RADYO KOLHA’NIN DAVETLİSİ OLARAK GİTTİĞİMİZ GÜRCİSTAN GEZİMİZ (LAZURİ- LAZCA)Yazan: Munir Yılmaz Avcı/ Redaktör: Ali İhsan Aksamaz

 

 

 Türkçe/ Turkuli:

 https://aliihsanaksamaz.blogspot.com/2023/03/gurcistan-gezi-notlar-1-bolum-radyo.html

NAVARMİÇKİNAN TERE: K̆OLXETİ

(2005 ʒ̆ANAS K̆OLXOBAŞİ FEST̆İVALİŞENİ NAVİDİT OKORTURAS)

 

Munir Yilmaz Avci/ Ali İhsan Aksamazi (redakt̆ori) 

 

 

 (Maeçdoarani Mariaşinaşen Maeçdosumani Mariaşinaşa/ SARPİŞEN- ZEST̆AP̆ONİŞA

 

Manebrape çkimi Murat Ersoyi do Cihangir Bilginik, goʒ̆os naides Meleni Sarpis T̆raditiʒuri K̆olxobaşi Fest̆ivalis naişiğes CD- s voʒ̆k̆edişi, dido komomʒ̆ondu do anʒ̆i manti oxtimu guris kodolovingoni. Man em niyet̆i çkimi Aliihsanis vuʒ̆vişi, “T̆oxʒei Mp̆olis naixvenu ar k̆onti’nent̆işen majuranişaT̆raditiʒuri Onçviruş Fest̆ivalişeni Okorturaşen jur k̆oçi st̆umari miqonut̆u. Entepeşi arteri naren, T̆bilisis K̆olxa Radios redakt̆oroba do sp̆ik̆eroba naikips Mişa Numanişi rt̆u, mara majurani mirt̆u k̆ai varoxomaʒ̆onu. Bekiti Okorturaş Mağala Ek̆lesiaşi ar didi k̆oçi rt̆u.” Ok̆uleti noqonu do “Sin fest̆ivalişa oxtimu ginonna, manti ambari komomçi do isa vidatya,” miʒ̆u.

Man Mişaşi coxo dido mignaput̆u do K̆olxa Radios eşamaleri ar CD muşiti komiğut̆u. Manti iya k̆aixeşa oçinapu namint̆uşeni Aliihsanis, “Teşke manti ambari komomçeetik̆onya, “ mado mʒika çxvindi kagevunç̆i.

Majurak̆ele, man Fest̆ivalişa mangana çkimiten oxtimu namint̆uşeni gzas manebrobaşeni didi cumaçkimi Sami, oxorcamuşi Sevili do daçkimi Sevime k̆ala oxtimu guris kodolovingoneet̆i. Edo fest̆ivalişi ndğaşen ar doloni ʒ̆oxleşen oxtimuşeni kok̆ovitkvitşik̆ule Zonguldağis kok̆optit do gzas kogebdgitit. Xopaşa meptitşiti, oput̆es namiğut̆es oxori çkini doloxveri nart̆uşeni, Xopaş Mamgurapalepeşi Oxoris kodovibargit. Eşopeten oput̆e çkinis goxtimuten do ekole-  akole oxtimuten ar doloni ora mek̆ovolapit. Ndğalepe koniçoduşiti Aliihsaniti komoxtu. Muren ki fest̆ivaliş ndğa ar doloni ekole nakamek̆onç̆esşeni ağani ar çkva p̆rogrami oxvenoni doviqvit.  Man emus, “Mangana komiğunan. Mele mek̆aptat do ožiramu naminonan mteli svalepe govilatya,” vuʒ̆vişi:

- Çkin ekole zaten mçumelan. Entepe k̆ala vidatna, daha k̆ai iqven yado nena gemiktiru. Emoras manti:                                                

-  Coxineri naren k̆oçi sin re. Man mitik navarmicoxuşeni oxtimu varmemomskun. Coxineri navarvore soti varmalenya, - vuʒ̆vişi Aliihsanik:

- Man entepes dovuʒ̆umer do ambari komekçap. Sin ç̆umanişi xaziri rt̆aya, - miʒ̆u do igzalu.                                                                 

Maleni varmaleni: Man aʒ̆i dopxedi do visimadep. Çkimi oxtimu do varoxtimuş sebebepe dido ren, mara hele ar komovisvara, komevixesap̆a do eşo k̆arari mepça ya ptkvi do ar kart̆alis oç̆arus kogevoç̆k̆i.

Olu Mot Varminon: So vulurt do miepe k̆ala vulurt varmiçkin. Muşeni vulurt varmiçkin. Muk̆o ndğaşeni vulurt varmiçkin. So vincirt, mu vimxort, mu pşupt mutu varmiçkin. P̆rot̆ezi nagemidgin jur k̆ibiriti xʒaperi miğun do soti domaʒ̆k̆ununa mu p̆aminon, eti varmiçkin. Nena çkini uçkinani varmiçkin. (Mara Aliihsanik̆ala juri vort̆atşi, derdi çkini eşo varna aşo koxovoʒ̆onapapt ya bzop̆on.) Cuma do dalepe çkimi ak noşkvinu varminon. Oki isa moptit, isa goxtimu memomskunan. Entepe nişkvinen do varilen. Daha variçodu! K̆uç̆i dido neziği miğun (reflut̆i momç̆un) do iri şei namaʒ̆qensşeni oxori çkimisti man k̆artaişen ayri gyarepe vimxor. Ğeciş xorʒi do iya aya komçes do maʒ̆qenuna mup̆a, so vida! Korba çkimis oxomç̆k̆eri navaren mutu doloxtaşi mela gemçaps (alergia) do oçaminuten ti- t̆ani govistikup.  Şka mʒ̆k̆ups do k̆uçxeş jin jur dek̆ik̆as vardomadginen. Navidat svalepes doxunuş mutupe so bžira! Amfizemi namiğunşeni govit̆aşi, şuris memakaçen. Gevanç̆a do yevanç̆aşi gurik mibangals. P̆rost̆at̆iti komiğun do musaiti navaren ar svas memandaruna so vida!

Ak̆onai dubağun. Çkimisteri gondgineri do goxʒaperi ar k̆oçi çkar soti varalen: Aşo k̆oçi oxori muşis doxedun do oncires varti gamulun. İşte manti antepe namomç̆un do namomç̆unpeti nakomiçkinşeni olu varminon. Zaten man namomç̆unpe entepes dovuʒ̆vana, “sin ak bela oguruşeni moxtii?” yado bekiti bigaten matxozenan.

Olu Mot Minon: Sarpiş ekoleni çkini mcveşi dixape ožiramu minon. Oçamçires namiğut̆es dixaşi tapu aʒ̆i bile xes mokaçunan. Ekoleni Lazepe do majuranepe muç̆oşi skidunan. Ek çkini mzaxalepeşen miti mažirasunoni! Entepes mu xali uğunan, dido meraği miğun. Çkar navarmižirun dixapeş ožiramu do navarmiçkin ağani mutupeşi oguruşeni ʒ̆ana becit̆i varen. Ogurus ʒ̆ana var noğun. Cuma do dalepek̆ala bğarğalitşi, entepek çkimi oxtimuşeni dido memoç̆ires. En dido ar dolonis gomalenan ki çkar mutu varpşva do varp̆ç̆k̆omana xolo komevuxondu. Çkamu bğuru. Man ak̆o mşkurinace k̆oçi vorei! Mitik kognuna komemožiʒaps. Zaten namomç̆unpeti mitişa otkumaluşa mecburi çkamu vore. Olu minon. Emuşeni ki, ožiramu do oguru minon. Emuşen k̆ai sebebi iqveni!

Nap̆ç̆ari kart̆alis ar kogevoʒ̆k̆edişk̆ule k̆arari komepçi. Egere olu minonna majurani sebebepe çkar mutu varen. Oki eşo ren, eşo narenşeni eşo ren do manti mevulu do mutu var!              Em seris Aliihsanik:

 “Man entepek̆ala dobğarğali do sinti kçumelan,” yado t̆ilifoni moğoduşi manti oxtimuşeni dovixaziri.

Ç̆umandele Aliihsani xolo komoxtu. Eşopeten manti mangana çkimi cuma çkimis kamevuşkvi.

            Aliihsanis “so vulurt?” yado p̆k̆itxişi:

            “Manti det̆alurot p̆rogrami varmiçkin, hele so miqonanya,” miʒ̆uşi tis mu memiç̆arunanna, iya iqven, “Ya Allah, ya Bismillahya!” ptkvi do Xopaşen kagoʒ̆aptit.

Eşopeten çkin, maeçdoarani Mariaşinaşi ndğas, ondğeriş oras Sarpiş nek̆nas kamek̆aptit. En ʒ̆oxle nabžiri k̆oçi, CD- peşen naviçinopt̆i İaşa Tandilava rt̆u. K̆ap̆ulasti majuranepe muk̆udgit̆es.

Man ak nap̆ç̆aruppe, aş ndğaş doloxe toli çkimiten mu bžirina, quci çkimiten mu vognina, entepe ren. Man navarmignapunşeni, Giorgik̆ala nağarğalupe do nažirupeti Aliihsanikti muşi toliten do nunk̆uten beki iris oxoʒ̆onapasunon. Emuşeni man Aliihsanişen mutu varp̆ç̆arup.

GZAMŞİNE MANEBRAPE ÇKİMİ:

 

İaşa Tandilava: Nanamuşi moleni Sarpişen Tantoğlepen naren komikçin. Lazeburot ç̆areli do beste xveneri leksepe uğut̆u do em leksepe do goʒ̆oneri Fest̆ivalis Cihangir Bilginik naişuğu CD man komiğut̆u. Ekoni milletik k̆ai naiçinops ar k̆oçi rt̆u. 50- 55 ʒ̆anei k̆onari do k̆enç̆i steri k̆ap̆et̆i rt̆u. Muk cincişen Sarpuli rt̆u do Yaşar gedumaleri coxo muşiti ekolenepes mengapinuşeni İaşaşa goktimeri uğut̆u.

            Giorgi Andriadže: 40- 45 ʒ̆aneri, uça pimpiloni mskva ar k̆oçi rt̆u. Man iya miren varmiçkit̆u. İaşak, “Amuş coxo Giorgi ren do muk Azizi ren” ya namiʒ̆u iya. Çkva mutu varmiçkit̆u. Dido ğarğalapt̆u do mobiluri t̆ilifoni birtum nunk̆us konudgit̆u. Çkini goxtimuşi organizat̆ori iya nart̆uti ancax 1- 2 ndğaşk̆ule oxomaʒ̆onu. İri şei Aliihsanis k̆itxupt̆u do eşo k̆arari meçapt̆u.

Mişa Numanişi: 30 ʒ̆anei k̆onari, ginže t̆aniten mskva ar bere rt̆u. Xvala nanamuşişi

nana Lazi rt̆een. Mukti Lazepeş nena emuşen igureleet̆u. Tbilisis K̆olxa Radio emuk k̆uçxeş jin okaçapt̆u. Lazeburot dido k̆ai varuçkit̆utina artikarti dido k̆ai.                                                                                                                                                                                           Memangane Badri: 40- 45 ʒ̆anei k̆onari p̆elivani steri k̆ap̆et̆i ar k̆oçi rt̆u. Lazuri nena çkar varuçkit̆u.                                                   

Aliİhsan Aksamazi: İya dido çinoperi ar k̆oçi narenşeni mutu otkvalu varminon. Lazepeşi iris emuş coxo kugnapun. Çkimisteri dido ç̆it̆a nağarğalapt̆uşeni man navarmiçkin ambarepe kimi oras kerbediniten nunk̆uşen goʒ̆avumert̆i. Mesela, Mp̆olis Mişa k̆ala st̆umari naqu majurani k̆oçi Giorgi nart̆u ancax maotxani ndğas, entepek̆ala Mp̆olis eşamaleri suretimuşi Tbilisis Giorgişi oxoris bžirişi oxomaʒ̆onu. Emusti Lazuri nena mus nadubağun k̆onari uçkit̆u. Nandaraşi p̆roblemi varaqvet̆u. Çkva nenapeşenti, yani int̆ernaʒionaluri zit̆apeti uxuktapt̆u do  irişen k̆ai oxoʒ̆onapapt̆u.

 

MEVULUT:            

                                                          

Manganas gepxeditşi, ilkineri dulya t̆ilifoni vanik̆vatuşa, Xopas man namçumers didi cumaçkimi Samiş oguru iqu. Emus, “Sum k̆oçik ar manganas kogemoxunes do entepeşi p̆rogramiten çkin navarmiçkinan svalepeşi gzas kogebdgitit. Soti meraği momikipt. Mobiluri t̆ilifoni namaxvenen svalepeşen xolo dogoğodaptya,” - vuʒ̆vişk̆uleti sersi çkimiti kanik̆vatu.

A vit dek̆ik̆eşk̆ule “Batumi” nanoç̆ars dapa nabžiritk̆ala Batumi mek̆avilit. Batumi, nana do nandidepek namiʒ̆umert̆es steri eşo didi ar noğa vart̆u mara Potis mskva avlepeş doloxeni k̆onağepe bžirişi, Potişi coxoti mskva noğapeşi list̆es komevoç̆ari. Didi avlepes nadginan ʒxenepes toli meqoneri voʒ̆k̆ert̆işi, Mişak:      

- “Am ʒxenepek namoxtasunon st̆umarepe çumelan. Namoxtan kimolepe am ʒxenepeten avlis mʒika goxtimuşa mecburi renan. Egere ʒxenis vargyaxununa, varna ʒxenişen kameluna emuşeni k̆ai variqvenya,” - miʒ̆vesşi:                                                               

- Ya k̆oçi žabuni renna, varnati badi ren do ʒxenis vargyaxunenna, mu iqvasunonya, - vuʒ̆vişi:                                                                                                             

- “Emus mazereti uğun, emuşa mitis mutu var atkven,” yado nena gemiktiru. Manti:

- “Mu k̆ai entepeşa st̆umarobaşa varvulurtya,” - vuʒ̆vi do vižiʒit.

Eşopeten ğarğaleri žiʒineri mevulurt. Dido oraşk̆ule “Xobi” coxoni ar didi noğaşa komeptit do gzaş kinais çkin namçumelan ar k̆oçi manganas kebzditşk̆ule xolo gzas kogebdgitit. K̆oçi miren? So vulurt? Mot vulurt? Mitik mutu varmiʒ̆umelan mara mutepek mutepeşi nenapeten makineli t̆ufeğistei dgialeri ğarğalapan. Varmemaxondinuşi Giorgis nenas goʒ̆avuncubali do:

- “So vulurt?” yado p̆k̆itxişi.

- “Ç̆it̆a jile ar oxvame ren do iya ožiramuşa vulurtya, - miʒ̆vasuntu mara nant̆aluşi, İaşak konunʒ̆uranu.            Eşopeten ar tipepuna do ncalepunaş doloxe mangana kodovodginit. Ek̆lesia jile geladgit̆u. Manganaşen geptit do çkinti jile kelaptit. Ek̆lesiaş doloxe Giorgik lukunape domirtes do çkinti komevunʒ̆itşik̆ule oşkenas sehpas nagedgin pimpiloni k̆oçiş suretiş ʒ̆oxle kodobdgitit. Entepek koguiʒxank̆es do oxvamus kogyoç̆k̆es. Ak ožiramoni muren ar kobžiratten manti ekole akole viʒ̆k̆er. Gobriʒ̆eri gostikeri otxo k̆idaş met̆i mutu varen. Oxvamuşi ok̆itxupe diçoduşi, gzas nayebzdit k̆oçik oğarğalus kogyoç̆k̆u. Ar saat̆işen met̆i ğarğalu, ğarğalu:

 “Am ek̆lesiaşi freskepe Urusiş askerepek doʒ̆k̆es, dostikes do kodobğes. Kimi freskepeti nit̆esşi ç̆uvalepeten mutepe k̆ala mindiğesya,” - miʒ̆ves.

