+
https://aliihsanaksamaz.blogspot.com/2023/05/donuk-cami-turkce-lazca-tiyatro-oyunu.html
GOLAKTEİ
MEÇETİ/ LAZURİ TİYATRO
MunirYilmaz Avci (Mç̆aru; 20 VIII 2001) / Ali İhsan Aksamazi (Redakt̆ori)
NAİSTERANPE:
XAVA DADİ: 60 ʒ̆ana
mek̆alapei. Kyoyişi umçanepeşen do k̆arta mutus nanuç̆işun, çkinei ar oxorca.
Birtum gotumei gulun do Osmani k̆urbetis narenşeni oxoris, motamuşi K̆ak̆ice k̆ala
xvala skidunan.
XOCA: Kyoyis naren meçetiş imami.
60 ʒ̆anei
k̆onai, ne mağali neti dambali, dido mutu navaruçkinşeni birtum istomers, varna
kitabi nuguraps do milleti goşaşups.
İSMAİLİ: Meçetiş muezzini. 45 ʒ̆anei
k̆onai, zayifi, ne mağali neti dambali oşkena t̆anoni.
MUXTAİ: 50 ʒ̆anei
k̆onai. T̆anoşkena do momgvanei, gonç̆imoşei oşumeşoni.
ŞERİFİ: Oşkenani doguronişi
maarani sinifişen belge meçamei do doguronişen get̆k̆omilei ren. Mara iris xolo,
timuşi muk narenşen dido çkva monžinei do dido çkinei kodocerapuşk̆ule
majuranepeşen memskvanei do moʒ̆ipxei nagulun 50 ʒ̆anei
k̆onai, mskva oğarğaluten milleti naosiminapaps, ti moʒ̆onei,
mağali t̆ani do nanomskun kiloten, toli gonʒ̆k̆imei ar k̆oçi.
MECİDİ: Kyoyiş umçanepeşen. 65 ʒ̆anei
k̆onai. Oşkena t̆ani do ar ç̆it̆a monžinei kilo k̆ala, nauğun tomape goxçeanei
ar k̆oçi.
ABDULAİ: Kyoyis naren k̆aveşi mance.
45 ʒ̆anei
k̆onai. Momgvanei, t̆an mağali. Tolepe nʒaşperoni do mağarğale.
GAMANOLAPE OSMANİ: 25 ʒ̆anei
k̆onai. Mʒika ç̆it̆a. Coxo muşistei tolepe ʒkvit̆a.
İXİMEXONİ ALİ: 35 ʒ̆anei
k̆onai. T̆anoşkena, Žegne muşistei k̆arta dulya timuşis derdi naixvenups,
iximexoni ar biç̆i…
Ç̆APRA NURİ: 30 ʒ̆anei,
mʒika
toliç̆apra, ç̆it̆a elaprungei mara k̆ai niyetli ar k̆oçi.
ERCANİ: 30 ʒ̆anei.
T̆anmağali do mgvanei. Uça stei tomoni do safi meʒ̆k̆omilei.
RİZA: 35 ʒ̆anei k̆onai.
Mauçane do t̆anoşkena, zayifi, k̆ik̆iʒi stei.
OMERİ: 50 ʒ̆anei.
Dido zayifi do mk̆ule. Tis namotun kudi çkar varmuiʒ̆k̆ips.
Dido safi do burde.
ENVERİ: 55 ʒ̆anei.
T̆an oşkena, mauçoce do tik̆ep̆a.
ASİMİ: 25 ʒ̆anei.
Maginžera, çxvindi burç̆uli do dido zaifi.
MUSA: 30 ʒ̆anei. T̆anoşkena,
mustaconi do dido zaifi.
DELOSMANİ: 40 ʒ̆anei.
Magotxozale, t̆an mağali do nunk̆uşen žigaa çkar varmet̆k̆omers.
ÇİNK̆U NİYAZİ: Ginže mʒ̆kîli
çink̆oni. 40 ʒ̆anei k̆onai, Tomape birtum goşabğei, gostikei- gobriʒ̆ei
mouçanei do zaifi.
K̆AMP̆ARA XUSENİ: 35 ʒ̆anei,
maginžera do momgvanei. Kyoyiş k̆arta dulyas nagotxozun safi do salapatxa.
ARTİST İSMETİ: Coxo muşistei,
memskvanei do gomskvanei. 30 ʒ̆anei k̆onai.
EMİNE DADİ: 65 ʒ̆anei,
safi do dido k̆ai oxorca.
ESME: 35 ʒ̆anei.
Xava Dadiş en k̆ai manebra do manžagere muşi.
K̆AK̆İCE: 15 ʒ̆anei.
Xava Dadiş mota. Gosareli tomoni, monistei toloni, t̆an oşkena zayifi mara
mskva ar k̆ulani.
ZULFİYE: 20 ʒ̆anei.
Moginžera do zaifi. K̆ak̆iceş şur do guri manebra edo mzaxali. Manžagereş k̆ulani.
REMZİ- İSA- MURADİ- K̆ADİRİ- XALİDİ- İSAK̆İ: 20- 25 ʒ̆anei kyoyiş biç̆epe.
