“Batum, Tiflis, Rustavi’de arşiv çalışmaları yaptım!” -Bölüm-3
Ali
İhsan Aksamaz: Biliyorum, Turkuaz Sanat Derneği’nin
emektarısınız. Bu dernek ne zaman, nerede kuruldu? Bize, Turkuaz Sanat
Derneği’nin kurulduğu günden bugüne kadarki faaliyetlerinden bahsedin, lütfen!
Turkuaz Sanat Derneği, müziğin hangi alanlarında faaliyet gösteriyor? Bu
dernekteki öğrenciler hangi yaş kategorisinde? Bize bu dernekteki solo, koro ve
enstrüman kategorilerindeki faaliyetlerinizden bahsedin, lütfen!
Cihangir
Bilgin: Kültür ve sanatsal
davranışlar resmî kurum ya da anlayış içerisinde her zaman kısıtlı ya da
sansürlü olur. Özgürce kendinizi ifade edebilmenin yolu kendi kararlarınızla
yaptığınız eylemle anlam bulur. Bu yüzden dernek statüsünde 60 üyesi olan
Turkuaz Kültür Sanat Topluluğu kurdum. Her kesimden insanlarla bir araya
gelerek sadece müzik adına çalışmalar yapıyorum. Genel felsefem; “hayat türkü,
türkü de hayat’tır”
Toprakları üzerinde
yaşadığımız Türkiye’nin, Anadolu’nun çok kültürlü hazinesinin çok renkliğini
yaşayarak her telden her bölgeden motifleri ezgilerle dile getiriyoruz.
İnsanlar arasında kurulan en güzel köprü müzikal paylaşımlarla güçleniyor.
Sanat, insanlıkla barışık olmanın ifadesi aslında.
Ali
İhsan Aksamaz: Biliyorum, ulusal dilimiz Türkçeyi de
yerel diliniz Lazcayı da seviyorsunuz, sahipleniyorsunuz, sahip çıkıyorsunuz.
Türkiye’nin çeşitli yörelerinden Türkçe Türküler yorumluyorsunuz, Türkçe şarkılar
söylüyorsunuz. Öyle biliyorum. Türkçe Türkü ve şarkılar da yorumluyorsunuz.
Lazca şarkılar da yorumluyorsunuz. Aşık
Veysel’in şiirlerini okuyorsunuz, biliyorum. Diğer aşıklardan da okuyor
musunuz? Repertuarınızda başka dillerden veya farklı yörelerden, ülkelerden de
şarkı ve türküler var mı?
Cihangir Bilgin: Anadolu ozanlar ve aşıkların diyarıdır. Geleneksel
müzik inanç, felsefe üzerine kurgulanmıştır. Mevlâna, Yunus, Pir Sultan, Karacaoğlan,
Yedi Ulu Ozanlar, Anadolu Erenleri, aklınıza gelecek tüm aşıklar bu toprakların
gerçek sahipleridir. Türkülerle iç içe olan insanlar, yaşamları içinde
Veysel’i, Davud Sulari’yi, Aşık Daimi’yi, Mahzuni’yi, Neşet’i görmeden
sevdikleriniz içinde öncelikli kılıyor.
Elinizde bağlama ile bu ustaların türkülerini okuyunca acıyı, mutluluğu, aşkı, sevgiyi, barışı anlatmış
oluyorsunuz.
Müzik çok güçlü bir unsur.
Farsça, Kürtçe, Ermenice, Eski Pontosça geleneksel ezgiler dinlemeyi severim.
Daha doğrusu dil, din, ırk vs. müziğin harita, sınır tanımadığını düşünüyorum.
Aynı zamanda çalgıların da bir aidiyetinin olmadığını düşünüyorum. Bir
enstrümanı en iyi icra eden herkesi saygıyla dinlemek yeterli bence.
Ali
İhsan Aksamaz: Lazca bestelerinizi biliyorum. Türkçe
besteleriniz de var mı? Siz de Lazca
şiir, destan yazıyor musunuz?
Cihangir
Bilgin: Şiir, edebiyat ve müzik
insanları olgunlaştıran ve bilgi sahibi eden en güzel alan. Akademik eğitim
sonrası sadece teknik anlamda müzik öğrendiğimi fark ettim. On yıllık bir
süreçte hiçbir eserim olmadı. Daha doğrusu yazmak istedim fakat yazamadım. Eser
yazabilmek ve yazdığınızı altına imzanızı koyabilmek cüretkâr bir davranış.
