“Laz Edebiyatı 1996’dan fersah fersah ileride!”
(Ön açıklama: Bugünkü misafirim Orhan Bayramin.
1996’den beri kendisini çok iyi tanıyorum. Orhan Bayramin, Marmara Bölgesi
Lazları için çok önemli isimlerden. Kültürel çalışmaları yıllardan beri maddî -
manevî olarak destekliyor. Bu sebeple de yalnızca Lazlar değil, yörenin bütün
insanları kendisini çok seviyor. Ben öyle biliyorum. Bütün kültürel çalışmaları
destekledi. Öyle olmasaydı, Sima Laz
Vakfı bugüne kadar yaşamazdı, Sima Dergisi de çıkmazdı. Yerel bürokrasiyle de
iyi ilişkileri var ve Lazca eğitim konusunda ciddî çabaları oldu. Ben öyle
biliyorum. Orhan Bayramin, mütevazî ve ketum bir insan olduğu için bunları
şimdi pek kimse bilmiyor. Orhan Bayramin ile bir söyleşi yaptım.
Biyografisinden, kültürel çalışmalarından, Sima Laz Vakfı’ndan, Sima
Dergisi’nden ve yeni projelerinden konuştuk. 31 I 2021/ Ali İhsan Aksamaz)
+
Ali
İhsan Aksamaz: Lütfen, bize önce kendinizden bahsedin!
Biyografinizden başlayalım, olur mu? Nerede ve ne zaman doğdunuz? Nerelisiniz?
Hangi sülâledensiniz, kimlerdensiniz? Hangi okullarda, nerede öğrenim gördünüz?
Şimdi nerede yaşıyorsunuz? Ne iş yapıyorsunuz? Evli misiniz? Çocuklarınız ve
torunlarınız var mı? Türkçe ve Lazcanın dışında hangi dilleri biliyorsunuz?
SİMA
LAZ VAKFINDA CUMHURİYET COŞKUSU
Orhan
Bayramin: Öncelikle selâm ve sevgilerimi gönderiyorum, çok
değerli kardeşim. Özlediğim bir sohbet için sana teşekkür ederim. Beni 26 yıl
geriye götürdün. O günlerdeki heyecanı yaşattın. Ayrıca Vakfımızın ilk
kuruluşuna tanıklık eden şahsını bulmuş gibi sevindim. 1942 yılında Artvin’in
Arhavi ilçesinde, Sidere köyünde dünyaya geldim. İlkokulu köyümde okudum. Ortaokula,
Arhavi’de olmadığı için Hopa’da başladım. Daha sonra Arhavi’de ortaokul
açılınca nakil aldırdım. Fakat Murgul’da bitirdim. Üç ayrı okuldan da
arkadaşlar edindim. Yaşayanlarla hâlâ
görüşürüm. Babam Rasim, annem Hayriye Bayramin. İki kız çocuğundan sonra ben
dünyaya gelmişim. 1961 yılında Rize Yapı Enstitüsü’nü bitirdim ve hızlıca
hayata atıldım. Çünkü aileme destek olmam gerekiyordu. 29 Şubat 1963 tarihinde eşim Saadet Hanım ile
evlendim. İki kız, bir erkek üç evlâdım
var; Gülay, Oktay ve Gülin. Onlardan dört torun sahibiyim. 1967 yılında Petkim
Petro Kimya Tesisleri’nin yapımında çalışmak üzere Kocaeli/ Yarımca’ya (şimdiki
adı Körfez) geldik. Geliş o geliş. Şu anda Kartepe ilçesinde yaşıyorum.
Çocuklarım ve dört torunumla birlikteyiz. Ailece güzel ilçemizde turizme hizmet
ediyoruz. Pek çok sendika, vakıf ve
derneğin kurucusu olduğum gibi, başkanlıklarında da bulundum. İnsanlara, doğaya
ve canlılara saygı ve sevgimden, onlara hizmet etmek de en büyük hayallerinden
olmuştur.79 yıllık hayatımda, iş ve özel yaşamımdan kalan zamanımda Türk Sanat
Müziği ve vakıf hizmetleri başlıca meşguliyetlerim olmuştur. Lazcadan sonra
Türkçe ve anlaşabileceğim kadar İngilizce bilirim.
Ali
İhsan Aksamaz: Siz,
1996’da Sapanca’da büyük bir piknik- toplantı düzenlemiştiniz. O pikniğe
binlere kişi katıldı. Öyle gördük. Çünkü ben de ailem ve arkadaşlarımla
oradaydım. Sonraki süreçte siz, beş kişi;
Orhan Bayramin, Mecit Çakırusta, Yılmaz Avcı, İbrahim Pir, Sezai Bayboğa
müteşebbis heyetinin üyeleri oldunuz. Böylece de 26 Aralık 1996’da Sima Laz
Vakfı’nı resmen kuruldu. Bu Türkiye’de bir ilkti. Bunu herkes iyi biliyor.
Bilenler de iyi biliyor. Sima Laz Vakfı niçin kuruldu? Vakıf hangi amaç ve motivasyonla kuruldu?
SİMA
LAZ VAKFI: “BİRLİKTEN KUVVET DOĞAR!”
Orhan
Bayramin: 1996 yılındaki piknik organizasyonu, bugün daha
iyi anlaşıldığı üzere, halkımızın bir özlemi, sanki ben de varım haykırışının
ilk işaret fişeğiydi. O yılları irdelersek yasakların ve sınırlandırmaların
açığa çıkarıldığı bir coşku idi. Ardından bütün Laz aydınları adeta bu anı
bekliyormuşcasına kendi gayretleriyle ses getirdiler. Yazdılar ve halen
yazıyorlar, çoğalıyoruz; çok çok memnunum. Hepimizin bildiği üzere sivil toplum
kuruluşları gönüllülük esasına göre kurulduğu için bağışlarla ayakta kalmaya
çalışır. Bir süre sonra da bıkkınlık verir ve kapanır. Onun için vakıf çatısı
altında birleşmenin önemini hep savundum. İyi ki vakfı kurmuşuz. Vakıflar daha
farklı imkânlarla donatılabiliyor. Meselâ ticaret yapabilir, hizmet üretebilir.
Bağış alabilir. Vakıflar Yasası ile denetlenen daha ciddî kuruluşlar olduğundan
bizler de “Sima Vakfı”nın çatısı altında bu faaliyetlerimizi yürütme kararı
aldık. Şu an rahmetli olan müteşebbis heyetindeki arkadaşlarla kurduk. Bunun
yanında bizlere destek olan birçok isim de var. Onların emeği de, desteği de
yadsınamaz: Rahmetli M. Recai Özgün, Rahmetli Abdurrahman Şişmanoğlu, Vecdi
Cihangir, Rahmetli Salim Kahvecioğlu, Cemil Telci, Tekin Özkazanç, Müfit Aydın,
Ahmet Özdemir, Hürrem Güner. Laz olarak tarihimizde ve Türkiye’de hâlâ ilk
ve tek vakıf kuruluşuyuz. İyi ki kurmuşuz. Yığınla bize bu coşkuyu veren,
yaşatan bütün insanlarıma şükranlarımı arz ediyorum. Bana bu emsalsiz payeyi
veren, hayatımın en büyük onurunu bahşeden hemşehrilerime ömrüm devam ettikçe,
uğruna harcadığım emekleri helâl ediyorum. Birlikte yola çıktığım müteşebbis
heyet ve sonraki yönetim kurulu üyelerimiz Mecit Çakırusta, Yılmaz Avcı,
İbrahim Pir, M. Recai Özgün, Sezai Bayboğa göçüp gittiler. Onlara rahmet
gönderiyorum. Cennet mekân diliyorum.
Sağ olan ve hâlâ büyük çaba harcayan başta şahsınız Ali İhsan Aksamaz
olmak üzere ve diğer Laz derneklerimizin başkan ve yöneticilerimizin
katkılarının inkâr edilmesi mümkün müdür? Var olsunlar, sağ olsunlar. Artık çok iyi biliyorum ki Laz
dili, edebiyatı ve kültürü 1996 yılından fersah fersah ileridedir. Ancak lisan
geliştirilmesi için talep ve heves olması gerekiyor. Ayrıca her lisan yalnız
dershanelerde öğretilmiyor, normal yaşamlarda ve sokakta da karşılıklı
uygulamaları oluyor. Bunu en iyi bilenlerdesiniz. Yeri gelmişken bunun en güzel
örneklerinden Sayın Mehmedali Beşli, kızının adını Lazca koyduğu gibi, küçük
yaşından beri Lazca öğretip konuşuyor olması takdire şayandır.
LAZİKA YAYIN KOLLEKTİFİ, LAZ ENSTİTÜSÜ VE BELGE
YAYINLARININ YAYINLADIĞI LAZCA DERS KİTAPLARI İLE T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI-
LAZ ENSTİTÜSÜ İŞBİRLİĞİYLE HAZIRLANAN DİJİTAL ÖĞRETİM MATERYALLERİ
Ali
İhsan Aksamaz: Sonra vakfınızın dokuz üyesi destek
verdi ve böylece de “Sima
Sigortacılık Hizmetleri LTD. Şirketi” kuruldu. Bu şirket niçin kuruldu? Hangi
amaçla bu şirket kuruldu?
Orhan
Bayramin: “Sima Sigorta”yı başlangıçta çok iyi niyetlerle
bir araya gelerek oluşturduğumuz sermaye ile kurduk. Vakfımıza gelir elde
edeceğini düşündük. Fakat sonuç hiç arzu etmediğimiz şekilde gelişti. Bu, ticarette
işinin başında olmak gerekliliğinin yanı sıra elin eliyle bir işin olmayacağını
bir kez daha bize gösterdi. Bu olay, hep içimde ukde olmuştur.