FEN MEMURİ: 45 ʒ̆anei
k̆onai t̆andambali. Kobra docinei do memskvanei dolokunei…
+
K̆ORTA 1
Zoğaş kinais, meçetişen 10
met̆ro k̆onai ekole k̆vazali k̆ele naeladgink̆aveşi ʒ̆oxleni
mekaeli golaxunonepes nagelaxenan kyoyişi umçanepeşen 15- 20 k̆oçişi ok̆obğalak,
p̆araskeşi nemaziş oxvenuşeni ezaniş oraşi moxtimu çumelan.
Ar
k̆ele K̆varta Nuri do Cibgiri Osmanik met̆axei ar k̆uçxe t̆ok̆iten mek̆ireli
stoliş jin nagedves tavliten isteran. Majurani k̆ele İximexoni Alik xes
naokaçun nç̆inos nanok̆irs misinas met̆aksi mek̆iruşeni iboden. Ercani do
Rizakti emus oʒ̆k̆ernan. Majuranepek naxenan svaşen emu amus nena
nuç̆işinapan.
K̆aveci Abdulaik milletis ar toli
kogoloqonaşk̆ule:
-
Heey! Çayi mis unon?
Yado gamicoxops.
Omerik timuşi k̆vazalik̆ele
kagoloktaps. Asimi do Enveik Abdulais k̆ap̆ula konuktapan. Majuranepekti
artikartik̆ala dulya nauğut̆anstei Abdulais varti mendoʒ̆k̆ernan.
Abdulaik xolo:
-
Yau mitis çayi varunoni!
Yado nucoxops.
Emoras ağani namoxtu Şerifik:
- Çayepe tavli naisteranpeşen ren
ya tkumers do majuranepeti emus kogolvacinenan. Tavli naisters K̆vart̆a Nurik
Şerifis ğula- ğula mendoʒ̆k̆ers do ok̆uleti:
- Nanaskanişi en nosei sin rei?
Yado k̆itxups.
Şerifikti:
- Ondi varna… Daa muepe do muepe
ren.
Yado nena güktiraps.
Ekolendo k̆ele entepes naoʒ̆k̆enanpeti
nenas ak̆atenan.
- Şerifik ʒ̆oi zop̆ons.
Bediava tavli varisteren.
- Ek̆o gaşkurinenşi tavli miçkin
yado mot ikaçe.
- Ulan K̆vart̆a! Omt̆inuş gza
vargiğun. Çkar soti vargamt̆inen.
K̆vart̆ak nena nuç̆işinaps.
- Mi imt̆en be! Ginonanna, iri
xolo isa moxtit.
Şerifik:
- Heey, Abdula! Man tavlişen ar
açiği çayi komomiği!
Musak:
- Man k̆ave pşup. Loqa rt̆as!
Muxtai Nuris golvadven:
- Ulan Nuri, sin amus ocginap?
Hele met̆k̆oçi zari!
Nurik zari onk̆anaps do istomers.
- Namoxtu zari žiropi?! Aʒ̆i ak penci dü mus irgun?!
- Rt̆as, ziyani varen. Hele emuk
mu istolas?!
Cibgirik zari yezdips do ar k̆ai
kogöxunaps.
- Heeyyt be! Dort ciari žiropi,
dort ciari?!
Nurik:
- Ulan zari mot dodgip!
Yado dolvakten.
Musak:
- Hade, hadeee... Aʒ̆i maana mo gorup ya uʒ̆umers.
Nurik:
- Yau maana mik gorups?! K̆oçik
hem zari dodgips, hem puli ixirs hem sinti emus golvacine.
Şerifik:
- Yau, miti mitis vargolvacinen.
Sin mʒika şansi vargiğun do eya ren.
Nurik:
- Muş şansi be! K̆oçi nadginstei
saxteka`i ren.
Delosmanik:
- Şerifi k̆itxei k̆oçi ren. Emus
nusiminit. Akonaşi emuşen met̆i oşkenani doguronişa xtimei k̆oçi reni?
Yado k̆itxups.
Abdulaik noqonaps:
- Eşo renşi çaepe tavlişen…
Nurik:
- Man k̆abuli varvikip yado
guktaps.
Abdulaik:
- Sin k̆abuli varikip yado çayi
mitik varşvasi?! Yani çkin oxoris ga`ri varp̆ç̆k̆omati?!
Musak Abdulais:
- Yau, sin ga`ri mu ikip! Nosis mç̆k̆idi
giluk̆vançxi do ç̆k̆omi. Dilinžgipi naginonşakis.
Ercanik:
- K̆ai zop̆on mara ya nosi
varuğunna mu qvas!
Musak:
- Nosi varuğunna, miʒ̆vas do mepça. Man ek̆o dido
miğunki milletis vurtup.
Delosmanik Omeris:
- Epçi, man dido mamşkironu. Nosi
iç̆k̆omeni?
Yado nak̆iden.
- Ulan mot variç̆k̆omas. Oki variç̆k̆omet̆u,
sin mot ç̆k̆omi! Sinti varç̆k̆omat̆i do çkimistei nosei iqvat̆i.