Oğarğalu diçoduşi, ar k̆ap̆et̆i şuri kamovizdi do manganaşa kak̆onaviktit. Mʒika ok̆oxveri gzaepeşen epeyi vigzalitşik̆ule ar didi avli naguʒ̆užin ar oxoriş ʒ̆oxle kodobdgitit. K̆oçi manganaşen geʒxont̆u do mani mani mutxanepe domiʒ̆ves. Çkin varoxovoʒ̆onitşi, İaşak:

“Am oxori am k̆oçişi ren do ar ç̆it̆a moşvacinuşeni micoxopanya,” - miʒ̆vesşi, kageptit.    Mendaviʒ̆k̆edişi oxoriş nek̆naş ʒ̆oxle nadginan oxorcalepe nk̆ap̆ineri oxorişa amunk̆ap̆es do ar şvacis xes dokaçeri gyariş angepeten terasis nadgin didi stolis kogyosvares. Çkin oxorişa mevit̆itşakis stoli gyariten kipşu. Manti:

 “Oki ak̆o gyari domixazires varp̆ç̆k̆omatna, variqvenya,” - ptkvi do majuranepes komevatxozi. Zaten çkva mu maxvenet̆u ki!                                                           

Eşopeten meptit do kodopxedit. Gomç̆itaneri ğeciş xorʒepe, xaç̆ap̆uri, qvali do geç̆veri gyarepeten yopşa stolis k̆arta k̆oçiş ʒ̆oxle sum sum ç̆ik̆a kogoʒ̆amidges. Ok̆uleti unk̆ap̆es do didi damacanapeten ğvini do vot̆k̆ape komuğes. Ar k̆ele, “Hade mot varimxor!” yado man moʒ̆k̆enan. Aliihsanis mutu otkvalu çkamu unon. İrik mu ikipsna, eti entepes noqups. Çkimistei gondginei çkamu ren. Ar k̆eleti çik̆apes oşumonepe kodolomibes. Xaç̆ap̆uri do qvalişen ar ç̆it̆a kebzdi do daha nunk̆us varamavindvişakis oxoriş mance xes ç̆ik̆a dokaçeri kiseluşi çkinti keviselit. K̆oçik Kortuli nenaten mutxanepe zop̆ons. Çkinti naoxovoʒ̆onapt̆at steri vusimint. Ok̆ule ar xlip̆i movizdit do opşvitşik̆ule kodopxedit. Nostoneri ar qvalis nagovasincik̆ala Giorgi xes ç̆ik̆a dokaçeri kamuiselu. Çkinti xolo keviselit. Emukti Kortuli nenaten mutxanepe dotkuşk̆ule xolo opşvit do kodopxedit. Daha ar mandvala nunk̆uşa varmeviğişa İaşa varyiselasi. Mup̆at! Xolo keviselit. Emukti makinalisteri mutxanepe domisvares. A- jur fara Ğormotiş coxo namik̆iluten em oğarğalupe xvama nart̆u koxovoʒ̆oni. Xolo opşvit do kodopxeditşi Mişa kiselu. Çkin emusti komevaqonit. Man aʒ̆i pçumer. Çkimeburot, “Helbet oğarğalupe diçodaşi, oç̆k̆omus kogevoç̆k̆aptya,” - bzop̆on. Mara Mishaşk̆ule Aliihsaniti varyiselasi. Eee k̆oçi mamgurapale narenşeni aşo oğarğalupes oxomç̆k̆ineri ren. Çkimda sira moxtuşiti, man ti kagolovokti do k̆ap̆ula komevukti. Vavixaziraşa, oğarğalu varminon. Memant̆alu do xilafi ar nena domatkuna, varnati ar nena çkimi xilafi koxoʒ̆onesna, ti çkimi belas kodololapsten eşo oğarğalupes birtum govamt̆er. Ok̆ule xolo k̆artai kiseles do Ğormotis kogyaxvames. Xes ar mandvala xaç̆ap̆uri kodovikaçi do nunk̆us naamavindvik̆ala oxormance xolo kiselu do, “dğaginžaşiya,” - tkuşk̆ule xolo mutxanepe domiʒ̆ves. Xolo ğvini komovidgit do dopxedut̆işi mu bžira! Oxormance uk̆uniktu do nulun. Ok̆onaviʒ̆k̆edi, gyarepek stolis çkin mçumelan. İaşas mevuntxi, “Muren, muşeni moviselit?” İaşa ark̆ele k̆oçis notxozun ark̆eleti man nena memiç̆işinaps, “Eee, - ndğagunžaşi-  tkvanşi aşo iqven.”  Xoş man antepeşen mutu çkamu oxovoʒ̆oni mara manti entepes mevaqoni do ʒ̆oxle ont̆ules nagoşadgin uʒ̆k̆areli çeçmeşa komeptit. Çeçmes ʒ̆k̆ari navart̆uşeni mutu uxvenu kagamapti mara guris ar şkurina kodolomilu. Ya am memleketisti çkva K̆ristiani terepes narenstei ʒ̆k̆ariş oxmaruş t̆radiʒia varenna, mup̆aten yado komevisimadişi tis şkurina komeşamixtu. Edo emuşk̆uleti em şkurina p̆ot̆es tişen vargamamixtu.                     

MCVEŞİ BATUMİ

                                                                         

            Ar ç̆it̆a oraşk̆uleti Aç̆ara do Guria mek̆avilit do Samegreloşa kamaptit. Mundes amaptit çkamu miçkin. Vanoç̆arski maçkinas. Zaten Aç̆ara nauʒ̆umelan dixas ancax 5- 6 noğa uğun ki en didi narenti Batumi ren.  Muk̆o saat̆işk̆ule “Zugdidi” nanoç̆ars dapa kobžirişi, didilepe çkinişen namignapun ar didi noğaşa nameptit koxovoʒ̆oni. Noğaşa kamaptitşik̆ule gzaş kinais kodobdgitit do manganaşen kageptit.  Giorgik, “A- xut dek̆ik̆aş doloxe jur manebra moxtasunonan do entepe oçumaloni voretya,” - natkuşk̆ule 30- 40 ʒ̆aneri k̆onari jur mskva k̆oçi komoxtes. Xçe porça dolokuneri nart̆u k̆oçişeni Zugdidişi dep̆ut̆at̆i renya miʒ̆ves. Jurikti, “gamarcobaya!” - miʒ̆ves do xe kemiç̆opes. Ok̆uleti entepek̆ala ç̆it̆a ekoleni ar oxoris kamaptit do jini k̆at̆işa keptit. Ar odaşen mek̆avilit do majurani odaşa kamaptitşi jini muşis gyarepe gesvareli ar didi stoli kodgit̆u. Çkin doxunuşeni stolis mevanç̆et̆itşi, oxorcalek nk̆ap̆ineri tabağepeten xolo gyarepe mumurt̆es do stolis boşi sva navart̆uşeni gesvareli nart̆u tabağepeş jin ar çkva sira gyosvarupt̆es. Stoliş tişi ar k̆ele dep̆ut̆at̆i kodoxeduşk̆ule noğa Zugdidişi meri emus kiluxedu. Manti emus kelavuxedişk̆ule gyarepes do k̆oçepes ti golovoqonap̆t̆işi dep̆ut̆at̆ik ç̆ik̆a dokaçeri varyiselasi! Edo mup̆at. Çkinti emuk̆ala keviselit. Emuk mutxanepe dotkuşk̆ule opşvit do kodopxedit. Gyarepes voʒ̆k̆er. Mteli tabağepes gomç̆itaneri ğeciş xorʒepe gežin. Majurani tabağepes nagežin xaç̆ap̆uri do çkva pidepe k̆ala k̆arta ç̆eşidi qvalepeşen ar ç̆it̆a kebzdişk̆ule noğa Zugdidişi meri do dep̆ut̆ati (Naelamixen merişi baba) naren ar k̆oçi komoxtuşi, eti stoliş majurani tiş k̆ele kodoxunes mara eti emedeni xes ç̆ik̆a dokaçei kiseluşi çkinti xolo kamoviselit. Xolo opşvit do kodopxedit. İaşas, “Merik çkar mutu mot varzop̆onsya?” - vuʒ̆vişi, “Babamuşi naren svas emus vaağarğalen. Oncğori ren,” yado nena gemiktiru.

Dep̆ut̆at̆ikti, “Mot vaimxor?” yado gyarepe moʒ̆iraps. Gyari oç̆k̆omuş ora miğunani! Ari doxedun, majurani yisels! Man zaten dido varoç̆k̆omuşeni maana bgorup. Edo mup̆at! Tudeni siras naren tabağepes çkar xe umesu do milleti užğu “dğaginžaşi” dotkvesşiti, keviselit. İri xolo oxorişen gamavit̆itşi, varmemaxondinu do İaşas:

- “Ek̆o gyari kodoskidu. Em gyarepes yazuği vareni? Entepe mu iqvasunon?” yado p̆k̆itxişi:

- “Becit̆i naren, st̆umarişa k̆imet̆iş meçamu renya,” - miʒ̆u. Edo mutu var. Eşo renşi eşo rt̆as, mup̆at! St̆umariti entepeşi do gyariti entepeşi ren. Man mu monç̆els!

                                  

MUZES NACANS İST̆ORİA:

           

Gyarişen nayeviselit 20- 25 k̆oçi gale gamaptitşi, TV k̆oresp̆ondent̆epe do jurnalist̆epe komoxtes do udodginu k̆amerapeten filmepe eşamimelan. Eşopeten namek̆avit̆it ar meydanis ağani xveneri ar fiskiyeşen ʒ̆k̆ari işiben do nagoşadgin bet̆onişi didi xavuzis diliben. Meydanisti k̆oçepek bet̆oniten dixas ç̆erel- ç̆uruli kvaepe svarupan. İaşak, “Am meydaniş genʒ̆uranuşeni Amerik̆ak 500 şilya dolari momçesya,” miʒ̆u. Eşopeten ğarğaleri meydani mek̆avilit do mʒika ekole nagedgin muzes kamaptit.

NOĞA ZUGDİDİ

            Muze dido mskva genʒ̆uraneri rt̆u. Terasiş onʒxoneşi mteli sva xeten eşaxveri do dolok̆ut̆aneri piʒarepeten noxvene rt̆u. Doloxe amaptitşi k̆idapes golaç̆k̆aderi vit̆rinepes meşasvareli kvaepe do xeten noxveni ok̆ok̆idinuşi silaxepe kobžirit. Giorgik Aliihsanis mutxanepe oʒ̆iraps do oxoʒ̆onapaps. Manti İaşak̆ala vore. Ar oxorca unk̆ap̆u do ar k̆vanʒaşi xe do korbaşk̆eleni ar not̆exi komuğuşk̆ule ʒ̆oxle kogoʒ̆amidu. Ok̆uleti mutxanepe domiʒ̆u. İaşak: “Am oxorcak, ak nažirop k̆vanʒaşi not̆exepeşeni 500 ʒ̆anei renya zop̆ons.”

Navogni nenas vamaceret̆u. Çkin dido mcveşi milleti navort̆it komiçkit̆u mara 2000 ʒ̆anaşi ekole narenpeşi mutu varmiçkit̆u. İaşas xolo p̆k̆itxi:

- Amuk nazop̆onspe mtini reni? 

- “Helbet mtini ren. Hem İsaşen ʒ̆oxle 3500 ʒ̆aneri ren,” yado konunʒ̆uranu.

- İaşa, em orapes am dixapes miepe skidut̆es?

- Miepe mu itkven. Am dixapes K̆olxepeşen met̆i miti varduxunapun. Namoxtespeti xe- k̆uçxe got̆axeri ancax ok̆onaktines. K̆olxepeşi dobadona am svalepe ren do antepeti entepeş noxvene ren. Em orapes kiyanas sum ʒivilizaʒia rt̆u. Arteği Bizant̆ia, majurani Çineti (K̆it̆aia), masumaniti K̆olxeti rt̆u. Çkini coxo aʒ̆i navaignapens mo oʒ̆k̆er. Çkin dido didi milleti vort̆it.

            “İaşak p̆ia ʒiganoba, xomuroba ikipsi,” yado visimin mara muk̆onai qvastina, xolo mtini nauxuktun nenapeti iris dubağun.

            Muzeşi k̆idapes nanocans vitrinepeş doloxe; p̆alaeolit̆iuri p̆eriodi, neolit̆iuri p̆eriodi do met̆aliuri p̆eriodi steri p̆eriodepeşen andğaşa monoxtime goqazeri kvaepe k̆ala mizrağepe, k̆ilicepe do zirxepe meşosvarun.

            TV k̆oresp̆ondent̆epe do jurnalist̆epek udodginu geminçaxupan. Muzeşen gamaptitşi,  terasis kogolapxedit. 

Giorgik Aliihsanis:

- Antepes a- jur nena duʒ̆vi ya uʒ̆uşi, eti Odişi t̆eleviziaşi k̆ameras koguʒ̆udgitu do:

- “Okorturaşi megabre naren Turketişen T̆radiʒiuli K̆olxobaşi Fest̆ivalişeni komoptit cumadi çkimik̆ala do Fest̆ivalişi ndğaşa Okorturaşi çkva do çkva svalepeşa mevulurt mok̆itxuşeni. Am sebebiten ak voret. Ak, Okorturas vort̆aşi, Turketis navoresteri momixteps. Arti cincişen monoxtime navoretşeniti xeleberi voret,” yado Lazuri nenaten mutxanepe duʒ̆uşi, iris xolo k̆ai aʒ̆ones. Ok̆ule çkimda komoxtes do:

- “Naç̆ari leksepeşen ar ç̆it̆a mutupe domik̆itxitya,” - miʒ̆vesşi:

- “Man nap̆ç̆aripeşen çkar mutu var mşuns do mu giʒ̆vatya,” vuʒ̆vi do k̆abuli varp̆işi, dido komemak̆ides:

- A- jur mutu domiʒ̆vit, mu iqven!

Manti:

- “Tkvani steri mzaxalepe namiqonunşeni dido xeleberi vore. Man ak mitam izmoces navort̆a steri vore,” mado mutxanepe dovuʒ̆vişi,

- “Leksişenti mutupe domik̆itxit. Ar ç̆it̆a mutu domibağunan,” yado xolo memokaçes. Manti:

“Xela do k̆aobaten ti tkvani yextas nʒaşa.

Žiʒina, xoronaten pimpilepe dixaşaya,” vuʒ̆vişk̆ule İaşakti Kortuli nenaşa nagoktu k̆ala irik xolo xe kok̆omit̆k̆vaʒines. Em oras, entepes naunonan şeyi koxovoʒ̆oni. Entepek, “Çkin mteli ar milleti voret. cinci çkini ar ren do tkvanti çkin vargomiç̆k̆vendinat do akolen guiktatşi, çkinişeni k̆ai mutupe doç̆aritya!”- miʒ̆umert̆es.

            Eşopeten iri xolo manganaşa komemaqones do çkin em mskva do cuma k̆oçepes xe valeri mek̆avilit.

 

 

HUDUDİS NAGELADGİN CİXA:  

 

Gzas, “Aʒ̆i so vulut? P̆rogramis mu giğunan?” yado p̆k̆itxup, Giorgik:

- “Aʒ̆i ar cixaşa mevulurtya,” miʒ̆ves. Dep̆ut̆at̆it̆işi manganaten, k̆oçepemuşi k̆ala kelamak̆ates do ar cixaşa komeptit. Cixa emtumanis otxo kvaş k̆idaten kogedgit̆u. Nek̆na muşi ʒ̆alendok̆ele gzaş kinais nart̆uşeni manganapeten komevanç̆it. Cixas naamaptitk̆ala kimi k̆oçepe emtumanis kodvak̆ides do jileni k̆idaşa igzales. Man, nek̆naş ʒ̆oxle kogoʒ̆avit̆k̆oçişi, Mişa do İaşati çkimi k̆ala kododgites. Kvaşi k̆idapes voʒ̆k̆er. Dido peci xveneri rt̆u. Mishak ʒ̆oxle çkini nagyulun ğali, “İnguri” moʒ̆iru do:

- “Ak nažirop ğali Apxazepe do çkini hududi renya,” - miʒ̆u.

- Aya muper hududi ren. K̆arta k̆ele gonʒ̆k̆imeri ren do naginonsteri mek̆axti mok̆axti.

- Vaaar! Hududi mek̆axtaşi megobaxapan do varmek̆ogoçkumelan do gatxozenan.

- Edo tkvan mzaxali vareti? Mot gatxozenan?

- Mzaxali voret mara entepe Urusepeşi menceliten let̆amç̆k̆omu renan. Mişas elavak̆idi:

- Muç̆oşi let̆amç̆k̆omu! Let̆a içk̆omeni?

- Let̆a helbet variç̆k̆omen mara entepe andğa ar xoli, ç̆umen vit xoliten ç̆ita- ç̆it̆a muk̆ulvan do çkini dixapes dibargenan.

- Eee. Ok̆ule mu iqven?  

- Ok̆ule mu iqven. Çkin entepes birtum akolendo govobaxapt do vatxozet mara Urusepek entepes nuşvelan do nagoʒ̆avuğat dixape xolo entepes mevuşkumert.

- “Muren, jur mzaxali eşo mot iç̆k̆omet? Nosei mot vardoxedutya?” - vuʒ̆vişi, Mişak xolo:

- “Entepes Urusi kogolvacinuşi raxat̆i vardoxedunan. Mteli k̆abaeti Urusişi ren,” yado nena gemiktiru. Emedeni nena kagovokti:

- Mişa, Oçamçire sole k̆ele ren? Çkin ek dixa do dukyanepe miğut̆eenan. Nana çkimis taputi kuğun. Ar ožiramu komint̆u.

- Oçamçire ğaliş mele ren. Apxazepeş xes ren aʒ̆i mara sin am ğali varmek̆agalen.

           Mişak namiʒ̆u am nenapes çkimişeni çkar k̆imet̆i varuğut̆u. Muşeni ki, Apxazepe entepe k̆onari çkiniti mzxalepe renan. Hem çkin entepe k̆ala çkamu viç̆k̆omert. Mara ek oxtimu p̆rogrami çkinis vart̆u.