Fakat okumadan öğrenmeden, bilgi ve tecrübe sahibi olmadan eser yazmak cahil
cesaretidir.
MESAM’da kayıtlı 120
civarında onaylı eser duruyor. Eser yazıyorum; bazıları şiir, bazıları da söz
ve müzik ikisi bir arada eserlerim var.
Karacoğlan’a ait 627 şiiri
inceledim. Ezgisi olmayan 20 civarında
türkü formunda eser yazdım. İranlı Acem şair Şehriyar’ın iki şiirine (“Heyder Babaya Selâm” ve “Yâr” Kasidesi)
ezgiler yazdım. Ömer Hayyam’dan 4 ayrı rübaiyi konu ve şiirsel ölçü biçimlerini
analiz ederek özgün bir şarkı yazdım. Ben yaptım, ettim vs. gibi söylemler
aslında beni rahatsız ediyor. Diyeceksiniz ki kimseye eser verdiniz mi? Eser
vermek istediğim yorumcular oldu fakat her sanatçı kendi ürettikleriyle var
olmak istiyor.
Ali
İhsan Aksamaz: Yalnızca Türkiye’de değil, Gürcistan’da
da Lazca derleme çalışmaları yaptınız, biliyorum. Oradan da Lazca şiir ve şarkı
derlemeleri yaptınız; insanlarla konuşmalar yaptınız, kameraya çektiniz. Gürcistan’a ilk ne zaman gittiniz? Çok zengin
bir arşiviniz olduğunu biliyorum. Sarpi’de ve Tiflis’te derleme çalışmaları
yaptınız. Oradaki bu Lazca derleme çalışmalarınız hakkında bilgi verir misiniz?
Gürcistan’daki çok sesli Laz Müziği ile Türkiye’deki tek sesli Laz müziği
hakkında neler söyleyebilirsiniz? Türkiye’deki 20 yıl önceki ve bugünkü Laz
müziği arasında bir karşılaştırma yapar mısınız?
Cihangir
Bilgin: 2005 -2009 yılları
arasında Gürcüstan’da bazı derlemeler yaptım. Kolkhoba Festivalerine katıldım.
Sarpi köyünde ve Batum, Tiflis, Rustavi gibi şehirlerinde derleme ve arşiv
çalışmalarım oldu. O zamanlar insanları evlerinde bulabilmek adına sömestri
tatilinde, kış ortasında seyahatler yapıyordum. (Topluluğun müzik danışmanı) Nazi
Memişişi’nin daveti üzerine Rustavi’de Tutarçela polifonik müzik topluluğunun
ilk çalışmalarına şahit oldum. Yaşa Tandilava, Cemal Vanilişi, Yaşar Bakradze,
Mehmet Kazancıoğlu ve Gürcistanlı birçok Laz aydınıyla sohbetlerimiz oldu.
Polifonik (çok sesli) koro
ve solo müzikal yapı, inanç ve edebî boyutu ile Sakartvelo (Gürcistan) ve
(Megrelya) Samargalo’da eski çağlardan bugüne geleneksel yolculuğu ile devam
ediyor. İnsan seslerinin armonisi ile milyonlarca kitleye hitap ediyorlar. Kültürel
yapı içinde polifonik müziğin temsilcileri hem müzikal anlamda hem de toplumsal
dayanışmada önemli rol oynuyorlar. Lazların Müslüman olmadan önceki
devirlerinde polifonik müzikle iç içe olduklarını düşünüyorum. Laz halk
şarkıları, şu anki dönemde tek sesli kemence tulum, akordeon ve kaval gibi halk
sazları eşliğinde tek sesli müzikal formda devam ediyor. Kâzım Koyuncu ve Birol
Topaloğlu ile başlayan Lazca müziğinin günümüzde albüm konseptinden çıkıp
sosyal medyada devam ettiğini hepimiz biliyoruz. Lazca müzik yapan topluluklar,
teknolojinin sanal dayatmasına karşı mücadele vermekteler. Sonuç olarak Lazca
müzik, gurup bazında değil de kişisel çalışmalarla dinleyici karşısında varlık
gösteriyor. Pandemi döneminde amatör stüdyo kayıtları yaparak ben de birkaç
şarkı yayınladım. Amacım Laz edebiyatında yer alan şairlerin katkılarını,
adlarını ve mücadelelerini ortaya koymaktı.