- Mu k̆ai op̆ç̆k̆omee. Varna
skanistei vort̆at̆ina mu p̆at̆i.
Rizak Abdulais:
- Heyy Abdula! Sinti emustei
oqopinu varginonna nosi skani oç̆k̆omi daa k̆ai yado nucoxops.
Çink̆u Niyazik:
- Mʒudişi
p̆ici mo ʒ̆k̆ipt!
İzaniş ora mulun. İdit do abdezi keç̆opit!
Yado nenas koxvakten.
Şerifik:
- Man meçetişa varvulu. Tkvan isimadit
ya tkumers do Abdulais çayi ak̆vandeps.
Ekolendo Cibgirik xolo quraps.
- Offf ulan offf! Dubaras oʒ̆k̆edit, dubaras!
Nurik xolo guktaps:
- Ulan, babaskaniti dubaraci rt̆u.
Tkvan mteli xolo saxtekyai ret. Tkvanik̆ala mutu ixveneni!
Cibgiri elvak̆iden:
- Hade, hadee… Sin dulya skanis oʒ̆k̆edi!
Ek entepek artikarti imxort̆anşi
Asimik Şerifis:
- Sin nemazişa mot varulu?
Yado k̆itxups.
- Man am meçetis, muk̆o tuta ren,
voʒ̆k̆er. Man nap̆i xesap̆işa göre am meçeti golaktei dgin. Golaktei meçetis
goktei k̆ele didginen do nemazi ixveneni?!
Delosmanik:
- Şerifi k̆itxei k̆oçi ren. Emuk
mu tkumersna, ʒ̆oi zop̆ons yado Şerifis golvadvaşi, Enverik Şerifis:
- Epçi, meçeti golaktei naren sin
muç̆oşi oxoʒ̆oni? Emuş xesap̆i muç̆oşi ixvenen? Hem sin pusulati vargiğun.
Ya uʒ̆umers.
Şerifik:
- Pusulati muren?! Man zoğas
mendop̆ʒ̆kedi do oxovoʒ̆oni. Zoğa jilendole k̆ele renna, meçetiş mixrabi solek̆ele
iqven? Angaraşk̆ele. Eee, emuş ekole mi ren? Yunani do Alamangani. Yau çkin aʒ̆i
toli meʒ̆k̆omiles Yunaniş k̆irali do Alamanganiş k̆ayzeris ti gevunçaxupt. Yau,
aşo şei iqveni?! Man namiçkin, çkini meçeti oş derece golaktei ren. Emuşeni am
meçetiş doloxe oş derece varguliktaşa naixvenas nemazepe varmik̆ilaps.
K̆aves
narenanpe ʒ̆oxle ar kaguişaşenan, ok̆uleti meçeti golaktei reni, vareniten ar
munak̆aşas kogöç̆k̆apan. Emoras Abdulaikti tepsi yopşa çayi mumers do miti
varnagnaşa milletis durtups.
Mundeşk̆ule Enveik Şerifis:
- Yau Şerif ya uʒ̆umers. Sin nazop̆onşa
göre çkin andğaşakis nap̆it nemazepe Kabeşa varidu do Bulgaryaşa idui? Em
nemazepe varişinenna, emuşi mesuli miren?
- Emuşi mesuli, am meçeti mik k̆iduna,
eya ren. Çunkii çkin andğaşakis varmiçkit̆es lakin aʒ̆i komiçkinan. Emuşeni aʒ̆işk̆ule
namiçkinanşeni goktei dodgineis nemazi p̆atna, emuş mesuli çkin viqvet.
İsak:
- Eee… Eşo renşi, aʒ̆i mu
iqvasunon?
Şerifik:
- Naiqvasunon şei aya renki, ya
çkin nemazis ʒ̆oi dodginuşi voret. Varnati meçeti golaktoni voret. Amuşen met̆i
mutu varmaxvenenan.
İsak:
- Yau, meçeti muç̆o gulikten. Eşo
şei muç̆o iqven!
Musak:
- Meçeti mik golaktei k̆iduna,
emuş xesap̆iti emuk meças.
K̆amp̆ara Xusenik:
- Meçeti man kagolovoktap. Tkvan
emuş derdi mo zdipt!
Muxtaik:
- Mʒ̆udişi mo ğarğalapt! Nemazi
nemazi ren. Ginonanna, Urusişk̆ele, ginonanna Japonyaşk̆ele ti onk̆anit. Duati
dua ren. Naidasunon svamuşi emus kuçkin!
Yado entepe dostibinaps.
Delosmanik Enveis nuntxips:
- Epçi, dua iç̆k̆omeni?
- Helbet iç̆k̆omen mara k̆romi eloç̆k̆omaşi, daa nostonei iqven.