Ali
İhsan Aksamaz: 2000 yılında da “Sima Dergisi”
yayınlandı. 2000’den 2009’a kadar yayınlandı. Siz vakıf adına bu derginin
sahibiydiniz. Yılmaz Avcı, derginin sorumlu yazı işleri müdürüydü. Ali İhsan
Aksamaz, derginin Genel Yayın yönetmeniydi. M. Recai Özgün de derginin kültür
danışmanıydı. “Sima Dergisi”ni hangi amaç ve motivasyonla çıkarttınız? “Sima Dergisi”, Türkçe ve Lazca olarak
yayınlandı. “Sima Dergisi” siyasî bir yayın değildi, ancak çoğulcu bir
anlayışla yayınlandı. Bu sebeple de çok farklı siyasî görüşlerden insanların
Türkçe veya Lazca makaleleri dergide yayınlandı. Laz aydınları makaleleriyle,
Laz ve Doğu Karadenizli işadamları da ilân ve reklâmlarıyla dergiye destek
verdi. Dergi çok etkiliydi. Artık
çıkmıyor. Günümüzde vakfın internet sitesi var mı? Bu konularda neler söylemek
istersiniz?
SİMA DERGİSİ TOPLANTISI; RAHMETLİ ARʒ̆AŞİ M. RECAİ
ÖZGÜN, RAHMETLİ AŞİKXASANİŞİ MUNİR YILMAZ AVCI, ŞANGULİŞİ ALİ İHSAN AKSAMAZ,
MURAT ERSOY (MAŞUKİYE, 5 VII 2003)
Orhan
Bayramin: Gerçekten de “Sima Dergisi”, o yıllarda ses getiren
vakfımızın varlığını toparlayan öğelerden biriydi. Daha sonralar görev devir
anlayışımla genç arkadaşların önünü açmak istedim. Bu belki acele verdiğim
karardı ama arkadan gelenlere de sorumluluk yükleme adına yapmalıydım. Olmadı.
Yanlışlar oldu. Toparlamak da zor oldu ama o da bir dersti. Burada geçmiş
dönemlerde yönetimlerde görev yapan başta Vecdi Cihangir kardeşime ve diğer
bütün yönetim kurullarına, bunun yanında özellikle de Kadın Kollarımıza
teşekkürlerimi arz ediyorum. Bugünün koşullarına baktığımızda yazılı basından
çok, internet yayınlarının kolaylığıyla, her geçen gün baş döndürücü
yeniliklere ayak uydurmanın bana zor gelmeye başladığını itiraf etmeliyim.
Sırası gelmişken sevgili Yılmaz Avcı’nın açtığı boşluğu dolduracak aday
arayışımız devam ediyor. Çok değerli birikimlerinizle camiamıza ışık tutacak,
bayrağı daha ileriye taşıma misyonunu yüklenecek, eksiklerimizi toparlayacak
kişi sayın Ali İhsan Aksamaz olmalı diyebilir miyim?! Şahsınızdan böyle bir
destek Laz dili ve kültürüne yeni bir güç katacağı inancıyla eski
emektarlarımızın ruhları şad olsun diyorum.
SİMA DERGİSİ,
HİÇ KİMSEYİ VE HİÇBİR ÇALIŞMAYI YOK SAYMADI; BÜTÜN LAZ AYDINLARININ
ÇALIŞMALARINI AYRIM GÖZETMEKSİZİN YAYINLADI
Ali
İhsan Aksamaz: Biliyorsunuz, Sarp Sınır Kapısı 1937’den
31 Ağustos 1988’e kadar, neredeyse 50 yıldır kapalıydı. Oradaki Megrel-Lazların
buradaki Lazlardan, buradaki Lazların da oradaki Megrel- Lazlardan haberleri
yoktu. Artık aralarında bir engel yok. Türkiye ve Gürcistan devletleri de
birbirlerine dost. Türkiye Lazları ile Gürcistan Lazları Türkiye ve Gürcistan
arasında bir dostluk köprüsü. Ben böyle biliyorum. Oradaki Megrel- Laz
çocukları için burada bir yaz kampı gibi bir projeniz var mı? Bu konuda ne
düşünüyorsunuz?
TOPLANTILARDA
BİRLİKTE OLMANIN COŞKUSU VARDI
Orhan
Bayramin: Çok istememe rağmen, sınır ötesi Megrel- Lazları
ile bir bağ kuramadık. Bir ziyaret heyeti oluşturup gidelim derim. Ama oraları
bilen ve bize o derinliği yaşatacak organizasyonu yapabilecek birileri
olabilirse, tabiî ki evet. Türkiye’de bir yaz kampı için yakın zamanda bu
konuyla ilgili geniş bir bilgilendirme yapabileceğimi düşünüyorum.
LAZ KÜLTÜRÜ TOPLANTISI; RAHMETLİ MECİT ÇAKIRUSTA,
RAHMETLİ MUNİR YILMAZ AVCI, ERKAN TEMEL, ALİ İHSAN AKSAMAZ, ORHAN BAYRAMİN,
VECDİ CİHANGİR (İSTANBUL/ HIDÎV KASRI, 5 XII 2004)
Ali
İhsan Aksamaz: Türkiye’deki Abaza- Abhaz ve Çerkes
derneklerinin federasyonları var. Ancak Türkiye’deki Laz derneklerinin bir
federasyonu yok. Bu konuda neler söylemek istersiniz? Bütün Laz aydınları
1990’lardan beri Lazcayı ve kültürü yaşatmak için canla- başla çalışıyor.
İstanbul’daki Laz Kültür Derneği de, Ankara’daki Laz Kültür ve Dayanışma
Derneği de, Arhavi’deki Çkuni Berepe-
Laz Kültür, Sanat ve Turizm Derneği de, Dortmunt’taki Lazebura da, İstanbul’daki
Lazika Yayın kolektifi de, Lazi Yayınları da, İstanbul’daki Laz Enstitüsü de,
diğer dernekler de, Sima Laz Vakfı da Lazcayı ve kültürü yaşatmak için canla-
başla çalıştı. Siz de can-başla çalıştınız. Siz de yörenizdeki belediyelerle
temas kurdunuz. Lazca müfredatlar
hazırlandı. Lazca ders kitapları çıktı. Sonunda da Lazca devlet okullarında
seçmeli ders oldu. Ancak kentlerde
öğrenci sayısı yeterli olmuyor. Daha doğrusu seçmeli dersler kentlerde sahipsiz
kaldı. Bu bir kişinin ya da bir derneğin
işi değil. Birlikten kuvvet doğar. Bu işi düzeltmek için neler yapmak
gerekiyor? Siz ne düşünüyorsunuz?
BİLİNMEYEN ZAMANLARDAN BUGÜNE HORONDAN HİÇ VAZGEÇİLMEDİ
Orhan
Bayramin: Burada saydıklarınızı, daha birçok gönüllü meraklı
yazıyor, doğru. Ancak biliyorsunuz ilk yıllardan beri en doğru lehçeyi bulmak
için bir “dil kurultayı” toplayalım dedik. Sanki o zaman erkendi. Ama şimdi
olabilir diyorum. Çünkü alfabemizdeki noktalama işaretleriyle yazmak zorunluluğu,
şivemizi güzelleştirme, dilimizin özüne indirgenmektedir. Yoksa yavan ve yarım
ifade Lazcadaki nükteyi anlamsız kılabiliyor.
RAHMETLİ ARʒ̆AŞİ M. RECAİ ÖZGÜN’ÜN ÇALIŞMASI İLE
VAKIF SENEDİ KİTABI (1998) VE ÖNCEKİ
YÖNETİM KURULU; GÜLİN BAŞAK, NEVİN
GÜLEN, HASAN UZUNHASANOĞLU, ORHAN BAYRAMİN, MUSTAFA BAYINDIR, AHMET ÖZDEMİR, İRFAN ÇAĞATAY (2016)
Kocaeli’de vakıf merkezinde mahallî yönetimlerince
sağladığımız desteklerle başlayan dil kursumuz, dershane imkânları sağlama ve sevgili
İrfan Çağatay kardeşimle verdiğimiz emeğe rağmen, maalesef yol alamadık. O
dönemdeki yönetim kurulu üyesi Eğitim ve Kültür sorumlusu Hasan Uzunhasanoğlu
Fındıklı’da bu misyonu yüklendi fakat gerekli desteği bulamadı. Laz Enstitüsü’nün
işlevinin de İsmail Bucaklişi kardeşimizin bütün zorlu gayretlerine rağmen, hak
ettiği başarıya ulaşamadığını görüyoruz. Birlik konusunda tekrar çağrımı yapıyorum:
İrili ufaklı bütün dernek ve vakıflar tümüyle bir araya gelelim. Sorunlarımızı
masaya yatıralım. Sima Vakfı’na görev verilirse, memnuniyetle yapar. Girizgâhta söylediğimiz gibi, çok gösterişli
süslü kelimelerle oluşmuş tabelalara önem vermeyenlerdenim. Mevcut Laz dernek
ve vakıflarının şimdiki statüyle de yapabilecekleri mümkünken çok başlılıkla
fazla barışık olmayan insanımızın itibar etmediklerini düşünüyorum. Hadi gelin
taşın altına elimizi sokalım dediğinizde etrafınızda kimsecikler kalmıyor.
Ancak böyle bir talep deklare edilirse, Sima Vakfı kendi üzerine düşeni
memnuniyetle yapar.
SANATÇI
AYHAN ALPTEKİN, LAZCA ŞARKISINI İCRA EDERKEN
Ali İhsan Aksamaz: Korona virüs günlerindeyiz. Artık daha önceki
günlerdeki gibi rahat değiliz. Biliyorsunuz, artık evlerde hapisiz. Bugünlerde
de yine de faaliyetler yürütüyor musunuz? Yeni haberleriniz var mı? Yeni
projeleriniz var mı? Yeni müjdeleriniz var mı? Bu söyleşi için size çok
teşekkür ederim. Başka sorum yok. Fakat
sizin söyleyecek başka sözünüz veya mesajlarınız varsa, lütfen, söyleyin!