Devam
edecek…
+
Cihangir
Bilgini: “Batumi, Tiflisi,
Rustavis arşivişi noçalişepe dop̆i!” - Noʒ̆ile- 3
Ali
İhsan Aksamazi: Ho, komiçkin, Turkuaz Sanatişi Derneğişi
emektari ret. Turkuaz Sanatişi Derneği mundes, so geidginu? Nageidginu oraşen aʒ̆işa
Turkuaz Sanatişi Derneğişi noçalişepeşen molamişinit, mu iqven! Turkuaz Sanatişi
Derneğik musik̆aşi namu speropes içalişeps? Turkuaz Sanatişi Derneğişi
mamgurepe namu ʒ̆anaş kat̆egoris renan? Turkuaz Sanatişi Derneğişi solo, k̆oro
do enst̆rumanuri noçalişepeşenti molamişinit, mu iqven!
Cihangir
Bilgini: K̆ult̆uruli do sanaturi noçalişepe,
resmuri muessesepeşi varna resmuri
zimaşi doloxe udobağine varna sansuroni iqven; aya dulya p̆anda aşo ren. Xvala
tkvani k̆arariten dulya ikipt na, xvala tkvani svas dulya ikipt na, emoras
ti-moşletinero ti- tkvani oxoʒ̆onapu imkyani gaqven, maanoni narenti aya ren. Emuşeni
derneğişi st̆at̆ut̆iten sumeneçi (60) mak̆ature nauqonun Turkuaz K̆ult̆ur-
Sanatişi Ansambli gebdgi. K̆arta fik̆irişen k̆oçepe voret; kok̆ovibğit,
dopxedit do xvala musik̆aşi noçalişepe vikip. Çkimi felsefe eşo ren: “Skidala turku
ren do turkuti skidala”.
Dixape muşişi jin
napskidut Turkiyes, Anadolis kuğun dido-k̆ult̆uroni xazina. Çkinti aya dido-
k̆ult̆uroni xampoba pskidut. Edo k̆arta telişen do k̆arta semtişen mot̆ifepe, moledepeten
vibirt. Edo k̆oçepeşi şkas mskva
xinciti, aya musik̆aluri noçalişepe çkiniten irden do imencelen. Mtini giʒ̆vat
na, sanati ren k̆oçepeşi cumalobaşi xinci.
Ali İhsan Aksamazi: Komiçkin, oşkaruli nena çkini Turkuliti, semturi nena tkvani Lazuriti dido k̆ai gaʒ̆onenan, juristi mancoba ikipt. Turkiyeşi çkvadoçkva semtepeşen Turkuli turkupe ibirt. Eşo miçkin. Turkuli turkupe do birapapeti ibirt. Lazuri birapapeti ibirt. Aşik̆ Veyselişi şiirepe ibirt, komiçkin. Majura aşik̆epeşenti ibirti? Aʒ̆ineri rep̆ert̆uari tkvanis çkvadoçkva nenapeşen varna çkvadoçkva semtepeşen, çkvadoçkva dobadonapeşenti birapape do turkupeti giğunani?
Cihangir Bilgini: Anadoli ren ozani do aşik̆epeşi diyari; aya
adeturi musik̆a, cera, felsefeşen yeçkinderen. Mevlana, Yunusi, Pir Sultani, K̆aracaoğlan,
Şkvit Didi Ozani, Anadolişi Erenepe, amk̆ata mteli aşik̆epe, aya dixapeşi mtini
mancepe renan. Veyseli, Davud Sulari, Aşik̆ Daimi, Mahzuni, Neşeti steri
aşik̆epe dido k̆oçis va ažiru mara xoloti andğaneri dido k̆oçis am aşik̆epeşi
musik̆aşen şurdoguriten k̆ai uʒ̆onon. Bağlamaten am ustapeşi turkupe vibiratşi;
ç̆vina, xela, qoropa, cumaloba, k̆oçepeşi misoba oxovoʒ̆onapapt.
Musik̆a ren dido k̆apet̆i
unsuri. Farsuli, Kyurduri, Somexuri, mcveşi P̆ont̆osuri adeturi birapape osiminu k̆ai maʒ̆onen. Mtini giʒ̆vat na, nena, cera, rasi do amusteri şeyepek sinori va
içinops, ma aşo visimadep. Enst̆rumanepes ar aidiyet̆i va uğunan, aşo vizmon
ma. Enst̆rumanepe k̆aixeşa nagelaçaps k̆arta k̆oçis hurmet̆iten osimadu
dobağine ren, ma aşo visimadep.