Şerifik muxtais nosi meçaps:
- Nemazişa ç̆it̆a golaktei
dodginuten mutu variqven lakin oş derece dido ren. Emuşeni man eşo meçetişa
varvulu. Hem am meçetis minareti varuğun. İzani dixaşen varik̆itxenki…
Musak:
- Am meçeti aşo golaktei mik k̆iduna,
ek̆o günaxiten so idasunon! Ya tkumers:
Çink̆u Niyazik:
- Am meçetis otxeneç
ʒ̆anei mazi uğun. Em orapes bekiti mitis nemaziş oxvenuti varuçkit̆es. Xolo em
orapeşi en menşuri do nosei k̆oçi Xacxusein Çauşi naren komignapun. K̆oçi hem
nosei hemti xaci narenşa göre herxal meçetiti emuş nok̆ide ren.
İximexoni Alik:
- Xusein çavuşi Omeriş p̆ap̆uli
işinen. Emus ek̆o günaxi ekole navarağenşa göre mut̆lak̆a Omeristi k̆aixeşa
mirasi meşkvalei kuğun moro.
Delosmanik Muxtais:
- Ek̆o günaxişi gverdi Omeis kodut̆aluna,
eya Omeristi dubağun do sulalemuşisti ya uʒ̆umers.
Omeik:
- Ulan, ek̆o günaxişi mteli xolo p̆ap̆uli
çkimis mok̆idapt. Am meçeti emuk xvala k̆idui? Hem emuş günaxişen man mu monç̆els.
Man emuşi ar teği günaxiti k̆abuli varvikip.
Remzik:
- Sin k̆abuli navarqvaten mu
iqven. Eya skani xesap̆is mik noç̆aruna konoç̆aru. Eya arçkva varijvelen. Sin aʒ̆i
ek̆o günaxi muç̆oşi tiyaginon. Entepe ne k̆alatepes imt̆ren neti ç̆uvalepes.
Sin aʒ̆i doxedi do emuşi xesap̆epe qvi ya uʒ̆umers.
Musak:
- Yau manebrape, günaxi muç̆oşi
ixesap̆en? Ar günaxiş didinoba muk̆onai ren, mitis uçkini?! Yado ar nena dozop̆ons.
İsak:
- Yau mtinişiti, eya kiloten iʒ̆ineni,
teği teği ik̆oroʒxeni varna k̆iziten izimeni?
Emoras Delosmanik Remzis:
- Yau Remzi, günaxi iç̆k̆omeni?
Yado nak̆iden.
Remzik:
- Hele mogomağe! Dulya skanis oʒ̆k̆edi!
Yado emus guktaps.
Muradik:
- Epçi, muşeni telaşe ikipt. Aʒ̆i
ak ar- jur mesele ren. Oramuşis am meçeti golaktei kodidgu. Amus ar kasit̆i
varuğunna, günaxi reni, vareni eya oxoʒ̆onuşi voret. Man mk̆itxuptna, günaxi
varen. Çunki em orapes Şerifistei xesap̆i nauçkin muk̆o k̆oçi rt̆u?! Emuşeni, günaxi
varnaç̆arenan.
Musak:
- K̆ai zop̆on mara egere nemazepe
varişinenna, çkin namʒ̆iit eko zaxmetiş k̆arşiluği muç̆oşi goʒ̆amağenan.
Mecidik:
- Çkin antepe en k̆ai Xocas p̆k̆itxat!
Emus çkva mu dulya uğun?!
Muxtaik:
- Antepeşi cuvabi Xocas varnaçen.
Çunki emuk kitabis ugoʒ̆k̆omilu antepe varaçkinen. Emuş kitabisti aşo şeepe varç̆ars.
Şerifik:
- Eşo narenşa göre, xvenei naren
nemazepeşi k̆abulişeni xolo nemazi oxvenuşi voret. Em nemazepeti am meçetis
ikiptna, mʒudişi zaxmet̆i mo ikipt. Man namiçkin, çkin xoloti am meçetişi
golaktuşeni viçalişat.
Musak:
- Man mk̆itxuptna, çkin nemazi
çkini dop̆at do çkva mutus mo vak̆atet̆at. Çkin meteluği navarmiğunanşa göre
xeşen mutu varmomixtepan. Sebabi do günaxişi xesap̆iti helbet ar mitepek
dikipan.
Asimik:
- Yau çkin am dulya en k̆ai Xava
Dadis p̆k̆itxat. Aşo şeepe emus açkinen.
Muxtaik:
- Yani çkin aʒ̆i ak ak̆o kimoli k̆oçi
kovoret do ar oxorcaşi nositen goptati?!
Asimik:
- Mu iqven yani?! Oxorcalepeş
doloxe nosi nauğun çkar miti vareni?
Musak:
- Muxtaik ʒ̆oi zop̆ons. Oxorcaş
nositen nagoxtas k̆oçis nunk̆us kononç̆k̆valapan. Eşopeten oxorcalepeşi nosişen
oğarğalu dido kaguinzden.
Ekolendo k̆ele İximexoni Alik nç̆ino
kodikaçeps do Remzis xes goʒ̆vak̆iden:
- Ehe! Eya žiropi?!
Depina muç̆oşi ʒont̆un yado zoğaşi
mendra svape oʒ̆iraps.
Rizak Alis, nailuxenan Ercani oʒ̆iraps do:
- Depina sin elagixen do zoğas
mot gorup?
Ya uʒ̆umers.