            Edo mutu var. Gomorgvati kok̆omʒ̆k̆upuşi gepxedit manganapes do ekole akole mek̆avilit.

 

MARTVİLİ

            ĞORMOTİŞİ K̆OÇEPEK̆ALA:

 

            Em ndğas limcineri gyarişeni vidit do ar Ğormotişi k̆oçişi (p̆ap̆aziş) oxoris komevodgitit. P̆ap̆azik zaten çkin mçumert̆es do sufrati moʒ̆ipxeri xaziri udgit̆u. Xolo mengaperi gyarepe do oşumonepe... Yiselan ğarğalapan do xlip̆upan. Man dido varvimxor do varpşup mara, Aliihsani raxat̆i ren, imxorsti, şupsti. Çkimistei gondginei varen. Mara man maʒ̆qenu do memandaruna so vida! Gyaris yeviselitşi, “Aʒ̆i onciruşeni ar çkva oxorişa vulurt.” Ya miʒ̆ves do seriş gverdis xolo manganas kogepxedit. Seri saat̆i vit̆oaris ar avlişi doloxe na dginan oxorepeşen aris kamaptit.  Mişas p̆k̆itxi:

- Am oxorepeşi mteli xolo Ğormotişi k̆oçişi, p̆ap̆azişi reni?

- “Hoo, akoni p̆ap̆azepes k̆ai sit̆uaʒia uğunan. En didi oxoris mutepe xenan. Ar oxori st̆umarepeşi gyari oç̆k̆omuşeni, majuraniti st̆umarişi onciruşeni renya,” - miʒ̆u.

            Mevisimadi. Aşo fuk̆ara ar milletik p̆ap̆azepes muç̆oşi k̆imet̆i meçapan. Mutepe muç̆oşi skidunan, mis uçkin! Ok̆uleti, man mu monç̆els ya bzop̆ontina xoloti nosis varmoşamixteps. Onciruşeni ar oxoris kamaptitşi, mu bžira! Golansvareli odapes jur- jur kavela kodgin. Ark̆eleti banyoş nek̆na ižiren. İrişen ʒ̆oxle vunk̆ap̆i do kamapti. Ar k̆ele ar lavabo majurak̆eleti k̆lozeti keladgin. K̆lozetis komevanç̆i mara ʒ̆k̆ariş musluğu var uğun do tuvaletis kart̆ali kilužin. Edo mutu var. Varmomʒ̆onduşi, ok̆onavikti do onceres komeşapti. Majuranepeti tito- tito kamaxtes mara mu qves do gamaxtes, iya man mu miçkin! Ek̆o mevisimaditina varoxomaʒ̆onu.

Odaş doloxe ekole- akole viʒ̆k̆er. K̆idapesti do nç̆eristi iri svas lambri moç̆kaderi uğut̆u. Ar p̆inʒ̆k̆i boşi sva vart̆u. Ogyareşa varamapti mara banyoşen met̆i oxorişi ar k̆eleşen majuranişa lambri moç̆k̆aderi bžirişi, p̆ap̆azepeş sit̆uaʒia daha k̆ai koxovoʒ̆oni. Antepeş teres dido ʒ̆k̆ari gyulun. Dido ʒ̆k̆ari naren svalepes dido nca iqven. Dido nca giğut̆aşiti, ak nabžiropsteri iri oxoriş iri svati aşo lambriten dixvenapen. Hem ak k̆oçiş oçalişuti dido ucuzi ren ya ptkvi do tolepe kok̆obdvi.

Ç̆umanişiti xolo ğviniten nap̆it k̆avaltişk̆ule xolo a- jur cixa do oxvame kogovilit. Ok̆ule xolo ğeciş xorʒi, xaç̆ap̆uri do mutupe. Man xolo gyarepes ğula ğula voʒ̆k̆er do xolo xaç̆ap̆uri do qvalis mevanç̆er. Muren ki entepeti ç̆it̆a- ç̆it̆a vimxor ki tis bela mogomağet̆as! Ç̆it̆aşi oxvenuşeni mutu sixinti var miğut̆es. Gzas mevit̆atşi miti navaren svalepes Mişak, “Ak ar kamep̆qorat!” ya zop̆ont̆u do doviraxat̆et̆it.

Limcişi xolo çkva Ğormotiş k̆oçişi oxoris oşu- oç̆k̆omu do onciru.  Eşo ki, so vidatna,  ar Ğormotişi k̆oçi komemargenan. Entepe k̆ala vincirt, entepe k̆ala vimxort, pşupt. Muren ki irik xolo dido k̆aepe moğodapan. İri xolo žiʒineri memargenan, žiʒineri mek̆olomalapan. Mutu noksani vardoskidasten tişen nosi gamuxtepan. Çkinik̆ala narenanpe k̆alati dido mskvaşa ğarğalapan. Mu minonanten iyya tolis moʒ̆k̆ernan. Hele Giorgis entepeş jin dido didi avt̆orit̆eti uğun. Aya naoxovoʒ̆oni do İaşas:

- P̆ap̆azepek Giorgi solen içinopan? yado p̆k̆itxişi,

- Giorgi P̆at̆rik̆işi 12 azizişen ari ren. Ark̆eleti p̆ap̆azepeş advok̆atoba ikips ya miʒ̆u.

            Mişakti Giorgi steri p̆ap̆azepe k̆ala dido xeleberi do nostoneri ğarğalapt̆u. Belli ki artikarti k̆ai içinopt̆es. İaşak zaten namextas svas k̆artaişen ʒ̆oxle makineli t̆ufeği steri oğarğaluten mitis nena varmeçaps mara Giorgikti eşo perpot nena varnuşkumers. Kimi oras çkinti ar ç̆it̆a mutupe domiʒ̆umelan do xolo odgialus kogyoç̆k̆apan. Mişak dido varğarğalaps mara birtum žiʒineri gulun. Dido k̆ai guriş bere ren.

 

           

 

OSİNDALE:

Osindale, Samegreloşi jilendok̆ele mağali rak̆anepeşi jin ar oxvame ren.  Eşo ar svas geladgin ki ʒ̆alendo k̆eleni noğapes naren oxorepe muç̆o t̆epsis nagyobğun puşkinari steri ižirenan. Ekole ar noğa, akole çkva ar noğa. Entepeşi ʒ̆aleti, ekolen navarižiren Zoğauça. Jile mendaviʒ̆k̆ert. Yulvaşen gyulvaşa ʒ̆iʒ̆ila steri nagolanžin rak̆anepe Svaneti ren do emuş k̆ap̆ulas namudgin mtvironi mağali germapeti K̆afk̆asepe renan.

Berobas Azlağas vort̆işi, Zoğauçaşa voʒ̆k̆ert̆it do zoğaş ekoleni ok̆omʒ̆k̆upanei svalepeşeni, “Ehe, K̆avk̆asiaşi germape!” ya bzop̆ont̆it do tiş çkiniş doloxe ar germa dovosağapt̆it do kamovoselapt̆it. Aʒ̆i tolis goʒ̆amidginan do man emus xe vuvalup. Akoni iri şei paği do nostoneri. Xolo opşvit, op̆ç̆k̆omit do mek̆avilit.

 

 

 

MART̆VİLİŞİ OXVAME:

 

Mç̆imoni ar t̆aronis xolo gzas kogebdgitit do ar oxvame kogovilitşik̆ule ar sotxani gzaş kinais kodobdgitit. Giorgis birtum mobiluri t̆ilifoni kelokaçun. Udodginu ğarğalaps.

- “Mot dobdgitit, mu iqu?” mado p̆k̆itxişi:

- “Mutu meraği mo ikipt, aʒ̆i meleni rak̆anis nageladgin oxvameşa oloni voret. Mara gzaepe dido k̆ai navarenşeni am manganaten varmalenan. Emuşeni çkva mangana moxtasunonya,” miʒ̆u. Edo xeten rak̆ani memiğiru.

            Rak̆anis mendap̆ʒ̆k̆edişi guris ar şkurina kodolomilu. Aşo mç̆imoni ar t̆aronis ek mu dulya miğunan. Em oxvame varbžiratna, mu noksani maqvenan sanki. İaşas:

- “Ek oxtimuşi mu zori miğunan. Varvidatna mu iqvenya?” - vuʒ̆vişi:

- “Ek varvidatşi, var iqven. Em oxvame majuranepes varmengaps,” yado nena gemiktiru.                                                                    

Mç̆ipe-  mç̆ipe mç̆ima mç̆ips. Çkinti gzaş kinais bdgit do namoxtasunon mangana pçumert. Helbet cipi mulun yado visimadept̆işi Ar didi k̆amiyoni komoxtu. Didi nabzop̆on muren! Lastik̆epeti didi uğun, muç̆o k̆eideri stei. Mukti dido mağali ren. Mcveşi ar elameti mutxani. K̆amyoniten namoxtes k̆oçepek k̆ap̆ulas ar k̆vata konodves do ar didi nayloniten k̆ap̆ulas kextes. Nayloni kagontxes do muç̆o nç̆eri steri tis komuitvesşik̆ule majuranepeti tito- tito kvataşen yextimus kogyoç̆k̆esşi, manti k̆vatas komevanç̆i. Ar k̆eleti çkimeburot, “K̆amyoniş k̆ap̆ulas gexuneri goxtimuti tis muç̆o komemaç̆eresya,” vicoxop. Em oras ar ağnemordeli biç̆i moxtu do xes kogemak̆nuşk̆ule ok̆onomoktinu. Man xolo k̆vataşa noxtimuşeni vikaçeşi, jur k̆oçi çkva komoxtes do Memangane mahalişa komemiqones. Ar k̆ele Memangane mahalişa mevulur, ark̆eleti nosi majuranepes mek̆ideri miğun. Ar k̆eleti ar çkva miti varmuluniten k̆apulas viʒ̆k̆er. Man ak̆o ginže kovoretina, xoloti manganaş nek̆nas, yevaʒ̆inʒ̆i, do ancax eşoten gomanʒ̆k̆u. Yepʒxont̆i do kogepxedi. Memanganeik sva muşis kogexen do çkimi do emuş oşkenas mat̆ori goşamižinan. Mteli mutupe got̆axeri do gonçxvareli. “Helbet didi ok̆ok̆idinuşen genomskide renya,” ptkvi do mutu var. Nek̆naşen qini mulut̆uşi cami keşabzda ya ptkvitina cami soren ki eşazdip!

            Eşopeten iri xolo kogepxeditşik̆ule Memanganeik, “vargaşkurinasten” ar kelamižiʒu do İstavrozi eşamaluşeni koguiʒxank̆u. Aʒ̆i mangana gonk̆aneri- gonk̆aneri nulun mara man k̆ap̆ulas nagexenanpeşi osimaduten çkar raxat̆i varvore. Mʒika çkvaşi ar didi ğalis komevargit. Didi- didi kvaepe nadolobğunşeni mangana ar kododgituşk̆ule Memanganek ar çkva koguiʒxank̆u do arazi vitesiten xolo kamuiseluşk̆ule kvaepes komuxedu.                                           

.           Tekerleğişi arteri yulun majurani gyulun. Tam “mangana giktenya,” bzop̆ont̆aşi, dinʒ̆uranen. K̆ap̆ulas nagexenanpe muç̆oşi k̆uçxeş jin gedginan mado nosi fik̆iri entepes miğun. Edo mutu var. Rak̆aniş emtumani gzas kodovak̆idit. Gzaşen ğvari gyulun. Ar k̆eles ç̆anç̆axi ren majurak̆ele k̆arvanisteri kvaepe. Mangana ç̆anç̆axisti dululun, kvaepesti muxedun do mevulurt. Kimi oras Memangane kododgitun do arçkva fara varguiʒxank̆aşa varyisels. Nek̆naşen gale viʒ̆k̆er. Ğali k̆aixeşa tude kodoskidu. Çkinti viktert, vinç̆imoşert do mevulurt. Kimi oras mangana muikten yado maşkurinentina Memanganek xolo jur xeten direksiyonis komuxedun do mangana mututen vargyoktinaps. Eşopeten k̆ai- k̆ai nʒaşa yevulutşi gzaş kinais doʒoneri ar masariş jin meç̆k̆aderi piʒariş ar k̆uti koren do k̆utiş doloxeti pimpiloni ar k̆oçiş tiş sureti kogexen. Memanganek emus komendoʒ̆k̆eduşk̆ule sum fara koguiʒxank̆u. İşte em oras manti daha dido maşkurinu. Muşeni ar fara var do sum fara guiʒxank̆u mado tis komeşamixtu. Mendaviʒ̆k̆edişi, gzas manevra varqvaşa vargvaktinen. Am mangana ak muç̆oşi guiktasunonten viʒ̆k̆er. Memanganek mangana nagoloktu do çxvindi muşi çkimi k̆eleni dixaş şevis komeşoçark̆u do manevra oxvenus kogyoç̆k̆u mara manganaşi k̆ap̆ulas didi didi okti ren do musti k̆ap̆ula varažiren. “Heyvax ki heyvax. Aha işte aʒ̆i mevulurt,” mado tolepe kok̆obdvi. Emuk xolo guiʒxank̆ups. Manti Trangi çkimis vaxvamer. Ç̆it̆a oraşk̆ule gzaşen kagamaptit do ar mskva tipepunas kamaptit. Ç̆it̆a ekoleti ar didi oxvame kogeladgin. Mangana nadodgituk̆ala emedeni kagepʒxont̆it. Majuranepes voʒ̆k̆er. Got̆alaxeri korenan mara çkaris mutuşen şikayeti varuğun. Halbuki man daha aʒ̆işen goktinuşi gza visimadep!

            Nk̆ap̆ineri ek̆lesiaşa mevulutşi, memanganek şemşiye muşi memiç̆işinu do komomotu. Eşopeten ek̆lesiaşa komeptit. Avli muşis ar didi nca kogedgin. Gontximeri qaepeten muç̆o nʒaşa yeputxun. Ekole akole viʒ̆k̆er. Mtinişiti nʒa tis momotunan.

            Edo eşopeten ek̆lesias kamaptitşi xolo koguiʒxank̆es do dixvamesşik̆ule nek̆naş doloxe kodobdgitit. Ar bere unk̆ap̆u do ar xiliş yaşik̆i komuğu. Majuranik naokaçun t̆urvaşen oç̆k̆omalepe kamuşiğu. Qvali, mç̆k̆idi, zeytini, şuk̆a, şanauli pat̆icani do iya aya. Entepe yaşik̆is kogyobğesşik̆ule vot̆k̆a do ğvinişi damacanapeti komuğes mara emuş oşumuşeni soti ç̆ik̆a varmažiru. “Hele mu qvanten,” pʒkvit̆upşi, ar berek, badi ar şuk̆a kak̆ok̆vatu do xamiten gurepe kişuğu. Edo mutu var. Entepes vot̆k̆a kodolomibes do komomçes. Ek opşvit do op̆ç̆k̆omitşik̆ule gale kagamaptit. Oxvameşi p̆ap̆azik gale ğoberi k̆ala nadgin ar k̆oçis nanç̆u do obirus kogyoç̆k̆u. “P̆avorot̆i nauʒ̆umelan k̆oçi moxtas do obiru muç̆o iqven am p̆ap̆azişen igurasya,” bzop̆ont̆işi majurani k̆oçikti emus mengaperi eşo ar cuvabi komeçu. Ok̆uleti ar emuk, ar amuk musik̆aşi diara komomçes. Entepek ibirt̆esşi, Aliihsani do Giorgikti mʒika emk̆ele artikarti k̆ala mutxanepe ğarğalapan. Mu zop̆onan man mu miçkin! Muç̆o ikipanna, ikipan do artikarti oxoʒ̆onapan. Emuşeni birtum isa renan do artikartis varelvaʒ̆k̆enan. Mişak:

- “Yılmaz cumadi (Kimi oras Munir cumadi ya miʒ̆umert̆u), ak nagedgin ncas k̆ai mendoʒ̆k̆edi do vargogoç̆k̆ondasya,” miʒ̆uşi:

- “Bžirop ki dido didi nca ren. Muk̆o ʒ̆aneri ren giçkini?” yado p̆k̆itxi.

- Aya dido ʒ̆aneri ren. Mara am ncak dido bere oğurinutina, muk xolo kogedgin.

- “Muç̆oşi oğurinu?” yado p̆k̆itxi. Mişak:

- Mcveşi orapes akoni xalk̆i oxvamuşeni ak moxtanşi, Ğormotis ar bere k̆urbani meçapt̆es. Emuşeniti, limcişi ar ç̆it̆a bere ncas yiqonop̆t̆es do jini ar qas kogeloxunapt̆es. Ç̆umanişi moxtanşi, bere ncaşen varmeluna kagiqonop̆t̆es mara kameluna zaten doğurut̆u do k̆urbani diqvet̆u.