Ali
İhsan Aksamazi: Lazuri kaydepe tkvanişen k̆aixeşa ambai komiğun. Turkuli
şiirepeşa kaydepeti giğunani? Tkvanti Turkuli, Lazuri şiirepe, dest̆anepe ç̆arupti?
Cihangir
Bilgini: Şiiri, mç̆araloba do musik̆ak
k̆oçepes mtini skidala k̆aixeşa oguraps do entepe mskvaşa omordinaps. Şiiri, mç̆araloba
do musik̆ak k̆oçi, çkinapaşi mance ikips; aya ren irişen mskva spero. Ak̆ademuri
gamantana- gurapaşk̆ule, musik̆a t̆eknik̆uro nadoviguri k̆aixeşa mevagni.
Uk̆oleni vit ʒ̆anas çkar eseri va maqu. Mtini giʒ̆vat na, oç̆aru mint̆u mara
çkar mutu va maç̆aru. Ar eseri oç̆aru do imza skaniten xalk̆is ognapu ren didi
curetkyaroba. Çkar mutu va ik̆itxup, çkar mutu va igurap, çkinapa va giğun, tecrube
va giğun mara xoloti eserepe ç̆arup, milletis ti- t̆ani oʒ̆irop; aya ren cahilişi
cesareti, ma aşo komiçkin.
MESAM-şk̆elen
t̆esdik̆ineri oşidoeçi (120) k̆onari eseri komiğun. Eserepe p̆ç̆arup; namtinepe
şiiri ren, namtinepeti nena do musik̆a ren. K̆aracoğlanişen anşoşidoeçidoşkvit
(627) şiiri tişen k̆udelişa dovik̆itxi, k̆aixeşa goşobgori. Melodi navauğun eçi (20) k̆onari turku şeni eseri
dop̆ç̆ari. İran- Acemuri şairi Şehriyarişi jur şiiri (“Heyder Babas Selami” do “Yar” coxoni kaside
muşi) şeni melodepe dopç̆ari. Omer
Hayyamişen otxo rubai, temat̆uri do şiiruli zimaten analizepe dop̆i do birapa
dop̆ç̆ari. Mtini giʒ̆vat na, ma aya
dop̆i, ma eya dop̆i yado oğarğalu uraxat̆oba momçaps. Eserepe tkvani mitis va
meçit yado mk̆itxat na, namtini eserepe çkimi namtini gemabirepes meçamu
mint̆u. Mara k̆arta gemabires muşi eseriten ti- t̆ani oʒ̆iru unon.
Ali
İhsan Aksamazi: Xvala Turkiyeşen var, Gurcistanişenti
Lazuri şiirepe- birapape dok̆orobit, aya komiçkin. Ekolenti, Gurcistanişenti
Lazuri şiiri do birapape dok̆orobit; ekoni Lazepe k̆ala ğarğalit, k̆ameraşa
eşiğit. Gurcistanişa irişen ʒ̆oxle
mundes idit? Komiçkin, dido xampa arşiviti kogiğunan. Sarpis do Tiflisis Lazuri şiirepe- birapape
dok̆orobit. Ekoni noçalişepe tkvanişenti çkinda ambaepe megaçenani? Gurcistanis
p̆olifoniuri Lazuri musik̆a do Turkiyes
monofoniuri Lazuri musik̆aşen muepe gatkvenan; aya dulya muşeni aşo ren? Tkvan
mu izmont aya goçkvanerobaşen? Turkiyeşi eçi ʒ̆ana ʒ̆oxleni do andğaneri Lazuri
musik̆a şeni muepe gatkvenan?
Cihangir
Bilgini: 2005 -2009-oni ʒ̆anapes Gurcistanis
şiirepe- birapape dop̆k̆obi. Oput̆e Sarpis ʒ̆opxineri K̆olxobaşi Fest̆ivalepes
elavik̆ati. Oput̆e Sarpi, Batumi, Tiflisi, Rustavi steri noğapes şiirepe-
birapape dop̆k̆obi do arşivişi noçalişepe dop̆i. Ekonuri k̆oçepe oxorepe
mutepeşis ožiru şeni, somest̆rişi tadilepes, qinoraşi şkas Gurcistanişa
mevulurt̆i. Çkva çare va miğut̆u, mu p̆a! (Ansamblişi musik̆aluri k̆onsult̆ant̆i)
Nazi Memişişi davetiten, noğa Rustavis Tutarçela coxoni p̆olifoniur musik̆aluri
ansamblişi iptineri musik̆aluri noçalişepes vusimini. Yaşa Tandilava, Cemal
Vanilişi, Yaşar Bakraže, Mehmet Kazancioğli do Gurcistanuri Lazi majura
gamantanerepe k̆ala mskvaşa bğarğali.