Ercani emedeni kamuisels do Ar kogulik̆anʒ̆uraşk̆ule
k̆iti kogünk̆anups do xolo kodoxedun. Ekolendo K̆vart̆a Nurik xolo quraps.
- Ulan puli mot ixir! Yau sebay düten otxo puli
muç̆o yizden.
- Sinti dübeşi istolişi muşeni
pencüse isteri?
- Yau xilafi visterişi man mot
varmiʒ̆vi?
- Ulan muşeni giʒ̆vatii?! Man
puci vorei!
- Skanik̆ala arçkva tavli
naisteras k̆oçis…
Nurik eşo zop̆ons do pulepe
koxoktaşk̆ule tavli kok̆otumers.
Ekolendo, Alik Rizas goʒ̆obun.
- Hade, kiseli do çxomişa
vigzalat!
Nek̆naşk̆ele Abdulaik xolo
quraps.
- Heeyy! Çkva mitis çayi
varunoni!
Enveik k̆avecis guktaps:
- Yau çkin ak meçetiş onʒ̆uranuşeni
vibodet, sin ekolen çayi minžgibupt. Aʒ̆i çayiş ora reni?!
Şerifik:
- Manebrape! Meçeti golaktei dgit̆aşakis
mteli günaxepe nak̆idu k̆oçişi ren lakin ek̆o günaxiti ar k̆oçis varniç̆aren.
Emuşati günaxi ren. Emuşeni, am meçetis nemazi ixveneni varixveneni, çkin ʒ̆oxle
iya oxoʒ̆onuşi voret. İxvenenna, mutu otkvalu varunon lakin varixvenenna, çkin
am meçeti mu p̆at, so viğat?! Am meçetişi golaktinuş ar gza korenna, em gzaşen
vidat!
Mecidik:
- Ulan meçeti gulikteni, burde?!
Meçeti navarguliktenşeniti nemazis nadginanpe guliktanki ʒ̆oi didginas.
Mecidiş nosi iris komoʒ̆ondu. Eşo
ki Mecidik mukti ak̆o nosei nart̆u koxoʒ̆onaşi mukti guişaşen.
Delosmanik:
- Epçi, k̆ai zop̆on lakin xocaşi
mixrabi mu iqvasunon?
K̆amp̆ara Xusenik:
- Eya man dovonʒ̆urana! Tkvan
emuş derdi mozdipt ya tkumers.
Şerifik:
- Sin eya muç̆oşi onʒ̆uranap. Sin
emuşa mu gaxvenen?
Yado kitxaşiti:
- Sin mu gonç̆els. Mu p̆aminon
man komikçin yado nena güktiraşk̆ule abdezi yeç̆opuşeni meçetiş k̆ap̆ulas ʒ̆k̆ari
nagülün maçxaşk̆ele mik̆ilaps.
Muxtaik:
- Manebrape, man memisiminit! K̆amp̆araş
nositen varguilen. Mara meçetişi golaktuşeniti, minareşi oxvenuşeniti çkin
menceli varmiğunan. Kyoyis milleti uga`re do udulyeli gulun. Nemazi galeti
dixvenen, oxoristi dixvenen. Mara meçetişa oxtimuşa mecburi doviqvitna, xoca
muşi mixrabis kododgitun, çkinti k̆vazalişk̆ele kagolaviktet do eşo
kodobdgitut..
Rizak:
- Eşo şei iqveni! Emorasti xocaş
nemazi varişinen. Hem,”Uydum imama!” Ya tkvaşi, xocas naqonaginon, varna
şeytanis noqup.
Artisi İsmetik:
- Ulan Şerif, mu k̆ai xesap̆iş
oxvenu kogiçkin. Varna am milletik birtum günaxi ikipt̆es. Afferun mara amuşen moşletinuşi çareti sin žiraginon.
Mecidik:
- Manebrape, am dulyaşen
moşletinu eşo k̆olai varen. Çkin am dulya çkini didilepes mendavuç̆arat do
komemişvelan.
Am
nosi k̆artais komoʒ̆ondun do emedeni ek naeladgin bak̆k̆alişen zarfi do kart̆ali
keç̆opesşik̆ule mskva aç̆aren yado entepe Asimis komeçapan.
Şerifik:
- Aya mis vuç̆aruptna aʒ̆i emuşi k̆arari
komepçat ya zop̆ons.
Emoras iri xolo nenas koxvaktenan.
- Xopas naren dava vekilis vuç̆arat,
- Rizinişi fen memuristi aşo
dulyape k̆ai açkinen.
- Artvinişi malmudiiti k̆ai k̆oçi
ren emukti komemişvelan.
- Angaraşi mebbusepe vargogoç̆k̆ondan.
- Angaras kuxvusvit. Entepeş
raxatobas mo elaçapt. Esas Yalovaşi k̆amik̆ami muhimi ren.
- Xit̆i! Mik nusimins em k̆amik̆amis?!
Am nosepe dido kaguinzdaşi
Şerifik kameç̆k̆vidups:
- Aʒ̆i nap̆ç̆arat kart̆alis
Asimik fotok̆op̆i kişuğas do muxtaikti irik̆ele mendancğonas. Aşopeten mu
iqvenna, diqven.