Nunk̆u gonʒ̆k̆imei Mişas vusimin:

-  “Edo ar ndğas xolo ar bere muqones do ncas kogeloxunes. Ç̆umanişi nanamuşi moxtu do beremuşi dixas ğureli kožiruşi, “vuu, sin man k̆qvili” yado mgarineri ti it̆k̆ap̆u, burgili incaxu do emuş mgarini iri svas kodilikaçuşk̆ule çkar mitis vargoç̆k̆ondu. Emuşeniti em ndğaşk̆ule akoni coxo “mak̆qvili” kogyodves do em coxoti aʒ̆i “Mart̆vili”-şa kaguiktuya,” miʒ̆u.

Oxorcati do bereti dido guris memaç̆u mara xvala mcveşi orapes var aʒ̆i bile kimi svalepes aşo şeepe xolo iqven ya bzop̆on.

 

ZUGDİDİ DO ʒAiŞiŞ EP̆İSK̆OP̆OSİŞ OXVAMES:

 

Gzaş kinais kodobdgitit do t̆ikşaiş doloxe naren avlis kamaptit. Mç̆imakti konumç̆velu. Avlis ekole nadgin prefabrik̆i ar k̆at̆li binaşa mevunk̆ap̆ut. Avlişi k̆arta svas pukirepe orgun, xiliş ncaepe gedgin. Uça dolokunumuşi dixas metieli çkimden ginže ar k̆oçi (Ep̆isk̆op̆osi) gzas komemarges do xes naokaçut̆u şemsiye man komomçu. Eşopeten binaşa komeptit do k̆oridoriş ar k̆eleni ar odas kamaptit. Ar didi stolis gesvareli naren gyarepek çkin mçumelan. Emedeni stolis kogovansvarit. Ep̆isk̆op̆osi do Giorgik hem ğarğalapan, hem ižiʒapan. Oxorcalepek oxezmet̆uşeni gunk̆ap̆unan. Ep̆isk̆op̆osik xolo mutxanepe ank̆vans. Udodginu ç̆eşit çeşidi gyarepe mumelan. Çkar soti navarbžirit topuriti komoğapu. Kimi oras Mişa do İaşati nenas oxvaktenan do çkinti vusimint. Galeni mç̆ima do xonʒuş sersiten kimi orasti nazop̆onanpe varti ignapen. Yeviselit do ar- jur fara ğvini opşvitşik̆ule gonʒ̆k̆imeri ak̆oşkaşen odaşa mordeli ar k̆vinçi kamaputxu. Perde elatveri nart̆uşeni çkvati vargvaktinu do ti çkiniş jin putxineri oktus kogyoç̆k̆u. Milletik “kşa!” ya ucoxops. Muren ki k̆vinçik, entepeş nena varoxoʒ̆onaps do udodginu ikten- ikten. Mututen vargamaçkvesşi, Memangane çkini Badri yiselu do mç̆k̆idiş geç̆k̆iapale nagunkinusteri k̆vinçi kelat̆koçuşk̆ule ar t̆rik̆is gyak̆nu do gale kagamat̆k̆oçu. Ekti xolo xaç̆ap̆uri do qvalepeten mşkirona mek̆ovolapi. Edo mutu var. Gamavit̆itşiti, ar rahibek şemsiye muşi komomçu do manganaşa emuten komepti. Onciruşeniti çkva p̆ap̆aziş oxorişa vigzalit. Ar avliş doloxe emusti sum oxori gyudgit̆u do çkin oşkenanis kamaptit. Serişi 11-s p̆ap̆azik oncirepe komemiguresşik̆ule oç̆k̆omale oşvale mutu ginonani yado mk̆itxes. Man  onciruş met̆i çkar mutu varmint̆u. Çeçmeşa varti mepti. Mʒudişi mepta do mup̆a! Vokaçap do kovore. Majuranepek çai ak̆vandes do poşetiş çai oşvesşik̆ule kodovincirit.

 

 

MAPA DAVİDİŞ SAPULA:

 

Mapa Davidişi oxvameş ʒ̆oxle dobdgititşi, çkva terepeşen moxtimeri k̆oçepe do oxorcalepe avli muşis molobğut̆es. Kimik manzaras oʒ̆k̆ers, kimi oxvameşa amulun- gamulun, kimikti ar didi ncaş tude maçxaten nagyulun ʒ̆k̆ari k̆ala koxenan.  Bere- bari dido k̆oçi ok̆oxtimeri ren. Am oxvame çkvapes varmengaps. Dido genʒ̆uraneri ren.

Oxvameş nek̆naşa nameptitk̆ala ar p̆ap̆azi komemarges do kelamak̆ates. Nek̆nas naamaptitk̆ala ʒ̆oxle çkini ar sapulaş kva kožin. K̆uçxe vargedgaşa, varmik̆ilen. K̆idasti t̆k̆ebi gonʒaxeri ar k̆oçiş xeş qvili kogelobun. Em xeşi ist̆oria miʒ̆umert̆esşi, man mʒika ekole navort̆işeni k̆ai varoxomaʒ̆onu. Kvaşi jin Kortuli nenaten mutxanepe ç̆ars do emuş ok̆itxus komevakti. Murenki man entepe mak̆itxen mara entepeş nena varoxovoʒ̆onap. P̆ap̆azik, “Am kvaşi tude didi Mapa Davidişi sapula renya,” - miʒ̆ves do Davidişi noxvenepe otkumalus kogyoç̆k̆u. Çkin mutu çkamu oxovoʒ̆onapt mara Davidiş skidalaşen, epey mutupe manti komiçkit̆u. Man sapulas k̆uçxe vargebdgi do tişk̆elendo kamek̆apʒxont̆i. Majuranepek, Davidişi skidala ç̆areli naren sapulaş kvas k̆uçxe gedges do kamek̆axtes. P̆ap̆azik man mendomʒ̆k̆edu do:

- “Davidi am kvaş tude varcans, amuş tudeni ar odas renya,” - miʒ̆u. Ok̆ule lukunapes komevudvinit do ar çkva odas kamaptit. Ekti bere-  bari mitxanepeşi, sapulape komoʒ̆ires. Mcveşi orapeşi prensi do prensesepeşi sapulape.                                                                                                                    

Man İaşas:

- “Çkin nabžiropt svape do k̆oçepeşi coxope ç̆areli varmiğunan. Tkvan entepeş coxope çkinda megaçenani? Egere varmegaçenanna astaxolo oç̆aroni voretya,     - vuʒ̆vişi emukti Giorgis k̆itxu. Giorgikti:

 “Helbet mekçapt. Mutxani ginonanna, mekçapt,” ya do domoraxat̆es.                                                                            

Gale gamaptitşi Giorgi mextu do tipepunas kamilinciruşi, Aliihsaniti emus konaqonu. Manti avliş emk̆ele nagedgin betoniş ar binas voʒ̆k̆er. “İya renna, çeçme ren do akoni çeçme majuranepeşen illa ki daha paği ren,” yado mevisimadişk̆ule gzas kogebdgiti.                                    

Xoş eşo mendareliti var voretina, aşo çeçme çkva so mažiren. Mepti do naamavixosari steri ok̆onavikti do nk̆ap̆ineri manebrapeşa komepti. Giorgik:

            - “İraxat̆ii?” yado mk̆itxuşi:

- “Muç̆oşi ok̆onavikti man miçkin. Ak̆o pinti çeçme muç̆o iqven. Hem ak t̆urist̆epeti molobğunya, - vuʒ̆vişi, İaşak:

- “T̆urist̆i nazop̆on k̆oçepe mitam do paği renani?” yado nena gemiktiruşi:                                                                                            

- “Tkvani milletis t̆ualet̆iş k̆ult̆ura varuçkinya, - vuʒ̆vi. Edo irik xolo:

- “ʒ̆oi zop̆on. Çkin t̆ualet̆iş k̆ult̆ura varmiçkinan,” yado nena gemiktires.

 Çkva mutupeti otkvalu komint̆utina nenas kogolavink̆ili do dopstibi. Ok̆uleti ink̆ibazi doviqvaten ar xap̆i kogevaşkvi. Edo mutu var. Varnati var! Manti aşo çeçmes varti mutu vikip do ink̆ibaziti doviqve do xut ndğas çkva kodovokaçap. Varnati var. Edo mup̆a!                            

T̆UNELONİ CİXA -  LAZİK̆AŞİ ʒENT̆RİS: NOKALAKEVİS

 

İmereti içoden. Çkin aʒ̆işakis ar teği Lazi varbžirit. Yonç̆i Ğormotişi k̆oçi p̆ap̆azi, gyonç̆i Ğormotişi k̆oçi p̆ap̆azi. Oxvamepesti do, onciru k̆ala oşu- oç̆k̆omuşeni nameptat k̆arta oxorepes p̆ap̆azepek̆ala yeviselt, dopxedut. Muren ki irik xolo dido k̆aepe moğodapan. Mutu noksani varmaqvanten nat̆enan, mat̆enan. Mişas xolo Lazepe p̆k̆itxup. Emukti,  “Lazepe T̆bilisis kožiropya,” micoxops. Ok̆uleti “Lazepe T̆bilisi do İmeretis renan,” yado noqonu.  Man emus voʒ̆k̆er. Mteli İmereti mek̆avilit do mutu navarbžirit, “T̆bilisis hele mu bžirat!” yado visimadep. Edo çkinti aʒ̆i T̆bilisiş gzas kogebdgitit. Eşoten ç̆it̆a- ç̆it̆a ok̆omʒ̆k̆upun do çkinti mevulurt mara “T̆bilisişa varmeptatşa arçkva cixa, yani Nokalakevis Lazik̆aşi ʒent̆ri ožiramoni voretya,” - miʒ̆ves do doloxveri kvaş k̆idape nagedgin ar svaşa komeptit. Man nabžirop a sum- otxo doloxveri k̆idaş met̆i mutu varen. İaşak:

- “Akoni cixa xvala ak vart̆u. Am cixa akoni en didi do mcveşi cixa rt̆u. Amuş hududi jile nažirop ncaepunaşenti daha jile rt̆u. Am cixa diiido didi rt̆uya,” miʒ̆umers.

- “Muk̆onari mcveşi ren?” yado p̆k̆itxişi:                                                         

- “Aşoşi- şkvitoşi ʒ̆anapeşen monoxtime ren. Amuşk̆uleti çkva cixa vardomiskides. Mara am cixa vargogoç̆k̆ondan! Akoni t̆uneli varžiratşa soti varilen,” yado nena gemiktiru.

            Ar nok̆uçxenis mevoqupt do mevulut. Let̆aş t̆alaxi do ʒ̆k̆ari modvalus kamamixtuşi,

- “Dido mendra renna, man ak dogiqondat do tkvan iditya,” -vuʒ̆vişi, Giorgik:

 

- “Var, vaar! Aha ak ren,” yado cesareti komomçu. Gverdi mʒ̆k̆upis 25- 30 met̆ro k̆onari gza namek̆avilit do t̆unelişi amaxtimoni sva kobžiri. Giorgik lukunape domirtes do entepes komevunʒ̆itşk̆ule tunelis kamaptitşi mu bžira! Ar kvaş merdiveni tude dululun. Lukunape kvaten noxvene k̆idapes komevonʒaxit do basamangepes gextimus kogevoç̆k̆it. “Akolen gyoxtimu mutu varen mara goviktet̆atşi şuris memakaçuna mup̆a!” ma do aʒ̆i visimadep. Amot- amot basamangepes nagevulut do ç̆it̆a- ç̆it̆a ar oşiraluş sersi ignapen. Muk̆o geptitna, sersis ek̆o çkva manžinen.  Mundeşk̆ule oşiralus k̆ai xeşa namanžinu do t̆uneli diçoduşi, tam k̆uçxe çkimişi  ʒ̆oxle mu bžira. Ar didi ğali gyulun. İaşak: 

- “Cixas narenanpes nandaranşi, entepe ak mulut̆es do ak entepe naçumelan feluk̆apeten Zoğauçaşa gamilap̆t̆es do ekoni k̆aravepeten mindit̆esya,” - miʒ̆uşi:

- “Epçi kimolobas omt̆inu reni? Muşeni varok̆obut̆es?” yado mevak̆idişi:

- “Man eşo nabzop̆ons mo oʒ̆k̆er. Yani bere- bari akolen mindit̆es. Mara kimolepe gvaktet̆es do doloxenepes amobaxapt̆es,” yado kononʒ̆uranu!                                                  Mtinişiti ožiramoni ar cixaşa namoptitşeni şansoni vort̆it. Aşo cixa çkar soti varti mižiramut̆es do mignaput̆es. Edo mutu var. Gepxedit manganas do xolo gzas kogebdgitit.

    

 

   

 

MUSİK̆ATEN GYARİ:

 

Giorgik, “Aʒ̆i gyarişa mçumelan do ek vulutya,” miʒ̆ves do manganaten navidit ar avliş ʒ̆oxle kodobdgitit. Manganaşen nageptitk̆ala jur p̆ap̆azi ok̆ok̆ateri komoxtes do xe kemiç̆opes. Birtum ar p̆ap̆azi memarget̆es, mara andğa mutxani xes yemokaçapan helbet ya ptkvi do mutu var. Entepe k̆ala ar oxoris kamaptit. Sufras xolo ç̆eşit- ç̆eşidi gyarepe kogyosvarun. Stoliş tişk̆ele p̆ap̆azepe k̆ala kodopxeditşi, aris k̆emani steri ar muzik̆aluri inst̆rument̆i elakaçeri aş k̆oçi çkva komoxtes do stoliş majurani k̆unʒ̆uliş k̆ele boşi nart̆u tronepes kodoxedes.

P̆ap̆azişi arteğik man naelamixen Giorgi k̆ala žiʒinei kirkineri ğarğalapan. Edo mutu var. ʒ̆oxle P̆ap̆azi k̆ala, ok̆uleti Giorgi k̆ala keviselit do kodopxedit. Çkimda sira moxtuşi, İaşak: “Sin kamogişletinaya,” miʒ̆u do emedeni keʒxont̆u do odgialus kogyoç̆k̆u.

NANANOĞA TBİLİSİ

P̆ap̆azikti gyarepe mincumaps. Ark̆ele ,“Sin çkin memingapt. Çkini k̆oçepeşen reya,” - - miʒ̆umers ar k̆eleti ğeciş xorʒi moʒ̆iraps do “ç̆k̆omiya,” - micoxops. Xorʒis xe var memtxi do “žğeri vore,” mado korbas xe movisumer. Xolo komemak̆iduşi, “K̆ibiri mʒ̆k̆up,” mado k̆ibiriti voʒ̆irapşi, “Koxovoʒ̆oni, tkvan ğeciş xorʒi var imxort. Ğviniti var şupt. Eşo vareni?” yado mendomoʒ̆k̆eduşi, “Sin nagiçkin steri varen,” mado ğvini komovidgi. P̆ap̆azik ar opiʒiant̆i ducoxu do mutxanepe duʒ̆uşk̆ule jur dek̆ik̆a varmik̆iluşa xolo t̆epsi yopşa xorʒi komoxtu. P̆ap̆azik t̆epsi mok̆aminç̆u do aʒ̆iti, Lazuri nenaten, “Txaş xorʒi, ai ç̆ami (mtxaş xorʒi, aya ç̆k̆omi.)ya,” - miʒ̆umers. Man ar komevisimadi, “Hem korba žğeri miğun, hem k̆ibiri mʒ̆k̆upsya,” - navuʒ̆vişeni aʒ̆i op̆ç̆k̆omana, mamʒudela doviqveten xolo xe varmemtxişi p̆ap̆azis guri komuxtu. Mutxanepe konik̆unk̆uluşi. Giorgik, “Ar ndğaş doloxe aya otxoneri gyari vimxort. Sin mu zop̆on! Mʒika insafi mot varikipt!” yado p̆ap̆azis guktuşi,. emusti guri kagyukiru.  Aliihsanişeni problemi varen. Hem şups hem imxors. Megnei k̆oçi ren vesselam. Emuş k̆uleti çkimi ʒ̆oxle nagoʒ̆amixen 55 ʒ̆anei k̆onari ar k̆oçik emedeni obirus kogyoç̆k̆u. Çkimeburot, “P̆avarot̆i ak moxtas do am teres muperi sersepe skidun ak žirasya,” - bzop̆on. Ç̆it̆a çkvaşiti emus arçkva k̆oçik konoqonuşi. kemancikti gelaçamus kogyoç̆k̆u. Edo eşopeten aş k̆oçik ok̆oqones do ar k̆onseri komomçes. Ancax entepes p̆ici gonʒ̆k̆imeri dovusiminit do mutu var. Muren ki, mutxani ikipt̆esna, çkinişeni ikipt̆es do “çkin cumalepe voret vargogoç̆k̆ondanya,” - miʒ̆umert̆es. Çkinti “ho, hooya,” - vuʒ̆umert̆it. Çkin entepeşa çkva mu maxvenet̆es ki!