Dido ʒ̆oxleni oşʒ̆anurepeşen
andğaleri dğalepeşa Gurcistani do Samargaloşi p̆olifoniuri k̆oro do solo
musik̆aluri xalik ceraluri do edeburi zimaten adeturi magzaloba muşis naqonups;
k̆oçepeşi sersepeşi armoniten, milyonepeten k̆oçis ti- muşi ognapaps. Aya k̆ult̆uruli
xaliten, ar k̆ele musik̆aluri gagnapa mutepeşiten majura k̆eleti lamtinaluri cumaloba
mutepeşiten p̆olifoniuri musik̆aşi aʒ̆ineri mancepes dido didi roli kuğunan.
Lazepekti Muslimanobaşen ʒ̆oxleni oşʒ̆anurepes p̆olifoniuri musik̆aşi zimaten
ibirt̆es yado visimadep ma. Andğaneri ndğas Lazi xalk̆ik birapape muşi
monofoniuri musik̆aşi zimaten; kemençe, guda,
ak̆ordiyoni do p̆ilili steri xalk̆uri ent̆rumanepeten ibirs. Andğaneri ndğas
Lazuri xalk̆uri musik̆ak gza muşis monofoniuri zimaten naqonups.
Lazuri musik̆aşi albumişi
k̆onsept̆i ipti Kazim Koyunci do Birol Topaloğlişi noçalişepeten yeçkindu. Edo Andğaneri
ndğas Lazuri musik̆aşi noçalişepek didopeten sosyaluri medyas naqonups, aya
mtelis miçkinan. Lazuri musik̆a naikips ansamblepek andğaneri t̆eknolojişi sosyaluri
medyaşi darbepesti nodgitinu şeni mucadele meçapan. Axiris eşo giʒ̆vat; Lazuri musik̆a
naikipanpek majurape k̆ala artot vardo, tito-tito içalişepan do eserepe
mutepeşi eşo masiminalepe mutepeşis ognapuşi gzas renan. P̆andemişi ndğalepes,
amat̆oruli st̆udyos doloç̆areli ar-jur birapa pxaziri do gamavoçkvi. Lazuri
mç̆aralobaşi şairepeşi noçalişepe, coxope do mucadelepe ognapu mint̆u ma, aya
rt̆u çkimi mizani.
Naqonasunon…
+
ჯიჰანგირ ბილგინი: “ბათუმი, თიჶლისი, რუსთავის არშივიში ნოჩალიშეფე დოპი!”- ნოწილე-
3
ალი
იჰსან აქსამაზი:
ჰო, ქომიჩქინ, თურქუაზ სანათიში დერნეღიში ემექთარი რეთ. თურქუაზ სანათიში დერნეღი მუნდეს, სო გეიდგინუ? ნაგეიდგინუ ორაშენ აწიშა თურქუაზ სანათ დერნეღიში ნოჩალიშეფეშენ მოლამიშინით, მუ იყვენ! თურქუაზ სანათიში დერნეღიქ მუსიკაში ნამუ სფეროფეს იჩალიშეფს? თურქუაზ სანათიში დერნეღიში მამგურეფე ნამუ წანაშ ქატეგორის რენან? თურქუაზ სანათ დერნეღიში სოლო, კორო დო ენსტრუმანური ნოჩალიშეფეშენთი მოლამიშინით, მუ იყვენ!