Tanrı, çoluk- çocuğunuzla yüz gününüzü bir gün saysın ve sizlere her zaman
iyilik yazsın!
Orhan
Bayramin: En yakınlarımıza sarılamadığımız şu günlerde
toplantı ve etkinliklerin özlemini çektiğimiz hepimizin ortak derdidir. Önce
sağlık ilkesi ve dileklerimizle önümüzdeki bahar veya serbest olduğumuz ilk
sezon Sapanca’daki birlikteliğimizden daha büyük bir organizasyonu sizlerle paylaşmak
istiyorum. Kartepe’de Kuzuyayla mevkiinde Orman İşletmesinden şahsım adına
kiraladığım ve çeşitli etkinliklerin yapılabileceği projenin bir bölümünü
önümüzdeki yaz mevsimine yetiştirebilme gayretindeyim. Çeşitli etkinliklerin
yapılacağı projelerden elde edeceğim gelirin bir kısmını Sima Vakfı’na
bağışlayacağım. Bu bağış, hem vakfın devamlılığı hem de kültürümüzün
yaşatılması ve çocuklarımızın eğitimi için de vakfedilmiş olacak. Yukarıdaki
sualinizdeki Laz-Megrel gençliği, hatta dünya gençliği kamp organizasyonları ve
Avrupa Birliği projeleri araştırmalarımız içerisinde yer almaktadır. Sevinç ve
iyiliklerle! İyi günlerde görüşelim, İnşallah!
SİMA LAZ VAKFI PİKNİĞİ; RAHMETLİ MUNİR YILMAZ AVCI,
ORHAN BAYRAMİN, ALİ İHSAN AKSAMAZ, RAHMETLİ MECİT ÇAKIRUSTA (SAPANCA, 28 VI
2009)
(SİMA LAZ VAKFI;
instagram=sima.laz; mail: simalaz.org@ gmail.com; Tel: 054464541 08)
+
Önerilen
okumalar: Ali Sırtlı,
“Karadeniz Fıkraları ve Doğu Karadeniz Tarihi”, Onur Ofset, İstanbul, 1993; Ali
İhsan Aksamaz, “Laz Kültürel Kimliğini Yaşatma Çabaları” (Modern Türkiye’de
Siyasî Düşünce, Cilt 4, Milliyetçilik (s. 924-926), İletişim Yayınları,
İstanbul, 2002; Ali İhsan Aksamaz, “Dünden Bugüne Lazca Gramer ve Sözlük
Çalışmaları”, sonhaber.ch, 28 II 2020/ circassiancenter.com; Ali İhsan Aksamaz,
“Lazcanın Yazarı ve Şairi: Munir Yılmaz Avcı”, lazca.org, 8 II 2013; Ali İhsan
Aksamaz (Redaktör: M. Yılmaz Avcı) , “Laz Dili Temel Dersler/ Lazuri Nenaşi Geç̆k̆apuli Dersepe”, 1.
Baskı, Lazika Yayın Kollektifi,
İstanbul, 2013/ 2. Baskı, Belge Yayınları, İstanbul, 2016; Ali İhsan Aksamaz,
“Munir Yılmaz Avcı (1939- 2016)”, sonhaber.ch, 16 XII 2020; Bayram Ali Özşahin: “Kapitalizm her şeyi aşındırıyor, öğütüyor, eritiyor ve kaybediyor!”,
shangulishialiihsanaksamaz.blogspot.com, 14 VIII 2019; Cemal Şener, “Lazların
Tarihine Kısa Bakış/ Trebizond- Abhazya arasındaki sahil ülke”, Aylık Siyasî
Dergi Komün, Sayı 1, İstanbul, 1989; Demir Akın,
“Ne Kadar Çok Dil, O Kadar Çok Zenginlik!”,
shangulishialiihsanaksamaz.blogspot.com, 30 XI 2018; “Doğa, Kültür ve Laz
Festivali’nin 4.ncüsü Karamürsel’de gerçekleşti”, karamurselaktifhaber.com, 18
VIII 2019; Ergün Konakçı, “Lazcanın Son Umudu: Okullarda Lazca Seçmeli Ders”,
Lazca.org, 31 V 2013; Ergün Konakçı: “Vatandaşların
eğitim ve kültür ihtiyaçları için çeşitli faaliyetlerde bulunmak, siyasî bir
eylem değil!”, shangulishialiihsanaksamaz.blogspot.com,
24 VIII 2019; ; M. Mahzun Doğan, “Faruk Benli: Lazca, celiyrum
demek değil!”, Siyah Beyaz Gazetesi, 19 II 1997/ “Bir Laz Bilgesi: Faruk
Benli”, Kafkasya Yazıları, Sayı 4, Çiviyazıları Yayınevi, İstanbul, 1998; Gerg
Amıcba, (Çeviren: Hayri Ersoy), “ Ortaçağ’da Abhazlar, Lazlar”, Nart
Yayıncılık, İstanbul, 1993; Hasan Oral, “Sima Laz Kültür ve
Dayanışma Vakfı Anayasa Teklifi Metni”, slideshare.net; Hamdi
Yazıcı, “Fındıklı”, Fındıklı, 1993; Hasan Uzunhasanoğlu, “Lazca, bir
diyalekt (ağız, şive) değil, bir dildir!”, sonhaber.ch 8 I 2021/
circassiancenter.com; Haşim Akman, “Laz Enstitüsü
Kuruluyor”, Aktüel Dergisi, Sayı 66,
İstanbul, 1992; İldiko Beller- Hann (Çeviren: Ali İhsan Aksamaz), “Doğu
Karadeniz’de Efsane, Tarih, Kültür”, Çiviyazıları Yayınevi, İstanbul, 1999; “İlk
Lazca ders kitabı yayınlandı”, jinepsgazetesi.com, XII 2013; İsmail Bucak̆lişi, “TRT’de Lazca
yayın olmayacak mı?”, lazuri.com; İsmail Güney Yılmaz, “90’lar: Laz Kültür ve
Kimlik Hareketinin Doğuşu”, m.bianet.org; 7 I 2015; “Lazca İçin
Ders Kitabı Hazırlandı”, haberler.com, 10 XI 2013; “Lazca Kitapları/ Sesleri
İndir”, lazca.org, 3 I 2019; “Laz Festivali için hazırlık”,
sizinkocaeli.com, 1 VIII 2017; Kâmil Aksoylu, Tarihe Tanıklık/
“Laz Kültürel Hareketi (93 Süreci)”, Laz Kültürü/ Tarih, Dil, Gelenek ve
Toplumsal Yapı, Phoenix Yayınevi, Ankara, 2010;
Kâmil Aksoylu T̆oroci, “Demokratik Eğitim(1)”, lazca.org, 13 II 2014; “Lazlar da anadilde eğitim istiyor”,
hurriyet.com.tr, 9 IX 2002; Maksut Kesici:
“Lazca eğitim görebilseydim,Türkçeyi güzelce öğrenebilseydim, böyle zor bir
hayatım olmayacaktı!”, shangulishialiihsanaksamaz.blogspot.com, 25 XI 2018; Mecit
Çakırusta, “Dutxuri P̆alik̆ari”, Lazika Yayın Kollektifi, İstanbul, 2012; M. Recai Özgün (Yayına Hazırlayan: Ali İhsan Aksamaz), “Lazlar”,
Çiviyazıları Yayınevi, İstanbul, 1996; M. Recai Özgün, “Kurtuluşumuzun Öyküsü (Büyük
Nutuk Penceresinden)”, Sima
Laz Vakfı Yayını, Fotosan Ofset, İzmit,1998;
“Mahkemeye göre ‘Laz’ kelimesi amaç dışı”, demokrathaber.org, 23 XII 2012; M.
Yılmaz Avcı (Redaktör: İsmail Avcı Bucak̆lişi)
,“Şurimşine/ Lazca- Türkçe Şiirler”, Kurye Yayınları, İstanbul, 1999; Kemal Özbıyık, “Üzerleri Toz Olmasın/
Doğu Karadenizde Yaş Almak”, Karina Yayınevi, Ankara, 2017; Kemal Özbıyık, “Büyükler bir araya gelmezsek,
dilimiz de ölecek!”, shangulishialiihsanaksamaz.blogspot.com, 30 XI 2018; K̆lemurişi Ramazan Kosanoğlu,
“TBMM 1. Dönem Lazistan Laz Mebusları”, lazca.org, 26 V 2019; K̆lemurişi Ramazan Kosanoğlu,
“Doğu Karadeniz’de Lazların ve Lazca Konuşanların Sayısı Belirlendi”,
lazca.org, 7 XI 2020; M.