 

T̆BİLİSİŞK̆ELE:

 

Ç̆umandele gzas kogebdgititşik̆ule Mişas p̆k̆itxi:

- Mişa, Aç̆aras muk̆o noğa ren? Mişak ar konisimadu do Batumişk̆ule a- xut coxo çkva dok̆oroʒxu:

- Çkin Batumişk̆ule Samegrelos naamaptit do aʒ̆iti nagamavulut amuşk̆uleni noğaş coxo muren?

- Samegreloşk̆ule İmereti mulun emuşk̆uleti T̆bilisi. Çkin T̆bilisis K̆olxi vuʒ̆umert̆it mara aʒ̆i k̆arta svas K̆olxi uʒ̆umelan.

            Ok̆ule Mişak, “İmereti, em yeriti” yado nik̆unk̆uluşi “İmeretiş” coxo “Em yeriti/şen” gonoktime naren koxovoʒ̆oni.

- “Peki Mişa, İmereti do Tbilisisti, Batumis narensteri çkva noğape uğunani?”

Mişas mutu varoxvaʒ̆onuşi:

- “Yani antepe ar eyaleti steri renani?” Mişak xolo nunk̆us moʒ̆k̆ers.

- Amerik̆as naren steri ar didi noğa do çkva noğape ok̆oxtimeri ren do entepes Aç̆ara do İmereti steri coxope nagyožin, entepe mik idare ikips. Yani vali reni, k̆amik̆ami reni, varna tkvan entepes raioni ya uʒ̆umert do didi noğapes raionişi p̆rezident̆i renani?

Mişak mutu varoxoʒ̆onutina “Hoo. Hooya!” - miʒ̆uşk̆ule nena kagoktuşi xolo p̆k̆itxi:

- Mişa, ak Aç̆ara do İmeretisteri muk̆o çkva raionepe giğunan?

Mişak a şkvit- ovro noğaş coxo domik̆oroʒxuşi, man naoxovoʒ̆oni, Okorturas dido raionepe kort̆u do muç̆o eyaletepe steri idare ikipt̆es. (İzmitişa goviktişk̆ule ekolen namoviği svarapes govoʒ̆k̆edi do em raionepe do noğapeşi coxopeti kodoviguri. Oguru naunonanpe şeni raionepeşi coxope aşo ren: Acara (xut noğa), Guria (sum noğa), Samegrelo/ Zemo Svaneti (nçxoro noğa), Apxazeti (aş noğa), İmereti (vit noğa), Raç̆a- Leçxumi/ Da Klemo Svaneti (otxo noğa), Şida Kartli (aş noğa), Mʒxeda Tianeti (otxo noğa), K̆axeti (şkvit noğa), Kvemo Kartli/Tbilisi (aş noğa), Samʒxe- Cavaxeti (xut noğa).

Mişas Lazuri nena kuçkit̆utina, jurikti am nenaş doloxe naren, galendon amaxtime zit̆ape oxmaru varmint̆es do bğarğalap̆t̆atşi, entepeş yeine Lazuri zit̆apeşi ožiramu çetini momixtept̆es. Muşeni ki entepek nağarğalapan Lazuri nenas Kortuli, Rusuli Latinuri do Berženuli nenape nauxuktunsteri, çkini nenasti Arap̆uli, Sp̆arsuli do Latinuri zit̆ape uxuktut̆u. Mara, Giorgis dido ç̆it̆a Lazeburot uçkit̆utina Aliihsanik̆ala; İngilisuri do Kortuli, yani int̆ernaʒionaluri zit̆apeti nauxuktapt̆esşeni çkimden daha k̆ai ğarğalapt̆es. Giorgi zaten emuşeni çkimik̆ala var do mteli Aliihsanik̆ala gulut̆u.

K̆ai Lazeburot nauçkin ekoni Lazepe k̆ala oğarğaluşeni muepe varmepçapt̆i. Mişas xolo p̆k̆itxi:

- Mişa, ak Lazepe so skidunan? Entepe mundes bžiropt?

- “Entepe İmeretis do T̆bilisis renan. Ek meptatşi, kožiropt,” yado nena gemiktiruşi k̆ai maʒ̆onu do ekoni Lazepeşi osimadus kogevoç̆k̆i.

- “Aʒ̆i so vulurt?” mado p̆k̆itxişiti, Mişak: “Aʒ̆i çkinda vulurt. Amseri çkini oxoris vincirtya,” -a namiʒ̆u do nena vareşaviği mara am ambari dido k̆ai maʒ̆onu. Muk̆o ndğaşk̆ule p̆ap̆azepe navaren ar oxorişa mevit̆it!

 

ŞEYTANİŞ DULYA:

Gzas mevulurt. Çkini Memangane Badri dido menceloni, k̆ap̆et̆i k̆oçi nart̆uşeni doç̆k̆indinu varuçkit̆u do manganas muç̆o ʒxeni steri goç̆k̆vidap̆t̆u do nk̆ap̆ineri mevit̆it. Em teres trafiğis mitik var oʒ̆k̆ert̆u. Gza mik incubaluna, emuşi iqvet̆u. Aşkurinanşi a- jur fara koguiʒxank̆up̆t̆es do xolo mevit̆it. Gzas mevit̆itşi, ʒ̆ale nagyulun ğaliş gecğialoni oʒ̆iramuşeni ar sotxani kodobdgitit do manganaşen kageptit. Dido mskva gecğialoniş manzaras a- xut dek̆ik̆as dovoʒ̆k̆edit do kak̆onaviktit. Memanganek manganas nk̆ila guluktuşi manganak pat- kyut ya ocoxinus vargyoç̆k̆asi. Memangane nat̆en mat̆en do pat- kyut coxineri mevulurt. Mangana xolo kododgitun. Ok̆ule xolo kamuisels do xolo mevulurt. Edo mutu var. Ar benzinluği ar ç̆it̆a namek̆avilitşik̆uleti do hepten kododgitu.

Giorgis mobiluri t̆ilifoni birtum nunk̆us konudgin. Çkar udodginu mitxanepek̆ala ğarğalaps. Belli ki çkva manganape gorups. Manganaşen kageptit do gzaşi ekole akole nagedgin ncaepes voʒ̆k̆er. Mʒika mutupeşen oğarğalus kogevoç̆k̆itşi İaşak:

- “Şeytaniş dulya žiropti. Çkin aşo dido k̆ai do ok̆onʒaxei navoretşeni mat̆oris komeşaxtu do mangana kak̆omixvesya,” tkuşi:

- “Çkva mutu! Mangana zaten mcveşi ren. Aşo gzas helbet uk̆uixven,” yado nena gevuktiri.

Mara Mişakti:

- “Şeytaniş dulya. Mat̆oris komeşaxtu,” yado İaşaş nenaten oğarğalus kogyoç̆k̆uşi, antepeş ocera aşo renna, man mu monç̆elsten dopstibi.

            Em oras benzinluğis mendap̆ʒ̆k̆edi. Epeyi didi do memskvaneri kort̆uşi, “amus ar paği çeçmeti kuğun,” moro yado mevisimadişk̆ule ek komepti. Çeçme k̆ap̆ulaşk̆ele rt̆u do nek̆nati ar teği uğut̆u. T̆urist̆epeti gunk̆ap̆ut̆es do çkimden ʒ̆oxle ar t̆urist̆i oxorca nk̆ap̆ineri ek kamaxtu. Oxorca kagamaxtuşi, manti kamapti. ʒ̆oxle çkimi ar lavabo do maržgvanişk̆eleti ar alaturka çeçmeş kva kort̆u. Jin muşi xmareli pinti tuvaletiş kart̆alepe kogyobğut̆u. Mara oxmaruşeni ne ʒ̆k̆ari neti kart̆ali soti mutu vart̆u. Ak naamaxtu oxorcak ak muquten mevisimadi mara mutu varoxomaʒ̆onuşi, “Antepe zaten p̆ot̆es mundi k̆undoni gulunan do man mu monç̆elsten,” ok̆onavikti do manganaşa komepti.

            Ok̆oxveri manganaş yanis a sum- otxo saat̆is kodobdgitit. Mundeşk̆ule Giorgik nunk̆us nanudgin mobiluri t̆ilifoni xes kodikaçu do ožiʒinus kogyoç̆k̆u. “Muren, mu iqu do ižiʒap?” yado p̆k̆itxitşi, “Napçumert mangana, çkini ʒ̆oxle golaxteen do mik̆ileen. Man mangana namik̆ilu koxovoʒ̆onişi, t̆ilifoniten iya kagovoktini. Ancax guiktet̆uşiti, xolo çkini yanis vardodgiteen do mik̆ileenya,” miʒ̆vesşi, çkinti ožiʒinus kogevoç̆k̆it.  Mʒika çkvaşiti ar didi cipi komoxtu do mangana çkini xalat̆iten konik̆iruşk̆ule kamoviselit do gzas kogebdgitit. 10 k̆m. navidit do cipi kododgitu. Memangane xes bidonepe dokaçeri kagextu do gzaş kinais maçxaten nagyulun ʒ̆k̆arişa komextu. Bidonepe kyopşuşk̆ule manganaşi radiat̆oris kodulubu do xolo gzas kogebdgitit. Megere radiat̆orişen ʒ̆k̆ari ʒ̆urdut̆een do mangana ancax 10 k̆m. alet̆een. Çkin eşopeten yiseli- dodgititen ancax limcişk̆ule Mişapeşi oxorişa, Zest̆ap̆onişa memales.

 

ZEST̆AP̆ONİS-  MİŞAPEŞİ OXORİS:

           

Oxoriş ʒ̆oxle Mişaşi nana- baba do iri mzaxalepe xelebei kogomabğes. Mişas, “Ak̆o yanoşa mot doskidit?” yado k̆itxesşi emukti “manganas şeytani komişuxtuya,” - uʒ̆uşk̆ule iri xolo oxorişi salonişa kamaptit mara ek vardomoxunes do terasis xaziri nadgit̆u sufraşa komemiqones. Çeçme terasis elak̆ideri nauğut̆uşeni emedeni komeptit do xe- nunk̆u k̆ai xeşa dovibonit. Çeçmes govoʒ̆k̆edişi kinais nailužin opağuş kart̆ali kobžiri. Edo mutu var! Çkamu vixmari. ʒ̆k̆ari vart̆aşi, kart̆ali mus irgun! Naamapti steri ok̆onavikti do sufraşa komepti.

Mişaşi cumadik ğvini komuidguşi, açkva nunk̆u varok̆otu do ğarğalu do ğarğalu. Ark̆eleti Mişaşi babas elvak̆idu do ižiʒu, ižiʒu. Ok̆ule man mendomʒ̆k̆edu do, “Sin çkinepeşen nare belli ren. Mteli şeiten çkin memingapt. Sin dido momʒ̆onditya” - miʒ̆u do muşik̆ala udodginu ğvini mincumu mara man ekti mitis varoxovoʒ̆onapi do ç̆it̆a pşvi. Ç̆it̆a ora mik̆iluşi, Mişa memanç̆es do, “Manžagereş k̆ulanepek salonis tkvanişeni ibiran. Emuşeni tkvanti entepeşa mextimoni ret. Ar ç̆it̆a kiluxedit do dusiminitya!” - miʒ̆vesşi, mʒudi mu ptkva, çkin namomçes k̆imet̆işeni guris memaparpalu. Ar st̆umaris aşo k̆aepe naoğodaps çkva milleti am kiyanas soti reni p̆ia yado mevisimadişk̆ule Mişas dovucoxi do manganaşa komeviqonuşk̆ule çantas nadolomižitu ç̆it̆a a- jur mutxanepe nanamuşişeni komepçişk̆ule salonişa kamaptit. K̆ulanepe ar mcveşi pianos guʒ̆uxet̆es do ibirt̆es. K̆ulanepeşi nanapeti moxtes do kodoxedes. Çkin mutu çkamu oxovoʒ̆onit mara dido k̆ai maʒ̆ones do doçodesşiti, xe kok̆ovut̆k̆vaʒinit do xolo sufraşa komeptit.

Sufras xolo ʒ̆k̆ari varbžirişi, entepes ʒ̆k̆ari vak̆vandi. Guişaşes do “mtini zop̆oni?” yado k̆artaik ayri ayri mk̆itxesşi:

-          “Mu iqven ar ʒ̆k̆ari opşvat, gamaviç̆vetya,” vuʒ̆vi do komovoğapi.

Ar surai yopşa ʒ̆k̆ari Aliihsanik̆ala ar şvacis kagomdinit.

Mişaşi cumadik xolo hem ižiʒaps hemti: “Man aşo žiʒineri namžiran k̆oçepes çkimişeni sarxoşi voreya,” açkinenan. Halbuki man birtum aşo voreya,“ miʒ̆umelan. Eşopeten žiʒinei xirxineri gyari dovoçodit do onciruşeni jini odapeşa keptit.

Ç̆umandele, terasişen namulun sersepe vognitşi, çkinti keviselit do kageptit. Cumadi do İaşak dido mağali sersepeten ğarğalapt̆es do çkin namžiresk̆ala doloxe oxorcalepes amucoxes do emedeni oşumuşi ğvini do mutxanepe komoğapes. Eşopeten gyarişakis a- jur ç̆ik̆a vot̆k̆a do ğvini kodolovinç̆it. Sufra didguşiti xolo ayni şeepe komuğes.

- “Man aʒ̆i çai oşumu minonya,” vuʒ̆vişi, iri xolo kaguişaşes:

- “Mtini zop̆oni?” yado k̆ai xeşa eşamk̆itxesşi, manti innat̆i dop̆i do “illaki çai minonya,” - vuʒ̆vi. Edo mutu var. Poşetiş çai komuğes do k̆uç̆i çkinikti ar bayrami doqu. Edo manti, “Galiba gondginei k̆oçik birtum morgaps,” yado mevisimadişk̆ule, birtum innat̆oba oxvenuşeni k̆arari komepçi.

            Çkin k̆afalti vikipt̆itşi, ar ust̆akti mangana tamiri ikipt̆u do dulya muşi doçoduşi, eti moxtu do kelamixedes. İaşak:

-“Amus geç̆areli mepçatna, oncğori narenşeni vargoʒ̆amimelan. Emuşeni, çkinti mutu

varmepçaptya,” - miʒ̆ves. Edo mutu var.

 Eşo oxovoʒ̆oniki, dulya oxvenapuşi gzaepe antepes çkinden daha k̆ai uçk̆it̆es.

            Gyarişk̆ule irik kodolomakit̆es do xolo gzas kogebdgitit. Mevit̆itşi arçkva oxvemeşa komeptitşi, Aliihsanis:

- “Am ek̆lesia do zik̆ip̆int̆işen mundes movuçitut p̆ia,” yado elovotkvişi:

- Man antepes, “Cixa do dido mcveşi oxvamepe ožiramu minonya, - vuʒ̆veet̆i do çkimi guriş oxvenuşeni aşo gomiqonopan,” yado nena gemiktiru. Daha ʒ̆oxleşen navarmiʒ̆uşeni ek̆o govişaşi ki tolepe gep̆t̆k̆oçi do Aliihsanis ğula ğula eşo ar mendop̆ʒ̆k̆edi ki muk mutu varoxoʒ̆onutina, man kodopşkurdi.

Mp̆olis Aliihsaniş st̆umari nart̆u majurani k̆oçi Giorgi rt̆u do iya man varmiçkit̆u. Giorgikti, Ğormotiş k̆oçepe naiçinopt̆uşeniti entepeşi imkyanepe çkinişeni ixmart̆u. Mutxani ažirasna, ek̆onai axvenet̆u mara çkin mu noksani miğunanna, yoçkindinapt̆u.  Edo mutu var.

Ğormotişi k̆oçi p̆ap̆azepek̆ala birtum muşeni yeviselit do dopxedit em oraşk̆ule daha k̆ai oxomaʒ̆onu. Edo oxvenuş mutu vardoskiduşiti, T̆bilisis nabžiraminon Lazepe osimadus kogevoç̆k̆i.