ჯიჰანგირ
ბილგინი: კულტურული დო სანათური ნოჩალიშეფე, რესმური მუესსესეფეში ვარნა რესმური ზიმაში დოლოხე უდობაღინე ვარნა სანსურონი იყვენ; აჲა დულჲა პანდა აშო რენ. ხვალა თქვანი კარარითენ დულჲა იქიფთ ნა, ხვალა თქვანი სვას დულჲა იქიფთ ნა, ემორას თი-მოშლეთინერო თი- თქვანი ოხოწონაფუ იმქჲანი გაყვენ, მაანონი ნარენთი აჲა რენ. ემუშენი დერნეღიში სტატუტითენ სუმენეჩი (60) მაკათურე ნაუყონუნ თურქუაზ კულტურ- სანათიში ანსამბლი გებდგი. კართა ჶიკირიშენ კოჩეფე ვორეთ; ქოკოვიბღით, დოფხედით დო ხვალა მუსიკაში ნოჩალიშეფე ვიქიფ. ჩქიმი ჶელსეჶე ეშო რენ: “სქიდალა თურქუ რენ დო თურქუთი სქიდალა”.
დიხაფე მუშიში ჟინ ნაფსქიდუთ თურქიჲეს, ანადოლის ქუღუნ დიდო-კულტურონი ხაზინა. ჩქინთი აჲა დიდო- კულტურონი ხამფობა ფსქიდუთ. ედო კართა თელიშენ დო კართა სემთიშენ მოტიჶეფე მოლედეფეთენ ვიბირთ. ედო კოჩეფეში შქას მსქვა ხინჯითი, აჲა მუსიკალური ნოჩალიშეფე ჩქინითენ ირდენ დო იმენჯელენ. მთინი გიწვათ ნა, სანათი რენ კოჩეფეში ჯუმალობაში ხინჯი.
ალი იჰსან აქსამაზი: ქომიჩქინ, ოშქარული ნენა ჩქინი თურქულითი, სემთური ნენა თქვანი ლაზურითი დიდო კაი გაწონენან, ჟურისთი მანჯობა იქიფთ. თურქიჲეში ჩქვადოჩქვა სემთეფეშენ თურქული თურქუფე იბირთ. ეშო მიჩქინ. თურქული თურქუფე დო ბირაფაფეთი იბირთ. ლაზური ბირაფაფეთი იბირთ. აშიკ ვეჲსელიში შიირეფე იბირთ, ქომიჩქინ. მაჟურა აშიკეფეშენთი იბირთი? აწინერი რეპერტუარი თქვანის ჩქვადოჩქვა ნენაფეშენ ვარნა ჩქვადოჩქვა სემთეფეშენ, ჩქვადოჩქვა დობადონაფეშენთი ბირაფაფე დო თურქუფეთი გიღუნანი?
ჯიჰანგირ
ბილგინი: ანადოლი რენ ოზანი დო აშიკეფეში დიჲარი; აჲა ადეთური მუსიკა, ჯერა, ჶელსეჶეშენ ჲეჩქინდერენ. მევლანა, ჲუნუსი, ფირ სულთანი, კარაჯაოღლან, შქვით დიდი ოზანი, ანადოლიში ერენეფე, ამკათა მთელი აშიკეფე, აჲა დიხაფეში მთინი მანჯეფე რენან. ვეჲსელი, დავუდ სულარი, აშიკ დაიმი, მაჰზუნი, ნეშეთი სთერი აშიკეფე დიდო კოჩის ვა აძირუ მარა ხოლოთი ანდღანერი დიდო კოჩის ამ აშიკეფეში მუსიკაშენ შურდოგურითენ კაი უწონონ. ბაღლამათენ ამ უსთაფეში თურქუფე ვიბირათში; ჭვინა, ხელა, ყოროფა, ჯუმალობა, კოჩეფეში მისობა ოხოვოწონაფაფთ.
მუსიკა რენ დიდო კაფეტი უნსური. ჶარსული, ქჲურდური, სომეხური, მჯვეში პონტოსური ადეთური ბირაფაფე ოსიმინუ კაი მაწონენ. მთინი გიწვათ ნა, ნენა, ჯერა, რასი დო ამუსთერი შეჲეფექ სინორი ვა იჩინოფს, მა აშო ვისიმადეფ. ენსტრუმანეფეს არ აიდიჲეტი ვა უღუნან, აშო ვიზმონ მა. ენსტრუმანეფე კაიხეშა ნაგელაჩაფს კართა კოჩის ჰურმეტითენ ოსიმადუ დობაღინე რენ, მა აშო ვისიმადეფ.
ალი
იჰსან აქსამაზი:
ლაზური ქაჲდეფე თქვანიშენ კაიხეშა ამბაი
ქომიღუნ. თურქული შიირეფეშა ქაჲდეფეთი გიღუნანი? თქვანთი თურქული, ლაზური შიირეფე, დესტანეფე ჭარუფთი?