Yılmaz Avcı , “Lazuri Nenaçkina/ Lazca Dilbilgisi”, Etno- Kültür Kitapları,
İstanbul, 2003; M. Yılmaz Avcı (Redaktör: Ali İhsan Aksamaz), “Lazuri P̆arametepe/
Laz Masalları”, Sorun Yayınları, İstanbul, 2005; M. Yılmaz Avcı, “Aleynas Mu
Ağodu?/ Aleyna’ya Ne Oldu? -Roman”, Sorun Yayınları, İstanbul, 2013; Mehmedali
Barış Beşli, “Tarihe Karşı Kısa Bir Tarih”, Mjora Lazepeşi Nena Dergisi, Sayı
1, Çiviyazıları Yayınevi, 2000, İstanbul/ lazuri.com; Mircan Kaya, “Çocuklara ninnilerimizi duyurmak istiyorum!”,
sonhaber.ch, 11 V 2020/ circassiancenter.com;
Muhammed Vanilişi- Ali Tandilava (Çeviren: Hayri Hayrioğlu), “Lazlar’ın
Tarihi”, Ant Yayınları, İstanbul, 1992; Musa Karaalioğlu, “Ağlamayana Süt
Vermezler”, sonhaber.ch, 29 IV 2020/ circassiancenter.com; Mustafa Papila, “Lazistan”, Hopa, 1992; Nizamettin
Alkurmru, “Lazlarla İlgili Ansiklopedik Bilgiler”, Kendi Yayını, İstanbul,
1987; Nizamettin
Alkumru, “Şimşir Kokardı Azlağa/ Anılarda Laz Kültürü”, Çiviyazıları Yayınevi,
İstanbul, 2005; Nizamettin Alkumru, “Laz Kültür Tarihi”, Lazika Yayın
Kollektifi, İstanbul, 2011; Orhan Bayramin, “Başlarken”, “Neden Sima?”, Sima
Dergisi, sayı 1, Sima Laz Vakfı Yayını, Ofset Hazırlık: Nart Yayıncılık, Baskı:
Livane, İstanbul, 2000; Orhan Bayramin,
“Tasarruf Üzerine”, Sima Dergisi, sayı 2, Sima Laz Vakfı Yayını, Fotosan Ofset,
İzmit, 2001; Orhan Bayramin, “Herşeye rağmen ‘umutla’ diyoruz”, Sima Dergisi, sayı 3, Sima Laz Vakfı Yayını, Fotosan Ofset,
İzmit, 2001; Orhan Bayramin, “Değişim
Gereklidir”, Sima Dergisi, sayı 4, Sima Laz Vakfı Yayını, Fotosan Ofset, İzmit,
2001; Orhan Bayramin, “Sevgiyle Bütünleşelim”, Sima Dergisi, sayı 5, Sima Laz
Vakfı Yayını, Fotosan Ofset, İzmit, 2003; Orhan Bayramin, “Umutlar ve
Dilekler”, Sima Dergisi, sayı 6, Sima Laz Vakfı Yayını, Fotosan Ofset, İzmit, 2003; Orhan Bayramin, “Toplum Örgütleri: Dernekler
Vakıflar”, Sima Dergisi, sayı 7, Sima Laz Vakfı Yayını, Fotosan Ofset, İzmit,
2005; Orhan Bayramin, “Sima ile Ufuk Turu”, Sima Dergisi, sayı 8, Sima Laz
Vakfı Yayını, Fotosan Ofset, İzmit, 2009; “Orhan Bayramin Ankara katliamını
kınadı”, kocaelihaberci.com, 15 III 2016; Osman Kuyumcu P̆izma, “Dil Ölürse
İnsanlık Ölür”, lazca.org, 19 VII 2013; Osman
Şafak Büyüklü, “Lazlar, çalışmalarını büyük bir kolektif ortamın içinde
yapmalı!”, shangulishialiihsanaksamaz.blogspot.com, 21 VIII 2019; Özcan Sapan, “Söz Uçar Yazı Kalır/ Nena Putxun Ç̆ara
Doskidun”, Kafkasya Yazıları, Sayı 5, Çiviyazıları Yayınevi, İstanbul, 1998; Rasim
Yılmaz, “Türkiye Lazları ve Laz Kültürü”, 08haber.com, 19 V 2017; Ruhan Odabaş,
“Bere do Daçxiri/ Çocuk ve Ateş”, Aydili Sanat Derneği Yayınları, İzmit, 2018; Sabahattin
Önkibar, “Lazistan Safsatası”, Türkiye Gazetesi, İstanbul, 2 II 1993; Selma
Koçiva, “Seçmeli Ders Modeli ve Anadili Eğitimi İhtiyacı”, lazca.org, 31 V
2013; Selma Koçiva: “Son aktif yıllarımı Laz Edebiyatına vermek istiyorum!”,
sonhaber.ch, 25 II 2021; “Sima Laz Vakfından Kerimoğlu’na uğurlama”,
cagdaskocaeli.com.tr; 13 II 2017; “Sima Laz Vakfı Basın
Bülteni Yayınladı”, test.kocaelihaberdunyasi.com, 20 X 2020; “Sima Vakfından
Lazca eğitim talebi”, marmaragazetesi.com, 2 V 2016; “Sima Vakfından Büyükakın’a ziyaret”,
Kocaeli.bel.tr, 1 V 2016; “Sima Laz Vakfı Lazca
eğitim istedi”, kocaeligazetesi.com.tr, 30 IV 2016; “Sima
Laz Vakfı, Yılmaz Avcı’yı andı”, cagdaskocaeli.com.tr, 8 XI 2016; “Sima Laz
Vakfından birlik gecesi”, kartepegazetesi.com.tr, 2 III 2017; “Sima
Laz Vakfı, 100 bin Laz’a ulaşacak”, gercekkocaeli.cm.tr, 1 V 2017, “Sima Laz Vakfı’nın Başkan Yılmazer’e
ziyareti”, sapanca.bel.tr; “Sima 23’üncü yılını
kutladı”, golcukgundem.com, 12 III 2019; “Sima Laz Vakfı İftarda
Buluştu”, kocaelihaberdunyasi.com, 20 X 2020; Soner Gülezer, “Laz
Festivali’ne büyük ilgi”, demokratkocaeli.com, 7 VIII 2017; Şehzat Ayartepe,
“Lazların Tarihçesi”, Karadeniz Haber Gazetesi, İstanbul, 1 XII 1976/ (Yayına
hazırlayan: Ali İhsan Aksamaz), “Lazların Etnik Kökeni”, Ogni Kültür Dergisi,
Sayı 4, İstanbul, 1994; Şemseddin Sami (Çevrim yazı: Fahrettin Çiloğlu), “Kâmüs-ül
Alam’da Lazlar ve Lazistan”, Ogni Kültür Dergisi, Sayı 2, İstanbul, 1994; Tarık Zafer Tunaya (Yayına hazırlayan: Ali
İhsan Aksamaz), “Laz Tekamül-ü Milliye Cemiyeti”, Ogni Kültür Dergisi, Sayı 1,
İstanbul, 1993; “TRT’ye Lazca televizyon
yayını için başvuru yapıldı”, lazuri.com, 16 I 2009; Tevfik Ataselim, “Kadim
Türk Boylarından Kolhitler (Megreller), Gürcüler, Lazlar”, Onur Ofset,
İstanbul, 1993; Turhan Öztürk,“Rizeli
Aksamaz’ın Dilekçesi İşleme Kodu/ TBMM Lazca Yazılan Dilekçeyi Ek Olarak Kabul
Etti”, Star Gazetesi, 16 XII 2006; “Vakıf
Senedi”, Sima Dergisi, sayı 2, Sima Laz Vakfı Yayını, Fotosan Ofset, İzmit,
“Vakıf Senedi”, Sima Dergisi, sayı 3, Sima Laz Vakfı Yayını, Fotosan Ofset,
İzmit,Yılmaz Avcı, “Tek ses olarak muhatap olamadığımız müddetçe…”, lazca.org, 31 V 2013;
Yura Argun (Çevirenler: Hayri Ersoy- Yalçın Karadaş), “Abhazya’da Yaşam ve
Kültür”, Nart Yayıncılık, İstanbul, 1990; Zeki
Sarıhan, “İstanbul’da Kurulan Laz Talebe Cemiyeti”, Toplumsal Tarih Dergisi,
Sayı 8, İstanbul, 1994
+
Sima Dergisi’nin 1-8. sayılarından önerilen okumalar:
Sima Dergisi Sayı
1: M. Recai Özgün, “Laz Tanımı ve Lazların Soy Kökeni”; Ali İhsan Aksamaz, “Anadolu’da Bir Kafkas
Dili: Lazca”; Aşikxasanişi Yılmaz Avcı, “Lazuri Alboni (Lazca Alfabe)”.
Sima Dergisi Sayı
2: Ruhan Odabaş, “Lazlar Denildiğinde”;
Ali İhsan Aksamaz, “Kafkasya ve Anadolu’nun Hırçın Uşakları: Lazlar”; M.
Recai Özgün, “K̆alivi”; Yılmaz Avcı, Murat Ersoy ve Muzaffer Sütlüoğlu,
“Kocaeli İlinde Tipik Bir Laz Köyü: Çamçukur”; Gül Başlılar, “Kadınlar Kolu
Faaliyetleri”; Mustafa Papila, “
Şurimşine, Nana”; İlhami Kurdoğlu,
“Gomanç̆eli, Arhavim”; Xasan Helimişi, “ Onçamure”; Yılmaz Avcı, “Lazona, Dadi
do K̆amaroti”; Hamiyet Özkazanç, “Karadeniz Mutfağından”.
Sima Dergisi Sayı
3: Murat Ersoy, “İki Dünyalı Köy: Sarp& Sarpi”; Esat Sarı, “ Laz Halk
İnançları Üzerine Araştırma Notları”; Yılmaz Avcı, “Lazca’da Ön Ekler ve Son
Ekler”; Kemal Özbıyık, “Arhavili Şairlerle Yolculuk”; Nuri Duduşi, “Sicalepeşi
Destani”; Ali Naci Kuçuğişi, “ Arhavi
Destanı”; Selma Koçiva, “Oropa”; Orhan Bayramin, “Atasözleri”; Muydin, “Borğola Çkimi”.
Sima Dergisi Sayı
4: Cemil Telci, “Atmaca Üzerine”; “Lazuri Ses Yarışması”; Muhammed Narakiže, “Bedi do İgbali Çkimi”;
Yılmaz Avcı, “ʒ̆ip̆ut̆ina”; Nezihe Çelik, “Yöreme Şiir”; Mecit Çakırusta, “Meyoçamape, Oxvamupe
(Beddualar, Dualar)”; Yaşar Turna, “Sevda Türküsü”; Şahin Naci Hafızoğlu, “Coşuyor Fındıklı”;
Ayhan Sonbay/ Murat Ersoy, “Gomgaru”; Sevim Vanizör, “Karadeniz Mutfağından”.