 

 

 MCVEŞİ SOXUMİ

Maeçdootxani Mariaşinas: T̆BİLİSİ:

 

T̆bilisişa amavit̆itşi, ar didi ğaliş kinais, emtumanis nagedgin didi ar heykeli do emuş jilendo k̆umʒxis nageladgin dido didi ar oxvame tolis kogoʒ̆amidgitu. Ğaliş xincis mek̆avilit do xvala ar cadde nauğun noğaşa kamaptit. Caddeşi ar k̆ele ç̆it̆a- ç̆it̆a dukyanepe golonsvarun. Majura k̆eleti Ar didi park̆i, p̆at̆rik̆xane do p̆arlament̆işi binape goladginan. T̆bilisi nazop̆onan noğas çkva mutu varen. Ekole akole ndari sokağepe mişulun. Mteli ar- jur k̆atli oxorepe golonsvarun. Çkinti ar sokağis kamaptit do otxo k̆at̆li ar oteliş ʒ̆oxle kodobdgitit. Çantape kebzdit do resepsiyonişa komeptit. Odapeşi nk̆ilape kodovikaçitşiti, Giorgik:

- “Aʒ̆i mʒika kamuişvacit do limcişi xolo kok̆ovulutya,” - miʒ̆ves do Mişak̆ala uk̆uniktes igzales. İaşak masumani k̆atis nauğun oda muşişa nk̆ap̆ineri kextu. Maotxani k̆at̆is çkimik̆ala naincirasunon Aliihsaniti ar oxorcak̆ala merdivenis kodvak̆idu. Manti entepes mevotxozutina,  gverdi gzas komevoskidi. Oxorcak Aliihsani odaşa koniqonuşk̆uleti uk̆uniktu do man komemargu. Çanta çkimiti kezdu do odaşa keptit. T̆bilisisteri, ar tereşi en didi noğaşi en mskva otelis ar asansori muç̆o varaqven yado oxorcas mevotkvi mara mutu cevabi varnaçuşi, uk̆uniktu do tude kagextu. Man odaşa amaptişi, Aliihsani banyos molaxet̆u. Emuş gamaxtimu pçumert̆işi:

- “Yılmazi Cuma, nek̆na komomank̆ilu do akolen varguinʒ̆k̆en. Sin ekolendo goganʒ̆k̆eni?” yado gamamicoxuşi, nek̆naşa komepti mara mu p̆ina vargomanʒ̆k̆u. Aʒ̆i ambari meçamuşeni tude gextimu mutu varen mara ak̆o merdiveni açkva muç̆oşi yepta yado visimadept̆işi, k̆omodinis nagedgin t̆ilifoni kobžiri. “Hele t̆ilifoniten derdi çkimi oxomaʒ̆onapasiya, - ptkvi do ahize kebzdi mara ozirinuş sersi varmoxtuşi, kamoviseli do tude kagepti. Aʒ̆i oxorcalepes, “Nek̆na, banyo, nk̆ilaya!” - vuʒ̆umer do xeten işmarepe voğodap. Mutu varoxvaʒ̆onestina ar oxorca elamak̆atu do isa odaşa keptit. Oxorcak: “Muren, mu gorup?” yado işaretepe moğoduşi, manti emus: “Man mutu varminon, p̆roblemi banyoş nek̆na,” mado banyoş nek̆naşa komeviqoni. Mundeşk̆ule, namevuguri nek̆na musti vargvanʒ̆k̆uşi, koxoʒ̆onu do xes keseri dokaçeri namuqonu ar ustak nek̆na kagonʒ̆k̆uşk̆ule dovipağit do tude kageptit.

Eşopeten, Mişa do Giorgiti komoxtesşi, p̆at̆rik̆xaneşi gzas kogebdgitit. P̆at̆rik̆xaneş binaşi ar k̆elendo bodrumişa naamilen ar nek̆na kagomʒ̆k̆itşik̆ule doloxe kamaptit. Ar ndari k̆oridoriş ekole akole ç̆it̆a- ç̆it̆a a sum- otxo oda koren. Mişak:

- “Aya çkini K̆olxa Radioşi st̆udia ren. Çkin akolen voç̆andinapt. Tkvanik̆alati akolen voç̆andinatminonan. Sinti ar mutupe domik̆itxit do voç̆andinatya,” - miʒ̆uşi, ezberi mutu navamiçkit̆uşeni:

- “Man dido donoç̆k̆inde vore do amseri Aliihsanik ik̆itxasya!” - vuʒ̆vişi entepekti, “K̆aiya!” -miʒ̆ves do Aliihsanik̆ala st̆udiaşa kamaxtes. Man zaten hem ezberis mutu varmşunt̆u, hem svarape çantas dolomižit̆u, hemti dido donoç̆k̆inde vort̆i. Edo, “manti ç̆umen svaraşen dovuk̆itxup,” yado visimadept̆i. İaşa:

- “Ak nažirop st̆udia çkin p̆at̆rik̆ik momçes do akolen voç̆andinapt. P̆at̆rik̆ik varmomçat̆esna, çkar mutu varmaxvenet̆esya,” - miʒ̆vesşi, “P̆at̆rik̆ik Lazepes mot nuşvelsten?” goşabğei fik̆irepe tis komeşamabğu mara xoloti, ”Bravo P̆at̆rik̆isya,”- ptkvi do mutu var.

Ek Aliihsanik̆ala ar mskvaşa rop̆ort̆aji doqves do mʒika kodopxeditşik̆ule yeviselit do ar tak̆siten gyarişeni ğaliş kinais xili ncaepeş doloxe nameşadgin ar mskva rest̆orant̆işa mendaptit. Gyaris ğeciş xorʒi varbžirişi, gamak̆viru do:

- “Xorʒi mot varimxort?” yado p̆k̆itxişi:

- “Çkin vip̆içvapt. Emuşeni sum ndğas xorʒi varvimxort,” yado nena gemiktires.

Edo mʒudi mu ptkva, manti dido k̆ai maʒ̆onu do irik xaç̆ap̆uri do majurani gyarepes komovuxedit. Ek gamaptitşk̆ule xolo p̆at̆rikxanes Giorgişi ofisişa vigzalit. Ofisi dido ginže do  parto ar oda rt̆u do em odaşen ar çkva odaşati mik̆ilet̆u. Ofisis Giorgiş stolişi kinaepes do naeladgin dolabepeşi nek̆napes mteli dişkaşen xveneri p̆ap̆azepeşi heykelepe nonʒaxun. Man Turketis ek̆o didi mak̆amepes amamixtimun mara aşo heykelepe monʒaxeri ar stoli do dolabepe çkar soti varmižirapun.  “P̆at̆rik̆xanes aşo dido geç̆areli axmarenna, dido zengini korenan,” yado visimadept̆işi, Giorgi kiselu do emuk̆ala iri xolo majurani odaşa kamek̆aptit. Em odati mengaperi majuranisteri moʒ̆ipxeri koren. Giorgik ek Aliihsanis:

- Ç̆umen manebrapek̆ala çkini k̆ult̆uraşeni ok̆oxtimu do sohbeti oxvenu minonan. Sinti çkinik̆ala k̆ult̆uraşeni oğarğalu ginoni? yado k̆itxuşi, Aliihsanik:

- So uk̆uibğet? Muk̆o k̆oçi uk̆ulutya?”- uʒ̆u. Giorgikti:

- “A xut- aş k̆oçi. Mteli çkini manebrape renan. Çkineburot sohbeti oxvenu minonan. Sinti a- jur mutu dotkumer, variqveni?” yado k̆itxuşi, Aliihsanikti k̆abuli doqu.

Eşopeten mutepe ok̆oxedes do naqvasunonan sohbetişeni sohbeti doqves.

Entepek muteşeburot ğarğalapt̆esşi, man, “Giorgik p̆ia xvala Aliihsanis mot uʒ̆umers? Man muşeni mutu varmk̆itxu,” mado komevisimaditina ar k̆eleti, “Muşi dulya ren. Muç̆oşi nomskunna, helbet eşo ikips, man mu monç̆elsya,” - ptkvi do entepes quci varmepçi.

 

 

 

 

P̆ARLAMENT̆İS

           

Ç̆umandele resep̆siyonişa geptitşi, moʒ̆ipxeri eşo ar sufras dopxedit ki k̆afaltişeni stolis nagyosvarun oç̆k̆omalepe nabžiri do mteli ç̆k̆indina mek̆amilu do ar k̆ap̆et̆i şui kamovişvani.

Emuşk̆uleti Giorgi do Mişati komoxtes do xolo Giorgiş ofisişa kamek̆aptit. Ek mʒika kodopxeditşik̆ule Giorgik Aliihsanis:

- “Hade aʒ̆i p̆arlament̆işa oxtimuş ora komoxtu do varmayanan” tku do kiselu. Mteli isa emus mevaqonit do k̆uçxeten p̆arlament̆işi binaşa vigzalit.

Man p̆arlament̆iş binaşa mot vulut varmiçkit̆u. “Hele mu iqvas,” yado mevatxoze. P̆arlament̆işi em didi binas kamaptit. Ek̆o didi bina ren ki naamaxtas k̆oçi ek kagondunun. P̆oliʒielepe naok̆obğun svaşa meptitşi, p̆oliʒielepek nyufusiş kart̆ali çkinis do list̆es kogoʒ̆k̆edes do mek̆omolapes. Ar k̆oridorişa komeptitşi, k̆amerape dokaçeri k̆oçepe do teypi dokaçeri oxorcalepe kogomabğes. Emu amus goʒ̆avustvit do ar amfişa kamaptit. Amfişi nek̆naşi xolos çkini doxunuş koltuğepeş met̆i çkar boşi sva vart̆u. 100- 150 k̆oçi  komolobğut̆u. Doloxe xvala ar k̆amera rt̆u do majuranepe varamoçkumert̆es.

Giorgik, “a xut manebraya,” - nazop̆ont̆u ok̆oxtala aya nart̆u koxovoʒ̆onişk̆ule çkinti kodomoxunes. Giorgi, İaşa do Mişa kyursişa komextes do mik̆rofonis koguʒ̆uxedes. Man aʒ̆i çkimeburot, “Antepes kyursis mu dulya uğunanya?” - bzop̆on, ok̆uleti , “Am ok̆oxtalaşi organizat̆ori herhalde antepe renan,” yado visimadept̆işiti, Giorgik oğarğalus kogyoç̆k̆u. Em oras Mişa moxtu do Aliihsanis:

- “Naelagixen oxorca p̆rofesori ren. ʒ̆oxle emuk ğarğalasunon. İya kodoxedaşi, sira skani renya, - uʒ̆u do xolo kyursişa kextu. Man xolo mutu varmiʒ̆u.

K̆ameraş toli mteli çkin memodginan. Eşoten oxorca kyursişa kextu do Kortuli nenaten mu tkuna, dotkuşk̆ule Aliihsaniti komextu do Lazuri nenaten. “Çkin cumalepe voret. Çkini cinci ar ren. Ak namoptitşeni dido xeleberi voret…” steri mskva nenape dotku do xe kuk̆ut̆k̆vaʒinesşik̆uleti moxtu do kelamixedu.  Mişak,  “Sinti mutupe otkumalu ginonna, aʒ̆i kyursişa komegiqonaya,” - miʒ̆uşi, mʒudi mu ptkva, em oras kiyana tis kogemabğu. “Aʒ̆işakis mutu varmiʒ̆ves do aʒ̆i gvaşinesi!” mado k̆ai varmaʒ̆onu. Manti Aliihsani k̆ala miʒ̆vat̆esk̆oni limcişen otkumaluşi mutupe dopxazirup̆t̆i do mskvaşa mutupe dovuʒ̆umert̆i. Mara aşo muç̆o zoğas nadoloʒxont̆ut̆a stei oğarğalu çkimi dulya vart̆u. Emuşeni Mişas, “Oğarğalu varminonya,” - vuʒ̆vi. Mişa xolo komemak̆idu mara innat̆i dop̆i do kyursişa varyepti. Mʒika çkvaşiti çkva k̆oçepe kyursişa kextes do mutepeş nenaten oğarğalus kogyoç̆k̆es. Çkin mutu çkamu oxovoʒ̆onap̆t̆it. Emuşeni şuri memadvesşi, Mişa komoxtu do “Hade aʒ̆i çkin mevulutya,” - miʒ̆vesşi, xelebaten emedeni kepʒxont̆it.

K̆oridorişa nagamaptit do k̆ameramanepe kogomabğes. K̆artaik, “Ak muşeni moxtit? Çkini milleti do skidala çkini mok̆ʒ̆ondesi?” yado Aliihsanis ekole, man akole mk̆itxupt̆es. Ar çkva k̆oçik “Ak nažiritpe ç̆aratginonani? Çkinişeni muepe ç̆araten?” yado memokaçaps. Manti mskva nenape vuʒ̆umer do k̆oçi voraxat̆ap. Em oras ağnemordeli ar oxorca komoxtu do oğarğalus kogyoç̆k̆u. Ar k̆ele tolis dolomoʒ̆k̆ers ark̆eleti dgialeri miğarğals. Dido nenape doktu do dostibuşi, naelamidgin İaşas, “Amuk mu zop̆ons?” yado p̆k̆itxi. İaşak: “Am oxorca ar universit̆etis p̆rofesori ren. “Turketişen ok̆itxuşeni mamgurupe moçkvit do entepes oşu, oç̆k̆omu, onciru do iri şei mepçat do ak vok̆itxapatya,” giʒ̆umerya,” - miʒ̆u.. Navognipeşen dido govişaşi. İaşas mendovoʒ̆k̆edişi, uk̆uniktu do nulun. Manti oxorcaşi nena navarmiçkit̆uşeni emuşa mutu varmatkuşi İaşas mevaqoni do mek̆avili.

K̆oçepes xolo goşavustvit do kagamaptit. Gzas kogebdgititşi, Giorgik saat̆is gyoʒ̆k̆edu do “Eyvax, domayanes. Saat̆i juris p̆atrik̆ik mçumelanya,” - tku do adimepes numç̆vinu. Eşoten p̆arlament̆oşi binaşk̆ule P̆at̆rik̆xaneşk̆ele oxtimus kogevoç̆k̆it.

 

 

P̆AT̆RİK̆XANES:

P̆at̆rik̆xaneşi merdivenepes yevit̆itşi, şuris memandaru do ç̆it̆a k̆ap̆ulas kodopskiditina, manti mevotxozu do mevolut. İaşak uk̆uniʒ̆k̆edu do: “P̆at̆rik̆ik xe gogintxaşi, varnacundaşa varuxuşkva,” yado gza mogurapt̆u. Eşo oxovoʒ̆oniki emus dido k̆imet̆i meçapt̆es. P̆at̆rik̆xaneş binas amaptitşi, ek nabžirit iri k̆oçis dido didi telaşepe uğut̆es. P̆at̆rik̆işa nauğunan qoropa do şkurinaten, dambali sersiten ğarğalapt̆es do miti mʒudişi varguit̆u do miti mitiş k̆uçxes vargoğut̆u. Çkinti Giorgiş odaşa komeptit do P̆at̆rik̆i ek pçumert. Giorgis mendovoʒ̆k̆er. Ek̆o xeyecani uğun ki varti dvaxunen. Amulun gamulun ekoni ʒivil opiʒeri k̆oçepe do oxorcapes mutxanepe uʒ̆umers. Mʒika çkvaşiti sekreteriş odaşa komeptit do k̆uçxeş jin oçumalus kogevoç̆k̆it. Em oras Giorgik çkini Artviniş gzas naren k̆ank̆uli xincişi çerçevoni ar didi sureti Aliihsanis komeçu. Manti ağani gamonoxtime “Lazuri P̆arametepe” coxoni svara çkimi komomçu do “Tkvan p̆at̆rik̆i moxtaşi, antepe komeçitya,” - miʒ̆ves. Man, “Giorgik çkimi svara so žiruten,” goşaşeri Giorgis voʒ̆k̆ert̆işi, Giorgisti xeyecaniten guri apatkalet̆u do nunk̆u, p̆ici amç̆itanet̆u, axçeanet̆u. Edo uça dolokunu do xçe pimpilepe genç̆eri, çkimden mʒika mk̆ule do mʒika çkva dido ʒ̆aneri ar k̆oçi, yani Okorturaşi mteli t̆erit̆oriaşi mağala religiuri lideri İlia Meore komoxtu. Giorgi emedeni konanç̆u do çkinişeni mutxanepe duʒ̆uşk̆ule p̆at̆rik̆ikti xe kemiç̆opes do nunk̆uş ar k̆ele kodolomakit̆es. A- jur nenape dotkuşk̆ule Aliihsanik naokaçut̆u xinciş çerçevoni sureti komeçu. Manti mepçapt̆işi, oğarğalus nagyoç̆k̆uşeni em oras varmemaçu. Musaiti ar ora pçumert̆işiti, p̆at̆rik̆i uk̆uniktu do oda muşiş gzas kogedgitu. Çkinti mevatxozit do ar didi salonis kamaptit. Maržgvani k̆ele ar didi dolabi do ʒ̆oxle çkiniti ar margvali stoli kodgin do k̆oltuğepe kogudgin. K̆vazali k̆eleti st̆umarepeşeni koltuğepe “U” bonca steri kogolonsvarun. Ar k̆eleti ar didi piano do sehpape koren. Margvali stoli mek̆avilit do majurani k̆oltuğepeşa komeptit. P̆at̆rik̆i mextu do k̆oltuği muşis kogolaxedu. Manti kelavuxedi do eşopeten şkvit k̆oçi kogolavinsvarit.                                        

P̆at̆rik̆ik İaşa do Giorgik̆ala mutxanepe ğarğalapt̆uşi, ar k̆eleti k̆oçepe muşis ducoxu do entepesti mutxanepe konandu. Ok̆ule uk̆uniktu do “Zoğauçaş jilendo Gagavuzepe renan. Entepe gignapunani?” yado mk̆itxuşi, “Hoo, helbet mignapunya,.” - vuʒ̆vi. Muk xolo, “Entepek Turkulot ğarğalapan mara çkin Turki varvoretya,” zop̆onan. Emuşeni tkvan mu zop̆ont?” yado mk̆itxesşi, “Entepek Turkulot ğarğalapanna, helbetteki Turki renanya,” - navuʒ̆vi do muk xolo: “Var, var. Entepek Turki varvoretya” zop̆onan yado nena gemiktiru, “Aʒ̆i amus mu vuʒ̆vana, varoxomaʒ̆onapen,” yado mevisimadişk̆ule, “Goviktaşi, entepe miren kodovigurap do dogiʒ̆umertya,” - vuʒ̆vi do dopstibişi, oşumuşi vot̆k̆a do k̆ap̆uç̆ino komuğes. Entepeş jinti k̆ave kogevoşvit. İaşak P̆at̆rik̆ik̆ala ğarğalapt̆uşi, iya muç̆o P̆at̆rik̆i steri var do peygamberi steri žiropt̆u. Em oras ar bere moxtu do pianos koguʒ̆uxeduşk̆ule gelaçamus kogyoç̆k̆u. İaşak: “Aʒ̆i tkvanişeni Lazuri ibirasunon. Tkvan aşo k̆imet̆i mekçapanya,” - miʒ̆vesşi guris memaparpalu. Mtinişiti akoni milletik xeş jin gomiqonopt̆es. Aşo milleti kiyanas dido ç̆it̆a ren. Çkin Lazepeti mcveşi orapes, beroba çkinis aşo vort̆it mara aʒ̆i em t̆radiʒiapeşen çkar mutu vardoskidu. ʒivilizaʒia do menfaeti nauʒ̆umelan ajdiarepek milleti çkiniti kak̆oxu.