Ok̆uleti
uk̆ulvan do isa naç̆ares kart̆ali arçkva mağali sersiten dik̆itxupan. Kart̆alis
aşope noç̆art̆u.
“En didi didilepes
Tkvan
çkini kyoyi vargiçkinan. Zaten çkvapesti varuçkinan. Hem aʒ̆işakis nauçkinanpek
mu qves sanki. Çkini kyoyiş coxo “ TİK̆UNDALİ” ren do k̆artaişen mendra udulyeli
do fuk̆arape naskidun ar kyoyi ren. Çkin xoloti mutuşen şika`yetçi varvoret.
Amma velakin, kyoyişi k̆arta dulya coxomuşis mengaps. Yani mteli dulyapeçkini
goktei miğunan. Eşoki oramuşis meçeti çkini nak̆idespek eya golaktei
kododgineenan. Ancax çkin am meçetişi golaktuşi menceli varmiğunan. Xilafi k̆ibleşk̆ele
nemazi navarixvenenşa göre meçeti nadodgespek aʒ̆işakis ç̆uvalepeten günaxepe
komuik̆ides. Entepeti ek̆o günaxişen moşletinuşi voret. Muşeniki entepeşati
günaxi ren. Hem am meçetis minareti varuğun. K̆amp̆ara Xusenik,” Am meçeti man
dovonʒ̆uranap” ya zop̆ons mara am dulya muç̆oşi qvasunon musti varuçkin.
K̆imetli
didilepe çkini! Muk̆oti çkin oxreʒ̆inu varmemomskunantina cenazeti varyebzdati!
Varna, Şerifistei meçetişa varvidati! Zaten aşo golaktei meçetişa vidatnati
iqven, varvidatnati. Eti günaxi ren, majuraniti. Çkin aʒ̆i derdepe çkini tkvan
didilepes megiç̆aruptki ar çare komažiran. Varna tkvanişeniti günaxi iqven,
çkinişeniti. Aşopeten xeepes gacundept do dido selamepe megincğonopt.
TİK̆UNDALİ
Kyoyişen
Şerifi do muxtaik̆ala majuranepe”
Kart̆ali k̆artais komoʒ̆ondaşi
kimi meçetişa, kimi çxomişa mindulvan. Şerifistei naisimadups jur- sum k̆oçiti k̆aves
kodoxedunan.
K̆ORTA 2
Meçetis nemazişk̆ule Mecidik miti varyoselaps do Xocas:
- Xoca Efendi,
egere sinti mogʒ̆ondunna, çkin andğa akonaşi skanik̆ala bazi dini meselepeşen
oğarğalu minonan. Ya uʒ̆umers.
- Helbette,
helbette! Oğarğaluk ziini gonʒ̆k̆ips. Fik̆irepe gale gamimers. Fik̆irepe ok̆oxtaşi,
mu iqven?
Cibgirik nena
guʒ̆incubalups:
- Mu iqven, ok̆ok̆idinu
kogoç̆k̆aps.
Musak:
- Ok̆ok̆idinu
kogöç̆k̆aşiti, sinti kagondunu.
- Xit̆i! İri şei
mcixiten varixvenen. Birtum çkimistei nosi ixmaraginon, nosi!
Cibgirik:
- Çkva mutu!
Eşo nosi xoci çkinisti kuğun.
Mecidik nena guʒ̆uncubals
do juriti dostibinaps.
- Muren, mot iç̆k̆omet!
Çkin akonaşi Xocaş nosi goʒ̆amaluşeni moptit! Tkvani ok̆ok̆idunis gisiminati?!
Mecidik entepe
nastibes kožiruşi, Xocaşa guikten:
- Xoca Efendi, çkin ak nemazi vikipt amma velakin k̆artaik
am meçetişeni golaktei ren ya zop̆onan. Ka`beş k̆ele navargadgin meçetis nemazi
ixveneni? İxvenenna, em nemazepe k̆abuli iqveni?
- Nemazi,
Trangi çkinik farzi mixvenes. Farzi naren nemaziş oxvenuti tiçkinişi borci ren.
Nemazişi varoxvenuşeni maana varižiren.
Asimik:
- Xoca, iya k̆ai
zop̆on mara am meçeti golaktei ren!
- Estoğfirulla,
estoooğfirullah! İya mik zop̆ons?
- Mis
atkven. Çkini Şerifik zop̆ons. Koçi, k̆itxei
k̆oçi ren. Hem muk̆o tutaren xesap̆i- kitabi ikips. Helbet mʒudi varzop̆ons.
Zaten mukti andğa meçetişa emuşeni varmoxtu.
- Farzi naren
nemazi mik varquna iya borci duskidun. Emuşi xesap̆iti Trangik emus k̆itxups.
Muxtaik:
- Yani, Xoca Efendi,
am meçetis nemazi ixveneni, varixveneni?! Çkin emuşi cuvabi bgorupt.