Sima Dergisi Sayı
5: Yılmaz Avcı (Röportaj), “İçimizden Biri: Mecit Çakırusta”; Cemil Telci,
“Antik Laz Ev Aletleri”; Ali İhsan Aksamaz, “Yerel Diller/ Anadillerini
Yaşatmak mı? Öldürmek mi?”; “1. İzmit- Kuzuyayla Şenliği”; Abdumanişi Zaferi,
“3xont̆inei ʒxont̆inei Mulun”, “Dadis
Mutu İtkveni”; Yılmaz Avcı, “ Dadi do Mat̆orci”; ʒ̆it̆aşi İskenderi,
“ʒ̆ip̆ili”, Bužgi”; Reşit Pehlivanoğlu, “Atatürk”; İhsan Topaloğlu, “Ar
Bozomota Malimbu”; Bahadır K̆eleşi, “Bozo, Haşo Mot Moğodam”; Yılmaz Avcı,
“Lande Çkimi”; Yaşar Çiçekoğlu, “Sin do Man”; Memet̆ K̆azancioğli, “Dobadona”.
Sima Dergisi Sayı
6: Güngör Şahinkaya, “Sevgili Hemşehrilerim”; “İçimizden Biri (Röportaj):
Cafer Hazaroğlu”; “Ayhan Alptekin (Röportaj)”; Yaşar Çiçekoğlu, “İnsan ve
Çevre”; “İçimizden Biri (Röportaj) :
Aydemir Turan”; Yılmaz Avcı, “Lazca Tiyatro: Golaktei Meçeti/ Dönük Cami”,
Yılmaz Avcı, “Dadik Dulya Gorups”, “Prensi do ʒxenimuşi”; Hasan Çelebi,
“Karakuş Destanı”; Selma Koçiva, “Didanaşi”; Fahri Kahraman, “Maçaye Gzamşine”;
A. İlker Karaosmanoğlu, “Çay Üreticisi”; Timur Cumhur, “Çkini Oput̆e”; Kemal
Gür, “Maniler”.
Sima Dergisi Sayı
7: Ali İhsan Aksamaz, “M. Recai Özgün Vefât Etti”, “Tatara Tititiri…”,
Yamakhoğlu Yüksel Yılmazi Doğuru/yi?!”, Anadili Yönetmelikleri ve Gerçek”; M.
Recai Özgün, “Gzalepe”, “Ğura” ; Yılmaz Avcı, “M. Recai Özgün’ün Ardından”,
“Lazuri Alboni”, “Sayılar”, “Zaman Birimleri”, “Kava Aha K̆ak̆a”, “Lazca
Dilbilgisi”, “Patişaği do Beremuşi”; Cihangir Bilgin, “Folklor (Halk Bilimi)”;
Murat Ersoy, “Sarpi’de K̆olxoba Festivali”;
Cemil Telci, “500 Yıllık Gelenek: Yaylacılık”; Nizamettin Alkumru, “Lazca’da Çocuk
Masalları”; Avtandil Abulaže, “Mskibu”; “Mecit Çakırusta’dan”; Timur Cumhur,
“Jileni Qona”, “Guri Çiç̆k̆u Nana”; Mustafa Bayındır, “Teona”; Aşık Osman
Namlı, “Naya Mebuxonda”; Nurdoğan Demir, “Viya”.
Sima Dergisi Sayı
8: Gülay Burhan, “Sima do Ma”; Ali İhsan Aksamaz, “Mk̆ule İst̆oriaten
Lazepe/ “Lazların Kısa Tarihi”, “Fransızca- Lazca Kitaplar”; Semra Güney, “Sima
ile”; Hanife Köroğlu, “Fırtına Deresi”;
İsmail Avcı Bucak̆lişi, “Lazlar Kimdir?”; Yılmaz Avcı (Röportaj),
İçimizden Biri: Nizamettin Alkumru”; Necdet Kanbur, “Anılar”; Zekeriya Çavuş, “Fındık, Fıstık ,
Lokum”; Ahmet Kırım, “Türkiye’nin
Nabucco Hayalleri”; Mecit Çakırusta, “Sapanite Oxonu”; Yılmaz Avcı (Editör: Ali İhsan Aksamaz),
“Navamiçkinan Tere K̆olxeti/ Bilmediğimiz Ülke: K̆olxeti (Anı)”; Nazik̆o
Memişişi, “K̆ulanişi Destani”, “ Helimişi Şeni Dobip̆aamitit”; “ʒ̆ate
Baʒ̆aşişen”; Nazım Hikmet/ Yılmaz Avcı,
“… Arhaveli İsmail…”; Musa Cedeşi, “Peri Peri Perepe Noderis Peronepe”;
Muhammed Vanilişi/ M. Yılmaz Avcı, “Kva Omxaze”; Yaşa Tandilava, “Piraliş
Birapa”, “Nana”; Cahit Sıtkı Tarancı/ Yılmaz Avcı, “Eçdovit̆oxut ʒ̆ana”) .
+
“Lazuri
Nena açkva umanceli var ren.”
(Goʒ̆otkvala: Andğaneri musafiri çkimi Orhan
Bayramini ren. 1996 ʒ̆anaşen doni eya dido k̆ai viçinop. Orhan Bayramini, Marmara-semtişi Lazepe şeni dido beciti
coxopeşen. Ginže ʒ̆anapeşen doni k̆ult̆uruli noçalişepes maddur- manevuri
numxvacups. Emuşeniti xvala Lazepek
var, eya semtişi mteli uçamzoğuri
k̆oçepekti emus qoropan. Ma eşo miçkin. Mteli k̆ult̆uruli noçalişepes numxvacu.
Eşo vart̆uk̆onna, Sima Lazuri Vakifi aʒ̆işakis va skidasunt̆u. Eşo vart̆uk̆onna, jurnali/ dergi Sima va
gamaxtasunt̆u. Lok̆aluri burok̆rasi k̆ala k̆ap̆et̆i munasebet̆epeti kuğun do
Lazuri gamantana- gurapa şeni şur do guriten içalişu. Ma eşo miçkin. Orhan
Bayramini ketumi do stibineri k̆oçi ren emuşeniti muşi noçalişepe muşişen
k̆arta k̆oçis ambai va uğun. Ma, Orhan
Bayramini k̆ala ar int̆erviu dop̆i. Muşi biyografişen, muşi k̆ult̆uruli
noçalişepeşen, Sima Lazuri Vakifişen, Jurnali Simaşen do ağani p̆rojepe muşişen
bğarğalit. 31 I 2021/ Ali İhsan Aksamazi)
+
Ali
İhsan Aksamazi: Mu iqven, ipti ti-tkvanişen
molamişinit! Biyografi tkvanişen gevoç̆k̆at, iqveni? So do mundes dibadit?
Sonuri ret? Miepeşen, mi oğlepeşen ret? Namu nʒopulapes do mundes igurit? Aʒ̆i so skidut? Mu dulya ikipt? Çileri reti?
Berepe do motape giqounani? Turkuli do Lazuri nenapeş gale çkva namu nenape
giçkinan?
Orhan
Bayramini: Xela do k̆arobaeten do k̆ayi guriten geboç̆k̆at,
cumalepe do dalepe çkimi! Ar şilya do nçxoroşi do jureneç do juris Arkabişi
kyoyi Sideris epçkindidoren. Nana çkimi Hayriye do baba çkimis Rasimi
ucoxumt̆es. Sumi bereşi en ç̆ut̆a ma biç̆i bavidoren. İptineri umçane dalepe
bozo t̆es. Ok̆itxus kyoyi çkimi Sideris
geboç̆k̆i do xuti ʒ̆anaşk̆ule ortamektebişa Xopas ok̆itxus kogeboç̆k̆i. Ok̆ule
sumi tutaşk̆ule Arkabis koyinʒ̆k̆u do bidi juri ʒ̆anaşk̆ule, masumani ʒ̆anas.
Emica çkimi Murğulis fabrik̆as mudiri t̆u do hek, yani muşis moskedinu do
mektebi heşo boçodini. Fuk̆araluğişi ndğalepes meşfelu dido t̆u. Haʒ̆ineri
steri var t̆u. Ok̆uleni ʒ̆anas Rizinis
bina do oxori ok̆odu - Emdginuşi Enst̆it̆us jur ʒ̆anas bik̆itxişi,
t̆eknisyen-dip̆lomaten çkfa emanç̆i. Dobiçili, oxoris nusa mint̆es. K̆uçuğayişi
eçinçxoroşi ndğas duguni do ok̆onç̆alaten, haʒ̆i namiyonun oxorca çkimi
Siyadeti k̆ala dobiçili. Juri bozo do arteği biç̆işen otxo mota miyonun. Didi
bozo çkimis Gyulayi coxons. Emuk oteli oktams. Ok̆uleni, Oktayi muhendisi yen,
şirk̆et̆i oktams. Ek̆uleni, Gyulini hem muxasebe ikoms hem vakifis içalişams,
ma memişvels. 1967 ʒ̆anaşi pukurobas
İzmitişa komopti. “Petkimi” yado ar fabrik̆a geyidget̆u. Hek vit ʒ̆anas biçalişi.
Ok̆uleti dulya çkimi gebdgi do xoloti biçalişam. Dodginu munoren var miçkin. Haʒ̆i
çkfa Maşukiyes, Kartepes pskidur. Motalepe do skirepe arte boret. Haşo xela do
k̆arobate Tangrik iris nuç̆aras. Heşo bixfaman. İpti Lazuri, Nanaşi Nena,
ok̆ule Turkuli dobigurit do nabip̆aramitare k̆onayi İngilizuri miçkin. Arçkfa
Turkuli birapas dido p̆orom do bibir.
Ali
İhsan Aksamazi: 1996 ʒ̆ana rt̆u, tkvan Sapancas ar didi p̆iknik̆- ok̆oxtala doʒ̆opxeret̆it. Eya p̆iknik̆is şilyapeten k̆oçi
ak̆atu. Eşo kobžirit. Emuşeniki mati, ocaği do manebrape çkimi k̆ala ek vort̆it.