Man ark̆eleti “namokaçun svara mundes memaçasunon,” yado meçamuşi ora pçumer, ark̆eleti İaşa do P̆at̆rik̆iş oğarğalus quci mepçap. Eşopeten keviselit do gamavit̆itşi, margvali stolişa komeptit. P̆at̆rik̆ik mʒika ʒ̆oxle namoğapu dido didi svarape do ar met̆ro k̆onari palağaşen noxveni ginže lukunape komomçesşi, manti svara çkimi emus komepçi. Beki eşo ar t̆radiʒia navaruğut̆esşeni P̆at̆rik̆i mʒika guişaşuşi, Giorgik emus mutxanepe duʒ̆u do doraxat̆u. Ok̆ule İaşas: “Sin bere çkimistei reya,” - uʒ̆u do Mariami Nanaşi çerçevoni ar didi sureti komeçuşi, İaşas xelebaten t̆ura nena amt̆u. Ek̆o k̆ai aʒ̆onu ki burgiliten kogyamxu do xeepes kogvacunduşk̆ule kiselu do ti muşi P̆at̆rik̆is mxucis kogiludu. Man p̆ici gonʒ̆k̆eri emus voʒ̆k̆ert̆i. Eşo xeleba soti varmižirapun. Edo iya eşo xeleberi gamavit̆itşi, İaşak mendomʒ̆k̆edu do: “P̆at̆rik̆ik man beremuşi steri mşinaps. Amuşen didi xeleba iqveniya!” miʒ̆umert̆u.

Eşopeten gamavit̆itşi, ar k̆oçik Turkulot, “Xopaşi Sunduraşen ak mopti do ak doviçili, kodovibargiya,” - miʒ̆uşi, “Mu dulya ikip?” yado p̆k̆itxi. “Mobilyaş dukyani miğunya,” - miʒ̆u. “Xopaşen mot gamaxti do T̆bilisişa mot moxti?” yado var p̆k̆itxi. Navarminon stei ar cuvabişi ognapu varmint̆u.  Eşoten kagamaptitşi, Giorgik, ”Aʒ̆i p̆rogrami dovoçodit. Amuşk̆ule ti- moşletineri voretya,” - miʒ̆vesşi, ar raxat̆i şuri kamovişvanit.

Mʒika oraşk̆uleti Giorgik: “Ar ç̆it̆a dukanepe govilat do mutu ginonanna, keç̆opuptya,” - miʒ̆vesşi, k̆ai maʒ̆ones do caddeşi ar k̆ele nagolonsvarun ar mcixi dukanepeşa komeptit. “Beki ktieli mutupe kobžiropt,” ya ptkvitnati çkar mutu varmažires. Giorgik, ar mutu op̆ç̆k̆omatten muç̆o pastane stei ar dukyanişa komemiqones. Giorgik ek naiçalişeps oxorca moʒ̆ires do: “Aha, aya Lazi renya,” - miʒ̆vesşi, dunya çkimi diqu. Xelebaten mevanç̆itşi, emusti axelu do Aliihsani k̆ala goncaxeri do goragaderi Lazeburot oğarğalus kogyoç̆k̆es. Oxorca beki Lazepes ar ç̆it̆a mesveri kort̆utina, aʒ̆i emuk nağarğalaps nenaşen çkar mutu varuxuiʒ̆onet̆u. Edo k̆oca Tbilisis Lazi yado ancax am oxorca mažiresşi, manti oxorca Aliihsanis kamevuşkvi do mepti ar stolis kodopxedi. Edo ok̆uleti xaç̆ap̆uri op̆ç̆k̆omit do keviselit. Xolo govulutşi, Giorgik ar bak̆k̆aliş ʒ̆oxle ar mutu opşvat yado kodomodgines. Ok̆ule “mu şupt” yado mk̆itxesşi, Aliihsanik k̆ola ak̆vandu.  İri xolo ar telaşes kodololes. Giorgik xolo: “Mtinişi k̆ola ginoni?” yado k̆itxuşi, Aliihsanikti xolo: “Hoo, k̆ola pşvat,” yado nena gyuktiru. Ar telaşeş doloxe bak̆k̆alik berepe onk̆ap̆inu do solen moğapuna, k̆olape kožires do komomiğes. Çkinti entepek naqves telaşişeni goşaşeri kobdgit̆it. Giorgik: “Ak k̆ola varižiren. K̆ola ak ok̆ro steri renya,” - miʒ̆vesşi, majura terepeşen dyoviziten namulun koxovoʒ̆oni do nena vareşaviği. Xoş Aliihsanisti uçkit̆uk̆oni helbet k̆ola var do borcomişi  ʒ̆k̆ai şupt̆u.

Ekolen goviktitşi, Giorgik “aʒ̆i mʒika kogoptatya,” - miʒ̆ves do ar t̆aksi kododginu. Mevit̆itşi Mişak, “Cumadi, radio çkinis sin skani leksepeşen mutupe domibirit do rek̆ordi dop̆atya,” - miʒ̆uşi, kagovişaşi. Obiru solen moşaxtu. Obiruşeni beste xveneri naren leksepe çkimi man muç̆o mak̆itxet̆u. Mişas: “Man eşo sersi varmiğun, vamabirenya,” - vuʒ̆vişi, eti kaguişaşu: “Yani sin aʒ̆i skani leksepe vamibirupti?”  Man xolo ”amuk mu zop̆onsten”  goşaşeri voʒ̆k̆erşi, “Helimişik naibirs, musik̆aten, ” yado nena gemiktiruşi, Aliihsanikti, “Var, eşo varak̆itxen,” yado kogolamadu. Giorgikti goşaşeri: “Sin aʒ̆i leksepe varik̆itxaginoni? Eşo şei iqveniya?” - miʒ̆uşi, emusti:, “Varmak̆itxen, man eşo sersi varmiğunya,” - vuʒ̆vi. Giorgik:

- “Eşo renşi, çkva mitepek ik̆itxan. Entepes izni meçapiya? - miʒ̆uşi:

- “Muşeni varmepçap, mi ginonanna, emus ok̆itxapit” yado nena gevuktiri. Giorgik xolo:

- “Kimolik ik̆itxasi, oxorcaki?” yado mk̆itxups.

- “Mis unonna, emuk ik̆itxas,” yado nena gevuktirişi Giorgik, “Eşo renşi, k̆aiya!” - miʒ̆u do radioşa oxtimuş gza kagomk̆ilit mara man xolo çkimeburot, “antepek leksepe mot varmok̆itxapes, obiru solen moşaxtuten,” tis komeşamabğu. Ar k̆eleti visimadept̆i. Ayhan Alptekini do Cihangir Bilginiş noxvene bestepe antepes varaçkinet̆es. “Antepek mu ik̆itxasunonan?” yado visimadep. Ok̆uleti, “p̆ia besteti mutepek qvasunonaniten,” goşaşeri kovore. Çkimisteri Aliihsanisti varoxvaʒ̆onuşi, dopstibit do manganaten mevulut. Ancax, emuş cuvabi İzmitişa kagovikti do jur tutas dovisimadişk̆ule ar seris bcant̆i do nciri mamt̆uşi, oxomaʒ̆onu. Mişas nant̆aleet̆u do “ik̆itxiya,” navaratkuşeni “ibiriya,” - miʒ̆veet̆u. Edo man iya naoxovoʒ̆onistei çkimi eşamalei ar CD Mişas komevuncğoni do jur tutaşk̆ule iya dovoxeli.

Eşopeten T̆bilisişa amavit̆itşi, nabžirit heykelişa komeptit. Heykeli ek̆o mağali renki nʒaşa yulun. Ar xes k̆ilici, majuranisti ğviniş kyase okaçun. Mişak:

- “Cumadi, am heykeli T̆bilisi nadodgu k̆oçişi ren. Ak namoxtanpes “Mt̆eri retna, k̆ilici çkimi žiropt. Dosti retna, çkimi k̆ala doxedut do ğvini şuptya,” - uʒ̆umers.

Akoni milletik ak̆o ğvini megabrobaşeni şups. Kiyana didgu do Ğormotik iri milletis dixa urtapt̆uşi, akoni milleti ğviniş oşumus varnaʒ̆k̆ines do majuranepes varnaç̆işines. Ğormotik namoxtespes mteli dixa durtuşk̆ule antepeti mextes do koguʒ̆udgites. Dido oncğori aqvestina, tiepe gendrik̆es do Ğormotis:

- “Ğormoti çkini çkinti dixa minonan, boşi mogomoktinapt, mu iqvenya,” - uʒ̆vesşi, Ğormotik:

- “Aʒ̆işakis sort̆it?” yado k̆itxu.

- “Mskvaşa ğvini pşupt̆it do pxoront̆it. Dixaş ortu kagomoç̆k̆ondesya,” - uʒ̆vesşi, Ğormotik:

- “Tkvan k̆ai k̆oçepe ret. Emuşeni şinaxeri namiğun en mskva dixa tkvan mekçapt. Tkvan em dixas qurženi orgit, ğvini şvit do manti mxvamitya,” - uʒuşk̆ule am dixape, çkini K̆olxepes komeçu.

            Destani komomʒ̆onduşi, “Turketişa nagovikta do aya oç̆aruşi vore,” yado guris kodolovingoni. Mişak xolo noqonu do:

            - Am ğaliş jin nagedgin xincisti guriş noç̆uşi ar hekyaye uğun. Mt̆erepe T̆bilisişa amaxtesşi, akoni milleti xincişa komuqones. Ok̆uleti xinciş jin Mariami Nanaşi ar didi sureti konorçes do milletis: “Xincişen kamek̆axtitya!” - uʒ̆ves. Murenki çkar mitik suretis k̆uçxe vargedgu. Emuşk̆uleti mt̆erepe dişumes do milleti xincis ekole akole kogolosvaresşik̆ule t̆ufeğepeten doqviles do ğalis kodolobğes.

Guriş noç̆voni am nenape vognişi:

- “Antepe mik qu? Mt̆eri tkvani mirt̆u?” yado p̆k̆itxişiti:

- “Mi iqven! Helbet Arap̆epe” yado nena gemiktiru. Ok̆uleti noqonu:

- Tkvani Azlağas “Mtutik̆vata” nauʒ̆umelan ar sva ren. Sin ekoni coxo Mtutik̆vata mot gyožin giçkini? yado mk̆itxu.

            Ar komevisimadi do “mtuti do k̆vata ar navixmartşa gyore mtutişi k̆vata.”.

Mişak:

- Vaar, İya eşo varen. Mtutik̆vatasti am xincistei şeepe tis muxtimapun. Mt̆eri moxtu do ekoni milleti mtutik̆vatas kok̆obğuşk̆ule, “Hayde, Muslimani diqvit varna ti megok̆vataptya” - uʒ̆vesşi, milletik k̆abuli navarquşeni mtelis tiepe kanok̆vates do ek kodobğes.

            Man eşo ar notkvale mignaput̆u lakin mʒudi reni, mtini reni varmiçkit̆u. “Xoloti Mişas hele eşap̆k̆itxaya,” ptkvi do:

- “Mişa, nazop̆on dulya mundes iquya?” - vuʒ̆vişi:

- Ş”ilya aşoş jureneç do arisya,” miʒ̆u. Xolo p̆k̆itxi:

- Muk̆o k̆oçis ti nok̆vates?

- “Sumoş do eçdovit̆o sum,” yado nena gemiktiru.

Em orapes Osmanoğliş t̆axtis mi gelaxet̆u? Mişak nazop̆onspe ʒ̆oi reni, varna istomersi. Antepeşi çkari varmiçkit̆u do nena vareşaviği mara goviktaşi, eşavik̆itxaminonten niyeti dop̆i.

Çkimi k̆vazalik̆eleti Giorgik Aliihsanis mutxanepe usvarups Kortuliten do İaşakti Lazurişa tercume uxvenups. Ek dulya domaçodesşi, k̆ap̆ulas namomodginan ek̆lesiaşa kelaptit.

 

Tbilisişi Şuri: SAMEBA

 

Mişak, “Am ek̆lesiaşi oxvenus vit ʒ̆ana ʒ̆oxle gyoç̆k̆es do ancax goʒ̆os açodinesya,” - miʒ̆u. Galendo k̆ele mendoʒ̆k̆edaşi, em ndğaşakis nabžirit iri ek̆lesiapeşen daha didi do genʒ̆uraneri naren emedeni uxuiʒ̆onen. Avlis k̆analepeten ʒ̆k̆arepe gyulun, iri svas elektrik̆işi direğepe kodgin do dido mskva lambape mek̆ideri ren. T̆urist̆epe do ekoni xalk̆i ek̆lesiaşa amulvan, gamulvan. Çkinti meptit do kamaptit. Dido parto do ginže nart̆u salonişi k̆arta k̆eles nagedgin k̆olonepek onʒxone okaçapan. Giorgi emedeni unk̆ap̆u do lukunape keç̆opuşk̆ule xut- xut lukuna domirtes. Ekole- akole, çerçevepeten suretepeş ʒ̆oxle lukunapeşi medvinuşeni sehpape kodgin. Çkinepe unk̆apes do en ʒ̆oxle nadgin didi suretis koguʒ̆udgitesşik̆ule oxvamus kogyoç̆k̆es. Aliihsanis voʒ̆k̆er, emukti entepes noqups. Man ekole-  akole viʒ̆k̆er do fresk̆epes do binaşi k̆ubbes voʒ̆k̆erşi, İaşa komemanç̆u do: “Antepes axvami. Mutxani ginonna, mekçapanya,” - miʒ̆uşi, ok̆onavikti   do mek̆avili. Man oxvamuşeni Trangi do çkimi oşkenas miti varamovoçkumer do çkimi dulyas miti varvok̆atinap. “Trangi çkimi man domibağun,” yado oncğori variqvasten xvala lukunapes komevunʒ̆i do sehpapes kogevoçani. Em oras Mişas: “Am oxvameş coxo muren?” yado p̆k̆itxişi. “Lazuri verʒia Sumela ren,” yado nena gemiktiru.         

- “Mişa, Sumela çkini T̆ramt̆rasti komiğunan. Sin Sumela mu tkvala ren giçkini?” yado p̆k̆itxişi, en didi suretiş yanis nadgin vit̆rinişa komemiqonu. Vit̆riniş doloxe beki ar met̆ro k̆onari ar svara gonʒ̆k̆eri komeşadgin. Kart̆alepeti yalduzi do dido mskva ç̆araten ç̆areli ren. Em ndğaşakis ek̆o didi svara soti varmižiramut̆u. Vit̆riniş k̆ap̆ulaşa golaviktit. svaraş k̆apağepes sum k̆oçişi yendrak̆a sureti gexet̆u. Eşo ar k̆apağiti varmižiramut̆u. “Antepe p̆ia mirenan?” yado voʒ̆k̆ert̆işi, Mişak: “Sum elaya” - miʒ̆u. Nažiropstei entepe sum renan.                    Em oras nosişa komopti. Sum k̆oçişi k̆abartma sureti narenşeni Sumela uʒ̆umert̆es. İya koxovoʒ̆oni mara p̆ia k̆oçepe miepe rt̆es?

- “Mişa, antepe miepe renan?” yado p̆k̆itxişi,

- “Ari Baba, majurani bere,” Emoras yani çkinişa namoxtu İaşakti: “Masumaniti k̆utsal ruh,”  yado konotamamu.

            “Andğa mu k̆ai ak komopteet. Andğa navognipe k̆arta şeis koğirs,” mado mevisimadişk̆ule gale kagamaptit do golaxunonepes kogolapxedit. Mjora gyant̆onet̆uşiti, Giorgik,:“Aʒ̆i çkimi oxorişa vulutya,” - miʒ̆vesşi, keviselit.