- Meçetepe iri k̆oçis
isa nemazi oxvenapuşeni ik̆iden. Meçeti vart̆asna, mesciditisti dixvenen. İsa
naixvenas nemaziş sebabi 27 fara daa dido uğun.
İsak:
- Xoca, çkin am
nemazepe golaktei dodginei p̆atna em nemazepe so ulunan? Ya ka`abeşa vardo
Moskovaşa igzaluna, mu iqven? Emuşi günaxepe mişi iqven?
Xocak:
- Tovbe Yarebbi!
Tovbe yaa Rebbi! Ulan nemaziş oxvenu günaxi iqveni?!
İsak xolo:
- Variqven mara
Moskovaşa golaviktatşiti iya mik̆ilapsi?
Xocak:
- Ulan zindik̆!
Ka`be kodgin do Moskovas mu dulya giğun?
Cibgirik:
- Xoca, aya k̆omunist̆i
ren. Belli vareni?!
İsak:
- Sin dulya
skanis oʒ̆k̆edi! Çkin ak osteruşeni varmoptit. Memleketişi oxoşirşolei
dulyapeşi onʒ̆uranuşeni moptit.
Meçetiş
dololoxe žiʒina komulikaçen. Mundeşk̆ule Mecidik Xocas:
- Xoca Efendi,
namiʒ̆vit nenape naoxomaʒ̆ones k̆onai koxovoʒ̆onit. Lakin am meçeti golaktei
nadodgespeşi do golaktei meçetis nemazi naqvaspeşi xali mu iqvasunon. Çkin ar ç̆it̆a
emuşeniti ar- jur nena domiʒ̆vat̆it!
- Golaktei
dulya naqvaspeşeni k̆arari Trangik meçaps. Trangi “iri şei nauçkin” ren. Egere am meçetis goktei
ar mutupe renna, eti Trangik çkini oʒaduşeni eşo moxvenapapan. Emuşi hikmetişeni
nena varitkven. Edo iri şei suparas ç̆ars. Lakin xolo k̆aixeşa goʒ̆k̆omilu
unon. Çkini dulya emuşi ok̆itxu ren.
İsak:
- Yani, Xoca,
am meçetişi dulyape em suparas ç̆arsi? Ç̆arsna, emuş onʒ̆uranuş çare muren?! Hem
nam ayetepes ç̆ars?
- Dostibi,
gafil! Tovbeşa komoxti, varna ka`fii iqve do giçkit̆as. Aşo şeepe ayetepes var,
xadisepes iqven. Yani ç̆arsna, iqven! Xoloti k̆aixeşa goʒ̆k̆omilu unon.
Art̆isi
İsmetik:
- Peki, Xoca,
çkini nemazepe mik̆ilapsi- varmik̆ilapsi? Çkin muç̆oşi oxomaʒ̆onenan? Emuşeniti
ar xesap̆i ixveneni?
- Emuş xesap̆i
Trangik melaeğepes doxvenapaps. Çkini dulya namemigures emirepeşi oxvenu ren.
K̆adiik:
- Xoca, nemazi
ar fara omt̆inuşi günaxi muk̆onai ren? Yani muk̆unai günaxi memaç̆arenan?!
Xocak:
- Ey cemaet!
Trangik çkini oçkinonepe suparapeten, peygamberepeten domoçkinapes. Majuranepe
gonk̆ilei uğun.
K̆adiik:
- Yani, man aya
otkvalu minonki, xenʒ̆k̆elepeten, ç̆uvalepeten günaxi nauğun ar k̆oçis ek̆o
günaxi mus varağuna emuk mu qvasunon? Yani emuşi günaxepe çkva mitepek
uğasunoni?
Xalidik:
- Yani, ekole
araba navarenşa göre, omaluşi dulyape muç̆oşi ixvenen?
Xocak:
- Ulan gafili!
Ek günaxi skani gomaluşeni mitik sin vasit̆a varmekçaps. Emuşeni aʒ̆işen
ixaziri do günaxiş dulyape mo ikip!
İsak̆ik:
- Ugünaxe k̆oçi
navariqvenşa göre ar günaxişi monk̆anoba muk̆onai ren?! Yani, mesela 30 kilos
muk̆onai günaxi imt̆ren. Yada ar ç̆uvali günaxi muk̆o kilo varnati met̆ro
mulun?
K̆adiik
- Yani, aşo
otkvalu unonki, k̆arta k̆oçi naağen k̆onai günaxiten ulunna, Ercanis 150 kiloti
ç̆it̆a muxteps. Lakin İsas mendoʒ̆k̆edaşi, zaten k̆uçxeç jin vardvadginen. Emuk
mu qvasunon? Arçkva Omeriş xali mu iqvasunon?!
İsak:
- Sin man
momisimadep! Dulya skanis oʒ̆k̆edi! Sin esas çkimi ont̆ule, skani ont̆ules
nailunt̆alişi xesap̆i muç̆oşi meçaginon?! ʒ̆oxle iya isimadi!
- Ulan, man
skani nam ont̆ule çkimis elavunt̆ali! Sin esas çkimi k̆ak̆aliş nca muç̆oşi mok̆vati
do gondini. İya mot varzop̆on?! Emuş xesap̆i so idasunon!