Ok̆uleni p̆eriodis Tkvan; xut k̆oçi;
Orhan Bayramini, Mecit Çakirusta, Munir Yilmaz Avci, İbrahim Piri do Sezai
Bayboğa muteşebbis heyet̆işi azepe iqvit.
26 Xrist̆ana 1996 ʒ̆anas rt̆u, aşopetenti Sima Lazuri Vakifi resmen
geidginu. Aya rt̆u ipti Turkiyes. İris aya k̆aixeşa kuçkin. Nauçkinanpes aya
k̆aixeşa kuçkinan. Muşeni Sima Lazuri Vakifi geidginu? Namu noğira do
mot̆ivasyoniten geidginu?
Orhan
Bayramini:1996 ʒ̆anaşi Sapancaşi ok̆oxtalas mtelli k̆oçepe
çkuni gobinç̆elitdort̆un. Oçinoba şeni naognu Lazepek liveri na doliʒonu
komoxtu do bayyami steri doloç̆ves. Hem
oraşk̆ule, nagebdgit vakifi mtelli memleketis kignapu do Lazepe dido ixeles.
K̆itxeri do umçane Lazepek oç̆aru do oğarğalus hek̆o çkfa unç̆ines. Haʒ̆i
Lazurişi en k̆ayi naiğarğalen alboni şeni gemskfaneri oçalişoni boret.
Megrelişi başka, Atinaşi başka başka var iven. 1996 ʒ̆anaşen handğaşakis namemişfels si do majura Lazepeşi dido razi
bore. Nağurespes Tangrik Cenneti
mutepeşis ezdas: Meciti, Yilmazi, M. Recai, İbrahimi, Sezai do Salimis raxmet̆i
buncğonum. K̆ap̆ulas namok̆omidgites do namok̆omidginanpe k̆ala geç̆k̆imobaşi
steri xavesiten dido ebomralat, heşo biçalişaten.
Ali
İhsan Aksamazi: Ok̆ule vakifi tkvanişen çxoro k̆oçik
numxvacu do eşopeten “Sima Masigortatelobaşi Xizmetepeşi LTD.
Şirk̆et̆i geidginu. Aya şirk̆et̆i muşeni geidginu? Namu noğiraten geidginu aya
şirk̆et̆i?
Orhan
Bayramini: “Sima Sigorta”ten geç̆k̆alaten, ok̆ule
Lazepeşi k̆oop̆eret̆ifi gedgimu
biduşunt̆i. İptinerik gza var eç̆opu, va maxeneski, k̆oop̆erat̆ifis geboç̆k̆at!
Ziyani komemaç̆areşi, gemk̆olit. Ar nena ren: “Si ağa, ma ağa, pucepes mik
unç̆valas?!”
Ali
İhsan Aksamazi: 2000 ʒ̆anasti jurnali Sima gamiçkvinu”.
2000 ʒ̆anaşen 2009 ʒ̆anaşakis gamiçkvinu.
Vakifişi coxoten, Orhan Bayramini, tkvan aya jurnalişi mance rt̆it. Munir Yilmaz Avci, jurnalişi coğabinameçaps
direkt̆ori rt̆u. Ali İhsan Aksamazi, jurnalişi gamaçkvalaşi umçane rt̆u. Arʒ̆aşi M. Recai Ozguniti jurnalişi
k̆ult̆uruli umçane rtu. Namu noğira do mot̆ivasyoniten gamiçkvinu jurnali
Sima? Jurnali Sima gamiçkvinu Turkuli do
Lazuri nenapeten. Siyasuri gamaçkvala var t̆u, mara didoperonobaşi gagnapaten kogamaxtu. Emuşeniti çkvadoçkva
siyasuri fik̆irepeşen k̆oçepeşi Turkuli
varna Lazuri mak̆alepeti gamiçkvinu jurnalişi doloxe. Lazi gamantanerepek
mak̆alepe mutepeşiten, Lazi do Uçamzoğuri dulyaşk̆oçepekti ilan- rek̆lamepe
mutepeşiten jurnalis numxvaces. Jurnali dido tesironi rt̆u. Açkva va gamulun.
Andğaneri ndğas vakfis vebbut̆k̆a uğuni? Aya temapeşen muepe otkvalu ginonan?
Orhan
Bayramini: Jurnali Simas dido k̆ai geboç̆k̆it. Xe do k̆uçxes
Trangik menceli mekçanoren. Siti emeği dido kogiğun. Dulyaşk̆oçepes do
umçanepes dido moʒ̆ondes, abonepe ives, mok̆omidgit̆es. Ma movişfaca do
gencepek beki daha k̆ai yuntinanoren ma biduşuni do mebuşkfi. Vakifis galeşen
xolo mebuşvelt̆i. Ok̆ule var memiuces. Mati golamiktes do mtelli koşobğes,
p̆rest̆iji gundines. Raxmet̆li Yilmazi
dido nikaçu do xolo ma kebuç̆opi do dersiti kep̆ç̆opi. Haʒ̆işk̆ule siti
gamamç̆arubaten irixolo inst̆agrami do mailepeten bognapaten, ebomtinaten.
Ali
İhsan Aksamazi: Tkvanti k̆aixeşa giçkinan, Sarpişi
Sinorişi Nek̆na 1937 ʒ̆anaşen 31 Xrist̆ana 1988 ʒ̆anaşakis, eşo ptkvat na, aşo
ptkvat na, jureneçdovit ʒ̆anas genk̆ileri rt̆u.
Ekoni Megrel-Lazepes akoni Lazepeşen ambai va uğut̆es, akoni Lazepesti
ekoni Megrel- Lazepeşen ambai va uğut̆es. Açkva ara mutepeşis endoli va
ren. Turkiye do Gurcistanişi devletepeti
artikartişa açkva dost̆i renan. Turkiyeşi Lazepe do Gurcistanişi Lazepe,
Turkiye do Gurcistanişi aras dost̆obaşi xinci renan. Ma aşo miçkin. Ekoni Megrel- Lazi berepe şeni ar yaziş
k̆amp̆işi p̆roje giğunani? Tkvan mu izmont?
Orhan
Bayramini: P̆ap̆ulepe çkuni naskidut̆es svalepeşi k̆oçepe
k̆ala mati dido oçinobu minon. Çkuni k̆oçepes goxtimu do para oxarcu var uçkinan,
parati va uğunan. Mendiyonina, k̆ai uʒ̆onan. Şuri oskedinaman. Mati dulya k̆ala
goxtimuşi ora var mavu. Ek̆suği na bikom, komiçkin, muç̆o p̆a?! Umçanepe
ok̆obinç̆at do p̆rogramiten bğarğalat.
Ali
İhsan Aksamazi: Turkiyeşi Abaza- Apxazepes do Çerkesepes
derneğepe mutepeşi federasyonepe kuğunan. Mara akoni Lazepes derneğepe mutepeşi
federasyoni va uğunan. Aya temaşen muepe gatkvenan? 1990-oni ʒ̆anapeşen doni
mteli Lazi gamantanerepek Lazuri Nena do
k̆ult̆uri oskedinu şeni şur do guriten içalişepan. İst̆anbolis LKD-kti, Ankaras
LKDD-kti, Arkabis Çkuni Berepe- LKSTD-kti, Dortmundis Lazeburakti Lazik̆a Gamamşkumaleşi K̆olektifikti,
Gamamçkumale Lazikti, Lazuri Enst̆it̆ukti, majura derneğepekti, Sima Lazuri
Vakfikti Lazuri Nena do k̆ult̆uri oskedinu şeni şur do guriten içalişu. Tkvanti
şur do guriten içalişit. Tkvan ekoni belediyepe k̆ala k̆ai irtibat̆epe qvit.
Lazuri mufredatepe ixazirinu. Lazuri dersepeşi ketabepe iç̆arinu do kogamaxtu.
Axiristi Lazuri, menoʒxune dersi iqu devletişi nʒ̆opulapes. Mara mamgurepeşi muk̆onoba dobağine va ren
k̆arta noğas. Mtini giʒ̆vat na, menoʒxune Lazuri dersepe noğapes umanceli
kodoskidu. Aya dulya ar k̆oçişi varna ar
derneğişi dulya va ren. Aya dulya, artikartis xe meçamuten iqven. Menceli
artobas ren. Aya dulya onʒ̆uranu, oisanu şeni mu oxvenu unon? Tkvan mu izmont?
Orhan
Bayramini: Didi coxo gyodvaşi, didi va ivinen. Otkfalutenti
didi va ivinen ma biduşun. Doloxe mboşi var t̆asen. Çkuni derneğepek k̆ai
şeyepe ikoman ama irixolos ayri- ayri k̆ollek̆ifi var axenenan. Ar gza dikaçezdoren
hek ulunan. Xalbuki irixolok arte didi
dulyape dobikomt. Simas nek̆na biteviye gonʒ̆k̆eri kuğun. Haşo giçkit̆an!
Ali
İhsan Aksamazi: P̆at̆i ambari ren; k̆oronavirusişi ndğalepeşi
doloxe voret. ʒ̆oxleni ndğalepe steri açkva raxat̆i va voret. Giçkinan,
oxorepes moloxuneri voret. Xoloti faaliyet̆epe ikipti? Ağani ambaepe giğunani?
Ağani p̆rojepe giğunani? Ağani pukironi ambaepe giğunani? Aya int̆erviu şeni ma
dido şukuri goğodapt. Çkva k̆itxala va miğun tkvanda. Mara tkvan otkvaluşi nena
vana mesajepe giğunan na, entepeti miʒ̆vit, mu iqven! Ğormotik bere- bari k̆ala
oşi ndğa ar dğaten gişinan do p̆anda k̆ainoba megaç̆aran!
Orhan
Bayramini: Ma bğurut̆aşa xeşen na momixtasen var buşlam.