ჯიჰანგირ
ბილგინი: შიირი, მჭარალობა დო მუსიკაქ კოჩეფეს მთინი სქიდალა კაიხეშა ოგურაფს დო ენთეფე მსქვაშა ომორდინაფს. შიირი, მჭარალობა დო მუსიკაქ კოჩი, ჩქინაფაში მანჯე იქიფს; აჲა რენ ირიშენ მსქვა სფერო. აკადემური გამანთანა- გურაფაშკულე, მუსიკა ტექნიკურო ნადოვიგური კაიხეშა მევაგნი. უკოლენი ვით წანას ჩქარ ესერი ვა მაყუ. მთინი გიწვათ ნა, ოჭარუ მინტუ მარა ჩქარ მუთუ ვა მაჭარუ. არ ესერი ოჭარუ დო იმზა სქანითენ ხალკის ოგნაფუ რენ დიდი ჯურეთქჲარობა. ჩქარ მუთუ ვა იკითხუფ, ჩქარ მუთუ ვა იგურაფ, ჩქინაფა ვა გიღუნ, თეჯრუბე ვა გიღუნ მარა ხოლოთი ესერეფე ჭარუფ, მილლეთის თი- ტანი ოწიროფ აჲა რენ ჯაჰილიში ჯესარეთი, მა აშო ქომიჩქინ.
მესამ-შკელენ ტესდიკინერი ოშიდოეჩი (120) კონარი ესერი ქომიღუნ. ესერეფე პჭარუფ; ნამთინეფე შიირი რენ, ნამთინეფეთი ნენა დო მუსიკა რენ. კარაჯოღლანიშენ ანშოშიდოეჩიდოშქვით (627) შიირი თიშენ კუდელიშა დოვიკითხი, კაიხეშა გოშობგორი. მელოდი ნავაუღუნ ეჩი (20) კონარი თურქუ შენი ესერი დოპჭარი. ირანური აჯემი შაირი შეჰრიჲარიში ჟურ შიირი (“ჰეჲდერ ბაბას სელამი” დო “ჲარ” ჯოხონი ქასიდე მუში) შენი მელოდეფე დოფჭარი. ომერ ჰაჲჲამიშენ ოთხო რუბაი, თემატური დო შიირული ზიმათენ ანალიზეფე დოპი დო ბირაფა დოპჭარი. მთინი გიწვათ ნა, მა აჲა დოპი, მა ეჲა დოპი ჲადო ოღარღალუ ურახატობა მომჩაფს. ესერეფე თქვანი მითის ვა მეჩით ჲადო მკითხათ ნა, ნამთინი ესერეფე ჩქიმი ნამთინი გემაბირეფეს მეჩამუ მინტუ. მარა კართა გემაბირეს მუში ესერითენ თი- ტანი ოწირუ უნონ.
ალი
იჰსან აქსამაზი:
ხვალა თურქიჲეშენ ვარ, გურჯისთანიშენთი ლაზური შიირეფე- ბირაფაფე დოკორობით, აჲა ქომიჩქინ. ექოლენთი, გურჯისთანიშენთი ლაზური შიირი დო ბირაფაფე დოკორობით; ექონი ლაზეფე კალა ღარღალით, კამერაშა ეშიღით. გურჯისთანიშა
ირიშენ წოხლე მუნდეს იდით? ქომიჩქინ, დიდო ხამფა არშივითი ქოგიღუნან. სარფის
დო თიჶლისის ლაზური შიირეფე- ბირაფაფე დოკორობით. ექონი ნოჩალიშეფე თქვანიშენთი ჩქინდა ამბაეფე მეგაჩენანი? გურჯისთანის პოლიჶონიური ლაზური მუსიკა დოთურქიჲეს
მონოჶონიური ლაზური მუსიკაშენ მუეფე გათქვენან; აჲა დულჲა მუშენი აშო რენ? თქვან მუ იზმონთ აჲა გოჩქვანერობაშენ? თურქიჲეში ეჩი წანა წოხლენი დო ანდღანერი ლაზური მუსიკა შენი მუეფე გათქვენან?