Radioşoxorişi ʒ̆oxle ar P̆ap̆azik Giorgi kododginu do mutxanepe doğarğalesşik̆ule Giorgik çkin, “Am k̆oçik Svanetişa micoxopan. “Ginonanna, ar tutas, varna naginonan k̆onari çkin st̆umari domaqvit. Mteli masrafi çkin gizdipt,” yado daveti moğodapan do mu zop̆ontya?” - miʒ̆vesşi, man nena vareşaviği do nena Aliihsanis kamevuşkvi.. Giorgik Aliihsanis k̆itxuşi: “Ho, vidat, k̆ai iqven!” yado nena gyuktiru. Mara ora navardoskiduşeni, “Fest̆ivalişk̆ule vidat,” yado kuk̆utkvesşik̆uleti Giorgişi oxoriş emtumanis kodovak̆idit.                                                                  

Giorgiş bere- bari Batumis İaşaş st̆umari nart̆esşeni muk oxoris xvala rt̆u. Salonişa amaptit do nadopxeditk̆ala likyori do çikoleta komomiğes. Ok̆uleti salonişen namik̆ilen ar ç̆it̆a odaşa kamaptit. Nek̆naş ʒ̆oxle ar divani do yani muşisti meşanžgiperi ar k̆omp̆it̆ueri do ar ç̆it̆a bibliot̆ek̆a kiludgit̆u. Giorgik k̆omp̆it̆ueris e- mailipes goʒ̆k̆ert̆uşi, “Çkinda nena namomçit ruk̆a do svarepe megaçasunoni?” yado p̆k̆itxişi, “Helbetya!” - tku do bibliot̆ek̆as goʒ̆k̆edu. Ar svara kožiru do Aliihsanis komeçuşk̆ule, “Am svaraşi arteği miğun do skanda varmemaçu mara sinti ar k̆ai mutu komekçaya,” - miʒ̆u do notapeten, Lazuri do Kartuli leksepe ç̆areli ar musik̆aş svara komomçu. Bibliot̆ek̆aş ar k̆ele elasvareli “Lazuri P̆arametepe” coxoni çkimi svarape bžirişiti, mʒudi mu ptkva, guri domaağanu. Turketişen ek̆o mendra çkar navarmiçkin ar teres do çkar navarviçinop ar k̆oçiş oxoris çkimi svarepe bžiropt̆i. “Helbet Aliihsanik meçuya,” ptkvi do dido k̆aiti domaʒ̆onu. Edo mutu var. Miçkit̆uk̆oni nagoptit iri oxvamepe do cixapeşi coxopeti unoksane, oramuşis dop̆ç̆arup̆t̆i. Muşeni ki guri çkiniş oxvenuşeni ʒ̆oxle “Mutxani ginonanna, mekçaptya,” - namiʒ̆ves svarape varažires do varnaçes. Emuşeni manti tis nameşaviç̆arepeşen muk̆onari gomaşinuna ek̆onai p̆ç̆arup. Noksani do xilafi mututi var dovit̆ali mara mutu noksani kodoskidunati emuş k̆abaeti çkimi varen.

            Ok̆ule ekolen xolo ofisişa kak̆onaviktit. Ek saat̆i 20 şakis kodopxedit gyarişeni ok̆ovixaziret̆itşiti xes teypi dokaçeri ar oxorca komoxtu do Giorgis mutxanepe duʒ̆u. Giorgik saat̆i oʒ̆iraps oxorcas varnusimins mara oxorcaşa varacginuşi, çkin mendomʒ̆k̆edes do “Tkvanik̆ala rop̆ort̆aji oxvenu unonya,” - miʒ̆ves. Eşopeten majurani odaşa mek̆avilit do oxorcak̆ala kodopxedit. Man birtum “belki elakteri mutu domatkven do belas kodoloblap,” yado navisimadept̆işeni mecburi vardopskidaşa mitis mutu varvuʒ̆umert̆i. Zaten mi moxtasna, p̆rofesori yado ʒ̆oxle Aliihsanişa nanit̆esşeni man raxat̆i vort̆i. Çkin eşopeten oxorcak̆ala seri saat̆i vit̆orişakis rop̆ort̆aji dop̆it. Oxorcak: “Turketi Avrop̆aşi P̆akt̆işa amalasunoni? Ah, ar kamalat̆una çkindati fayida dvaqvet̆u. Tkvan çkinden dido moderni ret. Çkin muk̆o ʒ̆anaşk̆ule tkvanisteri viqvaput. Çkin birtum cumalepe navoret mogogoç̆k̆ondut̆an,” yado mskvaşa domiğarğales do ancax emuşk̆ule gyarişa males.

 

 

 

Mariaşinaşi  Eçdoaşi /MELENİ SARPİ:

 

            Ç̆umanişi otelis yeviselitşi, xolo ar mskva k̆afalti dop̆it. Saat̆i vitişa mulut̆u. Giorgiti ar uça manganaten komoxtu. Memanganei navart̆uşeni xut k̆oçis domibağut̆es. Giorgik: “Majurani mangana  mʒika ok̆oxveri nart̆uşeni, P̆at̆rik̆is am mankana vak̆vandişi, namu ginonna, yezdiya,” - miʒ̆u yado xeleberi rt̆u. T̆bilisişen gamavit̆itşi, gzaş kinais namçumelan Mişati kebzdit do gzas kogebdgitit. Mʒika oraşk̆ule Giorgik: “Ar mutu opşvatya,” - tku do ar barak̆aş ʒ̆oxle kodobdgitit.  Edo “mu şupt?” yado mk̆itxesşi, “Aʒ̆i k̆ola vaigoren,” mado ʒ̆k̆ari vark̆vandi. Giorgi guişaşu.: “Mupei ʒ̆k̆ai? Borcomi ginoniya?” - miʒ̆umers. “Var,” yado nena gevuktirap. Normali ʒ̆k̆ari, ğaliş ʒ̆k̆ariya,” vuʒ̆umer. Bak̆k̆alikti goşaşeri moʒ̆k̆ers. Dido oras vintxişit do so žiresna, jur petiş şuşeten ʒ̆k̆ari komomiğes. Majuranepek navarşupt̆esşeni ari Aliihsanis komepçi do k̆uç̆i çkinik ar bayrami doqu. Muren ki akoni milletis ak̆o dido ʒ̆k̆ari nagyulun ar teres ʒ̆k̆ariş oşumu varuçkit̆u. Edo xolo kamoviselit. Ar ç̆it̆a çkva vigzalitşi, lastiği domit̆k̆vaʒes do kageptit. Giorgi sabironi k̆oçi ren. Mextu do stepne uktiraps mara çkar mitik mutus xe varnusumers. “Man komevuşvela” yado mevisimaditina gevanç̆aşi, gurik mibangalsten maşkurinen. Majuranepes voʒ̆k̆er. İaşak xolo: “Şeytaniş dulyaya,” icoxops. Mişakti: “Şeytani xolo komeşamixtes” yado emus noqonaps. Edo Giorgik xvala xvala lastik̆i duktiruşk̆ule xolo gzas kogebdgitit. Man ʒ̆oxle pxer do k̆ap̆ulaşen İaşaşi dgialeri oğarğaluş sersis vusimin mara çkar mutu varoxovoʒ̆onap. Mundeşk̆ule ar noğas mek̆avit̆itşi İaşas: “Ak soti p̆ep̆eri mažirenani?” yado p̆k̆itxi. “Mot vamažirenan. Ginonna kevoçkinapt mara mu qvaginon?” yado nena gemiktiruşi, “Am manganas Lazeburot oğarğalu navaruçkin çkar miti varen, emuşeni aʒ̆işk̆ule manganaş doloxe xvala Lazeburot iğarğalasunon. Varna nenas p̆ep̆eri megisumert do giçkit̆anya,” - vuʒ̆vişi, k̆artaik k̆abuli doqves mara jur dek̆ik̆e varmik̆iluşakis xolo odgialus kogyoç̆k̆es. Mu vuʒ̆vina, varmacginuşi, koxovuşkvi do eşoten aş saat̆i dogveis Sarpişa kageptit.

SARPİ

Zoğap̆icis milleti gverdi got̆et̆elei kelobğun. Gzaş kinais manganaş dodgimuş sva varen. Dido k̆alabaluği ren. Kimik gyari imxors, kimik ibirs, kimikti xoronaps. Ar ç̆it̆a ekoleti hududişi binape keladginan. Mangana nadodgituk̆ala iri xolo manişa kageʒxont̆es do bagajis nayezdes paketepeten kvanç̆alapunas nadgin çerge stei ar k̆abinişa unk̆ap̆es do siraten t̆radiʒiuri dolokunepe dolokuneri kagamaxtesşik̆ule kagondunes. Aliihsaniti mus nanargu ar k̆oçi k̆ala ğarğaleri mik̆ilu. “Belli ki çkinişeni naqves p̆rogrami diçodu do çkinti koxomişkvesya,” bzop̆on do goşaşei ekole akole viʒ̆k̆ert̆işi, mendralen xeepe gonʒ̆k̆imeri do xeleberi çkimda namulun ar k̆oçi kobžiri. Man çkar navarmižirapun am k̆oçi “herhalde Muhammet Vanilişişi bere Cemali ren,” yado mevisimadi. K̆oçik, “Andğa namoxtatgint̆es ğomanlimci t̆eleviziaşen miçkit̆es do tkvan kçumert̆it,” yado xelebaten kodolomakit̆u:

- “Cemal Xoca, aya sin reiya,” - vuʒ̆vişi,

- “Hoo, mu k̆ai moxtit,” yado xelebaten vardvadginet̆u. Edo manti iya dido ožiramu namint̆uşeni emuşk̆ule ar çkva varok̆oviʒ̆k̆it.

Aʒ̆i ar oras İaşa do Abdumanişi Erk̆ani p̆latformiş jin kobžiri. Milletis qucis mutxanepe kodulucoxesşik̆ule xolo kagondunes. Giorgi zaten çkar soti vart̆ižiret̆u. Meger Batumis İaşaş oxoris nauqonun berepe muşişi ožiramuşa ideen.  Çkin k̆uçxeş jin kobdgit do naisteranpes voʒ̆k̆ert. Şka maʒ̆k̆unuşi, doxunuşeni, gzaş kinais xvala nç̆eri muşi motvaleri nadgin barişa komeptit. Ekti ağnemordalepe molobğunan do şupan. Ek vardomaxunesşi, xolo kak̆onaviktit. Cemal Xocas:

- “Ar t̆ualet̆işa komeptat do doviraxat̆ayat,” - vuʒ̆vişi:

- “Ak t̆ualet̆i varen… Ama ginonna, doguroni çkimişa meptat. Hem ora mek̆ovolapaptya,” - miʒ̆uşi hem k̆ai maʒ̆onu hem kagovişaşi. “Ak̆o didi zoğap̆icis naelobğun ak̆o k̆oçik mu ikipsya?” - bzop̆on. Doguronişen çkva t̆ualet̆i varenşi, hem zoğas dolobğapan hemti inçviran. Eşo vit k̆oçi, eç k̆oçi çkamu ren. Beki ar do jur şilya, bekiti daha met̆i k̆oçi dolobğun. Heyvaxki heyvax!. 

            Gzaşi mʒika jilendo xçe badenaten nageladgin doguronişa elavit̆itşi, xocak skidala muşişen miğarğals: “Tutas 30 Amerik̆anuli dolari k̆onari maaşi miğun. Aʒ̆i p̆ensioneri viqvaşi, 17 Amerik̆anuli dolari k̆onarişa gextasunonya,” - miʒ̆umers. K̆oçis vaaceren. Manti p̆ensioneri vore mara, man emuk ar tutas naguʒ̆umers k̆onari ar ndğas vardomibağun. Çkini xali viduşun do şukurişa movulur. Doguroniş tuvaletişa namepti do nek̆naşen muç̆oşi nk̆ap̆ineri ok̆onavikti xvala man miçkin. Nabžiri çeçmeşi xali ak varmatkven. Edo mutu var. Xolo zoğap̆icişa kagelaptit. Çkin xolo naxoronapanpes dodgineri voʒ̆k̆ert. Eşoten kok̆omʒ̆k̆upu mara çkinepe soti varenan. K̆aixeşa domʒ̆k̆upu do milleti kogoşibğuşi, barişa komeptit do kodepxeditşik̆ule majuranepeti tito- tito komoxtes do çkinişeni xazireli nart̆u stolis kodopxedit. Em oras, “em kafe İaşaşi bereşi renya,” miʒ̆ves. Ek dido oras Giorgi dopçvit do iya varmoxtuşakis gyaris vargevoç̆k̆it. Murenki, kafes eşo mağali sersiten xoronaş musik̆apek gelaçapski vardidginen. Ar mt̆k̆o svas ağnemordelepek xoronapan yat̆enan, gyat̆enan. Cemal Xoca varnaxondinuşi, yiselu do oxori muşişa igzalu. Dangada- dungada sersepeş doloxe ekti ğeci meci do mutxanepe kodolovinç̆itşik̆ule maeçdoşkvitani Mariaşinas, Okorturaşi oraten seriş gverdi saat̆i sumis hududis mek̆omolapes do aş ndğaş doloxe nabžirit do nap̆itpe ti çkiniş doloxe meşaç̆areli moleni Sarpişa kamok̆aptit…

           

Aʒ̆i ak entepes namepçi nena meçamuşi vore. Emuşeni bzop̆onki:

Tkvan iri xolo guriten diʒxiriten dido k̆ai k̆oçepe ret. Tkvan mteli çkini cumalepe ret. Hem tkvan hemti çkinişeni naqvitpe p̆ot̆es vargomoç̆k̆ondunan do birtum gogişinapt. Tkvanti moxtatşi, Turketis didi cumalepe nagiqonunan giçkit̆an.

Edo birtum tkvanişeni naminon: Xela do k̆aobaten ti tkvani yextas nʒaşa! Žiʒina xoronaten pimpilepe dixaşa!

Elaç̆ara: Çkin nagomiqones do çkin namoğodes iri şeepeşeni çkinik̆ala nagoxtes iri megabrepe çkinis diiido didi madloba. 

TURKULİ BAZARİ MCVEŞİ BATUMİS

Edo aʒ̆iti destani çkinişi doptkvat:

K̆OLXETİŞİ DESTANİ

Ğormotik Mcveşi oras ar kiyana kododgu.

Dixaş oparuşeni k̆oçepes koducoxu.

İri xolo unk̆ap̆es Ğormotis kogvabğesşi,

Dixape dupau do entepes koguʒ̆udu.

 

Mundeşk̆ule K̆olxepe Ğormotişa komextes.

“Dixa kagomoç̆k̆ondes, affi domp̆it,” ya uʒ̆ves.

Dido pşvit do visterit, vižiʒit do pxoronit.

Dido oncğori aqves, edo emus oxreʒ̆es.

 

Çkinti dixa minonan, ʒ̆oxle zoğa uğut̆as.

Ğalepeti guşilas, germapeti gudgit̆as.

Ar k̆ele viçalişat, ark̆eleti ğvini pşvat. 

Bağepeşi oşkenas, qurženepe gyudgit̆as.

                                                                       

Ğormotis en mskva dixa şinaxei uğut̆u.                                                      

K̆oçepe moʒ̆onduşi muşiğu do komeçu.

Amus k̆ai oʒ̆k̆edit, ğvini şvit do xoronit

“Manti gomişinit do birtum mxvamit,” ya uʒ̆u.

 

“Didi madloba,” uʒ̆ves guiktes entepeti.

Aç̆ara, Samegrelo, T̆bilisi, İmereti,

Ç̆aneti, Svanetiten kok̆oxtes mtel milleti.

Muç̆o cennetiş kyoşe, coxo gyodves ”K̆olxeti.”

 

Ark̆ele Zoğauça, ark̆elendo Turketi.

Ark̆ele Ruseti, mukti muç̆o ziyneti.                                                                                                            

İrik̆ele kogobğun ek naskidun milleti.

K̆afk̆asiaş germa mudgin, k̆ap̆ulaşi k̆eleti.

 

Nʒaş perişi toliten, okro stei tomaten,

Ç̆k̆oni, mʒ̆ipuri stei ginže- ginže t̆aniten.                                          

P̆otes vargaşkurinan, Avrupaşen, Asyaşen.

Kvanç̆ala stei kort̆at, k̆ap̆et̆i menceliten,

 

K̆ulaniten- biç̆iten, badi k̆ala xçiniten,

Birtum kort̆at K̆olxetis, xoroni- žiʒiniten,

Ğormotişen xvamei, skidalas xeleberi,

Ndağalepe mek̆agilan, ç̆andaten- bayramiten.

 

 

 

 

+

 

aksamaz@gmail.com

 

 

 https://www.circassiancenter.com/tr/bilmedigimiz-ulke/

 

 

 

                                                                                (Xobi, Samargalo, Gürcistan, 2005)