Mtelli namepçi emeği xalali dobuxeni. Siti elaskideri nagelemişvelit şeni
Tangrik dido ndğa mekças, ti mo elegak̆tet̆as. Vakifisti ti mo elek̆tas, dido ʒ̆anaşa
doskidas. Xela do k̆arobaten, do k̆ayi guriten bižiyat.
+
“ლაზური
ნენა აჩქვა
უმანჯელი ვარ
რენ.”
(გოწოთქვალა:
ანდღანერი მუსაфირი ჩქიმი ორჰან ბაჲრამინი რენ. 1996 წანაშენ დონი ეჲა დიდო კაი ვიჩინოფ. ორჰან ბაჲრამინი, მარმარა-სემთიში
ლაზეფე შენი დიდო ბეჯითი ჯოხოფეშენ. გინძე წანაფეშენ დონი კულტურული ნოჩალიშეფეს მადდურ- მანევური ნუმხვაჯუფს. ემუშენითი
ხვალა ლაზეფექ ვარ, ეჲა
სემთიში მთელი უჩამზოღური კოჩეფექთი ემუს ყოროფან. მა ეშო მიჩქინ. მთელი კულტურული ნოჩალიშეფეს ნუმხვაჯუ. ეშო ვარტუკონნა, სიმა ლაზური ვაქიфი აწიშაქის ვა
სქიდასუნტუ. ეშო
ვარტუკონნა, ჟურნალი/ დერგი სიმა ვა გამახთასუნტუ. ლოკალური ბუროკრასი კალა კაპეტი მუნასებეტეფეთი ქუღუნ დო ლაზური გამანთანა- გურაფა შენი შურ დო გურითენ იჩალიშუ. მა ეშო მიჩქინ. ორჰან ბაჲრამინი ქეთუმი დო სთიბინერი კოჩი რენ ემუშენითი მუში ნოჩალიშეფე მუშიშენ კართა კოჩის ამბაი ვა უღუნ. მა, ორჰან
ბაჲრამინი კალა არ ინტერვიუ დოპი. მუში ბიჲოგრაфიშენ, მუში კულტურული ნოჩალიშეფეშენ, სიმა ლაზური ვაქიфიშენ, ჟურნალი სიმაშენ დო აღანი პროჟეფე მუშიშენ ბღარღალით. 31 I 2021/ ალი იჰსან აქსამაზი)
+
ალი
იჰსან აქსამაზი:
მუ იყვენ, იფთი თი-თქვანიშენ მოლამიშინით! ბიჲოგრაфი თქვანიშენ გევოჭკათ,
იყვენი?! სო დო მუნდეს დიბადით? სონური რეთ? მიეფეშენ, მი ოღლეფეშენ რეთ? ნამუ ნწოფულაფეს დო მუნდეს იგურით? აწი
სო სქიდუთ? მუ დულჲა იქიფთ? ჩილერი რეთი? ბერეფე დო მოთაფე გიყოუნანი? თურქული დო ლაზური ნენაფეშ გალე ჩქვა ნამუ ნენაფე გიჩქინან?
ორჰან
ბაჲრამინი:
ხელა დო კარობაეთენ დო კაჲი გურითენ გებოჭკათ, ჯუმალეფე დო დალეფე ჩქიმი! არ შილჲა დო ნჩხოროში დო ჟურენეჩ დო ჟურის არქაბიში ქჲოჲი სიდერის ეფჩქინდიდორენ. ნანა ჩქიმი ჰაჲრიჲე დო ბაბა ჩქიმის რასიმი უჯოხუმტეს. სუმი ბერეში ენ ჭუტა მა ბიჭი ბავიდორენ. იფთინერი უმჩანე დალეფე ბოზო ტეს. ოკითხუს ქჲოჲი ჩქიმი სიდერის გებოჭკი დო ხუთი წანაშკულე ორთამექთებიშა ხოფას ოკითხუს ქოგებოჭკი. ოკულე სუმი თუთაშკულე არქაბის ქოჲინწკუ დო ბიდი ჟური წანაშკულე, მასუმანი წანას. ემიჯა ჩქიმი მურღულის фაბრიკას მუდირი ტუ დო ჰექ, ჲანი მუშის მოსქედინუ დო მექთები ჰეშო ბოჩოდინი. Фუკარალუღიში ნდღალეფეს მეშфელუ დიდო ტუ. ჰაწინერი სთერი ვარ ტუ. ოკულენი
წანას რიზინის ბინა დო ოხორი ოკოდუ - ემდგინუში ენსტიტუს ჟურ წანას ბიკითხიში, ტექნისჲენ-დიპლომათენ ჩქфა ემანჭი. დობიჩილი,
ოხორის ნუსა მინტეს. კუჩუღაჲიში ეჩინჩხოროში ნდღას დუგუნი დო ოკონჭალათენ, ჰაწი ნამიჲონუნ ოხორჯა ჩქიმი სიჲადეთი კალა დობიჩილი. ჟური ბოზო დო ართეღი ბიჭიშენ ოთხო მოთა მიჲონუნ. დიდი ბოზო ჩქიმის გჲულაჲი ჯოხონს. ემუქ ოთელი ოქთამს. ოკულენი, ოქთაჲი მუჰენდისი ჲენ, შირკეტი ოქთამს. ეკულენი, გჲულინი, ჰემ მუხასებე იქომს ჰემ ვაქიфის იჩალიშამს, მა მემიშველს. 1967 წანაში
ფუქურობას იზმითიშა ქომოფთი. “ფეთქიმი” ჲადო არ фაბრიკა გეჲიდგეტუ. ჰექ ვით წანას ბიჩალიში.
ოკულეთი დულჲა ჩქიმი გებდგი დო ხოლოთი ბიჩალიშამ. დოდგინუ მუნორენ ვარ მიჩქინ. ჰაწი ჩქфა მაშუქიჲეს, ქართეფეს
ფსქიდურ. მოთალეფე დო სქირეფე ართე ბორეთ. ჰაშო ხელა დო კარობათე თანგრიქ ირის ნუჭარას. ჰეშო ბიხфამან. იფთი ლაზური, ნანაში ნენა, ოკულე თურქული დობიგურით დო
ნაბიპარამითარე კონაჲი ინგილიზური მიჩქინ. არჩქфა თურქული ბირაფას
დიდო პორომ დო ბიბირ.
ალი
იჰსან აქსამაზი:
1996
წანა რტუ,
თქვან საფანჯას არ დიდი პიქნიკ- ოკოხთალა დოწოფხერეტით.
ეჲა პიქნიკის შილჲაფეთენ კოჩი აკათუ. ეშო ქობძირით. ემუშენიქი მათი, ოჯაღი დო მანებრაფე ჩქიმი კალა ექ ვორტით. ოკულენი პერიოდის თქვან;
ხუთ კოჩი; ორჰან ბაჲრამინი, მეჯით ჩაქირუსთა, მუნირ ჲილმაზ ავჯი, იბრაჰიმ
ფირი დო სეზაი ბაჲბოღა მუთეშებბის ჰეჲეტიში აზეფე იყვით. 26 ხრისტანა
1996 წანას რტუ, აშოფეთენთი სიმა ლაზური ვაქიфი რესმენ გეიდგინუ.
აჲა რტუ იფთი თურქიჲეს. ირის აჲა კაიხეშა ქუჩქინ. ნაუჩქინანფეს აჲა კაიხეშა ქუჩქინან. მუშენი სიმა ლაზური ვაქიфი გეიდგინუ? ნამუ
ნოღირა დო მოტივასჲონითენ გეიდგინუ?
ორჰან
ბაჲრამინი:1996
წანაში საფანჯაში ოკოხთალას მთელლი კოჩეფე ჩქუნი გობინჭელითდორტუნ. ოჩინობა შენი ნაოგნუ ლაზეფექ ლივერი ნა დოლიცონუ ქომოხთუ დო ბაჲჲამი სთერი დოლოჭვეს. ჰემ
ორაშკულე, ნაგებდგით ვაქიфი მთელლი მემლექეთის
ქიგნაფუ დო ლაზეფე დიდო იხელეს. კითხერი დო უმჩანე ლაზეფექ ოჭარუ დო ოღარღალუს ჰეკო ჩქфა უნჭინეს. ჰაწი
ლაზურიში ენ კაჲი ნაიღარღალენ ალბონი შენი გემსქфანერი ოჩალიშონი ბორეთ. მეგრელიში ბაშქა, ათინაში ბაშქა ბაშქა ვარ ივენ. 1996 წანაშენ ჰანდღაშაქის ნამემიშфელს სი დო მაჟურა ლაზეფეში დიდო რაზი ბორე. ნაღურესფეს
თანგრიქ ჯენნეთი მუთეფეშის ეზდას: მეჯითი, ჲილმაზი, მ. რეჯაი, იბრაჰიმი,
სეზაი დო სალიმის რახმეტი ბუნჯღონუმ. კაპულას ნამოკომიდგითეს დო ნამოკომიდგინანფე კალა გეჭკიმობაში სთერი ხავესითენ დიდო ებომრალათ, ჰეშო ბიჩალიშათენ.
ალი
იჰსან აქსამაზი:
ოკულე ვაქიфი თქვანიშენ ჩხორო
კოჩიქ ნუმხვაჯუ დო ეშოფეთენ “სიმა მასიგორთათელობაში ხიზმეთეფეში ლთდ. შირკეტი გეიდგინუ. აჲა შირკეტი მუშენი გეიდგინუ? ნამუ ნოღირათენ გეიდგინუ აჲა შირკეტი?
ორჰან
ბაჲრამინი:
“სიმა სიგორთა”თენ გეჭკალათენ, ოკულე ლაზეფეში კოოპერეტიфი გედგიმუ ბიდუშუნტი.
