆k̆oroberet̆i buncinaluri speros. Edo buncinaluri
speroşen nok̆orobetenti mak̆alepe p̆ç̆araminon ma. Aya nok̆orobepe çkimi ren
sum speroşen. Arteri ren “Çernobili do çayi”. Majura ren “Uçamzoğaşi do muşi
tesiri semti çkinişa”. Masumaniti ren “ Uçamzoğaşi semtis anderi do
oxorcalepeşi dixapeşen hak̆epe”. Egere
aya int̆erviuşi mak̆itxalepes aya sum speroşen ambarepe uğunan na; arkivepe
uğunan na, gonoşinepe uğunan na, mu iqven, ambari momçan. Mak̆itxalepek
memişvelanşi, dido xeleberi viqver ma.
Ali İhsan Aksamazi:
Dido şukuri giʒ̆umert. Çkva k̆itxala va miğun. Tkvan otkvaluşi çkva nena
giğunan na, eti miʒ̆vit, mu iqven! P̆anda ixelit!
Ozlem
Şendenizi: Aya nç̆ela do noçalişe tkvani şeni ma şukuri
giʒ̆umert. Lazuris tito- tito zit̆apeşi maanaten becitoba meçamu vardo, Lazuris
gont̆aleri maanaten becitoba meçamu ren k̆imet̆oni; ma eşo vizmon. K̆ap̆ineri
pskidurt andğaneri ndğalepes, emuşeniti zmona do gagnapa gomindines. Tişa muepe
komomixtepan k̆artandğaluri skidas, aya dulyape oxoʒ̆onu şeniti ora va miğunan
çkin. Edo dobağine ora va miğut̆anşi, muç̆o do so bžiraten ilmuri mtini
çkinapa! Mara ucoxoni k̆oçepeşi k̆artandğaluri skidalaşen doloç̆areli ambarepes
dido maana uğunan; amk̆ata ambarepe, mendraşen gza meguruşen beciti ren. Aya
k̆aixeşa miçkit̆an. Ucoxoni k̆oçepeşi k̆artandğaluri skidalaşen ambarepe çkva
beciti ren do emuşeni; ma eşo vizmon. Mik ketabi çkimi k̆imet̆iten ik̆itxups,
emus keyfoni do meçamure ok̆itxuşi tecrube aqvas.
https://www.circassiancenter.com/tr/ozlem-sendeniz-konusuyor/
https://sonhaber.ch/ozlem-sendeniz-ile-soylesi-turkce-lazca/
http://www.gurcuhaber.com/2023/06/02/lazca/