ჯიჰანგირ
ბილგინი: 2005 -2009-ონი წანაფეს გურჯისთანის შიირეფე- ბირაფაფე დოპკობი. ოფუტე სარფის წოფხინერი კოლხობაში ჶესტივალეფეს ელავიკათი. ოფუტე სარფი, ბათუმი, თიჶლისი, რუსთავი სთერი ნოღაფეს შიირეფე- ბირაფაფე დოპკობი დო არშივიში ნოჩალიშეფე დოპი. ექონური კოჩეფე ოხორეფე მუთეფეშის ოძირუ შენი, სომესტრიში თადილეფეს, ყინორაში შქას გურჯისთანიშა მევულურტი. ჩქვა ჩარე ვა მიღუტუ, მუ პა! (ანსამბლიში მუსიკალური კონსულტანტი) ნაზი მემიშიში დავეთითენ, ნოღა რუსთავის თუთარჩელა ჯოხონი პოლიჶონიურ მუსიკალური ანსამბლიში იფთინერი მუსიკალური ნოჩალიშეფეს ვუსიმინი. ჲაშა თანდილავა, ჯემალ ვანილიში, ჲაშარ ბაქრაძე, მეჰმეთ ქაზანჯიოღლი დო გურჯისთანური ლაზი მაჟურა გამანთანერეფე კალა მსქვაშა ბღარღალი.
დიდო წოხლენი ოშწანურეფეშენ ანდღალერი დღალეფეშა გურჯისთანი დო სამარგალოში პოლიჶონიური კორო დო სოლო მუსიკალური ხალიქ ჯერალური დო ედებური ზიმათენ ადეთური მაგზალობა მუშის ნაყონუფს; კოჩეფეში სერსეფეში არმონითენ, მილჲონეფეთენ კოჩის თი- მუში ოგნაფაფს. აჲა კულტურული ხალითენ, არ კელე მუსიკალური გაგნაფა მუთეფეშითენი მაჟურა კელეთი ლამთინალური ჯუმალობა მუთეფეშითენ პოლიჶონიური მუსიკაში აწინერი მანჯეფეს დიდო დიდი როლი ქუღუნან. ლაზეფექთი მუსლიმანობაშენ წოხლენი ოშწანურეფეს პოლიჶონიური მუსიკაში ზიმათენ იბირტეს ჲადო ვისიმადეფ მა. ანდღანერი ნდღას ლაზი ხალკიქ ბირაფაფე მუში მონოჶონიური მუსიკაში ზიმათენ; ქემენჩე, გუდა, აკორდიჲონი დო პილილი სთერი ხალკური ენტრუმანეფეთენ იბირს. ანდღანერი ნდღას ლაზური ხალკური მუსიკაქ გზა მუშის მონოჶონიური ზიმათენ ნაყონუფს.
ლაზური მუსიკაში ალბუმიში კონსეფტი იფთი ქაზიმ ქოჲუნჯი დო ბიროლ თოფალოღლიში ნოჩალიშეფეთენ ჲეჩქინდუ. ედო ანდღანერი ნდღას ლაზური მუსიკაში ნოჩალიშეფექ დიდოფეთენ სოსჲალური მედჲას ნაყონუფს, აჲა მთელის მიჩქინან. ლაზური მუსიკა ნაიქიფს ანსამბლეფექ ანდღანერი ტექნოლოჟიში სოსჲალური მედჲაში დარბეფესთი ნოდგითინუ შენი მუჯადელე მეჩაფან. ახირის ეშო გიწვათ; ლაზური მუსიკა ნაიქიფანფექ მაჟურაფე კალა ართოთ ვარდო, თითო-თითო იჩალიშეფან დო ესერეფე მუთეფეში ეშო მასიმინალეფე მუთეფეშის ოგნაფუში გზას რენან. პანდემიში ნდღალეფეს, ამატორული სტუდჲოს დოლოჭარელი არ-ჟურ ბირაფა ფხაზირი დო გამავოჩქვი. ლაზური მჭარალობაში შაირეფეში ნოჩალიშეფე, ჯოხოფე დო მუჯადელეფე ოგნაფუ მინტუ მა, აჲა რტუ ჩქიმი მიზანი.
ნაყონასუნონ…
http://www.gurcuhaber.com/2021/12/13/cihangir-bilgin-soylesi-3-bolum-ali-ihsan-aksamaz/
https://sonhaber.ch/cihangir-bilgin-batum-tiflis-rustavide-arsiv-calismalari-yaptim-bolum-3/
http://www.circassiancenter.com/tr/cihangir-bilgin-ile-soylesi/