იფთინერიქ გზა ვარ ეჭოფუ, ვა მახენესქი, კოოპერატიфის გებოჭკათ! ზიჲანი ქომემაჭარეში, გემკოლით. არ ნენა რენ: “სი აღა, მა აღა, ფუჯეფეს მიქ უნჭვალას?!”
ალი
იჰსან აქსამაზი:
2000
წანასთი ჟურნალი სიმა გამიჩქვინუ”. 2000 წანაშენ 2009 წანაშაქის გამიჩქვინუ. ვაქიфიში ჯოხოთენ, ორჰან ბაჲრამინი, თქვან აჲა ჟურნალიში მანჯე რტით. მუნირ
ჲილმაზ ავჯი, ჟურნალიში ჯოღაბინამეჩაფს დირექტორი რტუ. ალი იჰსან აქსამაზი, ჟურნალიში გამაჩქვალაში უმჩანე რტუ. არწაში
მ. რეჯაი ოზგუნითი
ჟურნალიში კულტურული უმჩანე რთუ. ნამუ ნოღირა დო მოტივასჲონითენ გამიჩქვინუ ჟურნალი სიმა? ჟურნალი
სიმა გამიჩქვინუ თურქული დო ლაზური ნენაფეთენ. სიჲასური გამაჩქვალა ვარ თუ, მარა დიდოფერონობაში გაგნაფათენ
ქოგამახთუ. ემუშენითი ჩქვადოჩქვა სიჲასური фიკირეფეშენ კოჩეფეში
თურქული ვარნა ლაზური მაკალეფეთი გამიჩქვინუ ჟურნალიში დოლოხე. ლაზი გამანთანერეფექ მაკალეფე მუთეფეშითენ, ლაზი დო უჩამზოღური დულჲაშკოჩეფექთი ილან- რეკლამეფე მუთეფეშითენ ჟურნალის ნუმხვაჯეს. ჟურნალი დიდო თესირონი რტუ. აჩქვა ვა გამულუნ. ანდღანერი ნდღას ვაქфის ვებბუტკა უღუნი? აჲა თემაფეშენ მუეფე ოთქვალუ გინონან?
ორჰან
ბაჲრამინი:
ჟურნალი სიმას დიდო კაი გებოჭკით. ხე დო კუჩხეს თრანგიქ მენჯელი მექჩანორენ. სითი ემეღი დიდო ქოგიღუნ. დულჲაშკოჩეფეს დო უმჩანეფეს დიდო მოწონდეს, აბონეფე ივეს, მოკომიდგიტეს. მა მოვიშфაჯა დო გენჯეფექ ბექი დაჰა
კაი ჲუნთინანორენ მა ბიდუშუნი დო მებუშქфი. ვაქიфის
გალეშენ ხოლო მებუშველტი. ოკულე ვარ მემიუჯეს. მათი გოლამიქთეს დო მთელლი ქოშობღეს, პრესტიჟი გუნდინეს. რახმეტლი
ჲილმაზი დიდო ნიქაჩუ დო ხოლო მა ქებუჭოფი დო დერსითი ქეპჭოფი. ჰაწიშკულე სითი გამამჭარუბათენ ირიხოლო ინსტაგრამი დო მაილეფეთენ ბოგნაფათენ, ებომთინათენ.
ალი
იჰსან აქსამაზი:
თქვანთი კაიხეშა გიჩქინან, სარფიში სინორიში ნეკნა 1937 წანაშენ 31 ხრისტანა 1988 წანაშაქის, ეშო ფთქვათ ნა, აშო ფთქვათ ნა, ჟურენეჩდოვით წანას გენკილერი რტუ. ექონი
მეგრელ-ლაზეფეს აქონი ლაზეფეშენ ამბაი ვა უღუტეს, აქონი ლაზეფესთი ექონი მეგრელ- ლაზეფეშენ ამბაი ვა უღუტეს. აჩქვა არა მუთეფეშის ენდოლი ვა რენ. თურქიჲე
დო გურჯისთანიში დევლეთეფეთი ართიქართიშა აჩქვა დოსტი რენან. თურქიჲეში ლაზეფე დო გურჯისთანიში ლაზეფე, თურქიჲე დო გურჯისთანიში არას დოსტობაში ხინჯი რენან. მა აშო მიჩქინ. ექონი
მეგრელ- ლაზი ბერეფე შენი არ ჲაზიშ კამპიში პროჟე გიღუნანი? თქვან მუ იზმონთ?
ორჰან
ბაჲრამინი:
პაპულეფე ჩქუნი ნასქიდუტეს სვალეფეში კოჩეფე კალა მათი დიდო ოჩინობუ მინონ. ჩქუნი კოჩეფეს გოხთიმუ დო ფარა ოხარჯუ ვარ უჩქინან, ფარათი ვა უღუნან. მენდიჲონინა, კაი უწონან. შური ოსქედინამან. მათი დულჲა კალა გოხთიმუში ორა ვარ მავუ. ეკსუღი ნა ბიქომ, ქომიჩქინ, მუჭო პა?! უმჩანეფე ოკობინჭათ დო პროგრამითენ ბღარღალათ.
ალი
იჰსან აქსამაზი:
თურქიჲეში აბაზა- აფხაზეფეს დო ჩერქესეფეს დერნეღეფე მუთეფეში фედერასჲონეფე ქუღუნან. მარა აქონი ლაზეფეს დერნეღეფე მუთეფეში фედერასჲონი ვა უღუნან. აჲა თემაშენ მუეფე გათქვენან? 1990-ონი წანაფეშენ დონი მთელი
ლაზი გამანთანერეფექ ლაზური ნენა დო
კულტური ოსქედინუ შენი შურ დო გურითენ იჩალიშეფან. ისტანბოლის ლქდ-ქთი, ანქარას ლქდდ-ქთი, არქაბის ჩქუნი ბერეფე- ლქსთდ-ქთი, დორთმუნდის ლაზებურაქთი, ლაზიკა
გამამშქუმალეში კოლექთიфიქთი, გამამჩქუმალე ლაზიქთი, ლაზური ენსტიტუქთი, მაჟურა დერნეღეფექთი, სიმა ლაზური ვაქфიქთი ლაზური ნენა დო კულტური ოსქედინუ შენი შურ დო გურითენ იჩალიშუ. თქვანთი შურ დო გურითენ იჩალიშით. თქვან ექონი ბელედიჲეფე კალა კაი ირთიბატეფე ყვით. ლაზური მუфრედათეფე იხაზირინუ. ლაზური დერსეფეში ქეთაბეფე იჭარინუ დო ქოგამახთუ. ახირისთი ლაზური, მენოცხუნე დერსი იყუ დევლეთიში ნწოფულაფეს. მარა
მამგურეფეში მუკონობა დობაღინე ვა რენ კართა ნოღას. მთინი გიწვათ ნა, მენოცხუნე ლაზური დერსეფე ნოღაფეს უმანჯელი ქოდოსქიდუ. აჲა
დულჲა არ კოჩიში ვარნა არ დერნეღიში დულჲა ვა რენ. აჲა დულჲა, ართიქართის ხე მეჩამუთენ იყვენ. მენჯელი ართობას რენ. აჲა დულჲა ონწურანუ, ოისანუ შენი მუ ოხვენუ უნონ? თქვან მუ იზმონთ?
ორჰან
ბაჲრამინი:
დიდი ჯოხო გჲოდვაში, დიდი ვა ივინენ. ოთქфალუთენთი დიდი ვა ივინენ მა ბიდუშუნ. დოლოხე მბოში ვარ ტასენ. ჩქუნი დერნეღეფექ კაი შეჲეფე იქომან ამა ირიხოლოს აჲრი- აჲრი კოლლეკტიфი ვარ ახენენან.
არ გზა დიქაჩეზდორენ ჰექ ულუნან. ხალბუქი
ირიხოლოქ ართე დიდი დულჲაფე დობიქომთ. სიმას ნეკნა ბითევიჲე გონწკერი ქუღუნ. ჰაშო გიჩქიტან!
ალი
იჰსან აქსამაზი:
პატი
ამბარი რენ; კორონავირუსიში ნდღალეფეში დოლოხე ვორეთ. წოხლენი ნდღალეფე სთერი აჩქვა რახატი ვა ვორეთ. გიჩქინან, ოხორეფეს მოლოხუნერი ვორეთ. ხოლოთი фაალიჲეტეფე იქიფთი? აღანი ამბაეფე გიღუნანი? აღანი პროჟეფე გიღუნანი? აღანი ფუქირონი ამბაეფე გიღუნანი? აჲა ინტერვიუ შენი მა დიდო შუქური გოღოდაფთ. ჩქვა კითხალა ვა მიღუნ თქვანდა. მარა თქვან ოთქვალუში ნენა ვანა მესაჟეფე გიღუნან ნა, ენთეფეთი მიწვით, მუ იყვენ! ღორმოთიქ ბერე- ბარი კალა ოში ნდღა არ დღათენ გიშინან დო პანდა კაინობა მეგაჭარან!
ორჰან
ბაჲრამინი:
მა ბღურუტაშა ხეშენ ნა მომიხთასენ ვარ ბუშლამ. მთელლი ნამეფჩი ემეღი ხალალი დობუხენი. სითი ელასქიდერი ნაგელემიშველით შენი თანგრიქ დიდო ნდღა მექჩას, თი მო ელეგაკთეტას. ვაქიфისთი თი მო ელეკთას, დიდო წანაშა დოსქიდას. ხელა დო კარობათენ, დო კაჲი გურითენ ბიძიჲათ.
http://simavakfi.org/orhan-bayramin-laz-edebiyati-1996-dan-fersah-fersah-ileride
http://www.gurcuhaber.com/2021/03/19/orhan-bayramin-laz-edebiyati-1996dan-fersah-fersah-ileride/
http://circassiancenter.com/tr/laz-edebiyati-1996dan-fersah-fersah-ileride/
https://sonhaber.ch/orhan-bayramin-laz-edebiyati-1996dan-fersah-fersah-ileride/