Xocak:
- Ey cemaeti Muslimin!
Meçetis aşo şeepeşi munak̆aşa vaixvenen! Aşo şeepe gale yada çkva sotepes
iğarğalen. Varnati çkar variğarğalen. Emuşeni nosi tişa komuiğit do dostibit!
Muezzini
İsmailis daa dido varnaxondinen:
- Xoca, sin
antepes mooʒ̆k̆er! Esas çkimi derdi mu iqvasunon?! Meçetis minare navarenşeni
kvas gebdgitu do izani vik̆itxup. Mapxas mutu var lakin qinobas zori iqven! Ya k̆uçxes
gemistuna mu iqvasunon!
- Sin iya Muxtais
k̆itxi. Meçetis daa ek̆o noksanepe miğunanki!
Envei gale
gamoxtimuşeni kamuisels. İsa xes kogoʒ̆vak̆iden:
- Heyy, so ulu?!
Ç̆it̆a çkva kodoxedi do isa mendavulut.
- Hele ha!
Komemakaçu, pt̆k̆vaʒu.
Ya zop̆ons do
Envei gamastun do mindulun.
Delosmanik
Envei nagamaxtu žiruşi, nailuxen Xalidis:
- Hade kiseli,
manti gamavulu! Ya uʒ̆umers.
Xalidik:
- Ç̆it̆a çkva
kodexedi hele! Ya uʒ̆vaşi Osmanik:
- Hele mu
dopxeda?! Ek̆o kodovokaçi lakin xoloti mamt̆u yado nena kogükturaşk̆ule eti
kagamulun do kagondunun.
Emoras İsak̆ik Xocas:
- Xoca Efendi,
izani dixaşen ik̆itxasna, mu iqven?! Ya uʒ̆vaşi Xocak:
- İzani
jindolen ik̆itxenki k̆artaik ognas. Hemti Trangiş coxoti dixas k̆uçxeş tude
varmulişinen! Yado nena güktiraps.
Mecidik:
- Xoca Efendi,
xolo en k̆ai sin giçkin amma velakin kyoylis ne meçetişi golaktuşi menceli uğun
neti minareşi oxvenuşi şuri gedgin. Sinti izani dixaşen varik̆itxen ya zop̆on.
Eşo renşi, İsmailik izani solen ik̆itxas?! Varna ncas yextasi?! Ok̆uleti
nailuxen Asimis mendoʒ̆k̆ers do:
- Am dulya
aşoten varipağen. Çkin gale gamaptatşi, arçkva kart̆ali Alamaniş k̆ayzeris
mendavuç̆arat. Belkim emuk komemişvelan yado ilupurçolups.
Asimik:
- Akolen
gamaptatşi, iptinei dulya iya miğut̆an!
Yado nena
güktiraps.
Xocak:
- Çkini dinis
izani ncaşen varik̆itxen yado ar yasaxi varen. Lakin xoloti suparas goʒ̆k̆omiloni
voret. Egere caizi renna, ncati iqven, kvati.
K̆adiik:
- Eşo renşi, ʒ̆aleni
mtxomus jur piʒai kogevoç̆k̆adat do İsmailik izani ekolen ik̆itxas!
Mecidik:
- Mutxani ren
eşo rt̆as! Moro ar meyvaşi nca kodovorgat do İsmailik ar k̆eleti eloçk̆omas!
Am fik̆ii
İsmailis dido moʒ̆ondun:
- Eşo şei dido
munasibi iqven. Hem ncaepe mʒika dido vorgat do Xoca Efendisti nak̆aras. Man mk̆itxuptna,
aşo daa dido caizi ren.
Ercanik:
- Eşo renşi, k̆arta
ç̆eşidi meyva dovorgat do mapxasti do qinobasti meyva meças.
Musak:
- Eya k̆ai zop̆on
mara izani dik̆itxaşk̆ule İsmaili ncaşen muç̆oşi geviqonat. İya ncaşen çkva
gülüni?!
Rizak:
- Eşo renşi, piʒarepe
mʒika menʒ̆uranei gevoçk̆adat do İsmailik nemaziti ek qvas!
Cibgirik:
- Ulan ncaş jin
nemazi ixveneni?! K̆aixeşa koguşubği ha!
Xocak:
- İzani naik̆itxen
svas nemaziti ixvenen. Hele meyvaşi nca renna, daa munasibi do caizi ren. K̆vinçi
do skindinapekti uimxoran. Sebabiti dido iqven.
Ercanik:
- Xoca Efendi
aşo şeepe xadisepes ç̆arsi?
İsak:
- Ulan nosi oç̆k̆omiyi!
Xadisis ncas mu dulya uğun?
Yado emus
guktaps.
Nurikti İsas
duluqurs:
- Sin mu
giçkin. Beki ç̆ars. Xocas mot vark̆itxup!
İsak xocas:
- Xoca Efendi,
aşo ar xadisi reni? Renna mişi ren!
Xocak:
- Xadisepes k̆unʒ̆uli
varuğun. Man namiçkin, aşo xadisepeti mut̆lak̆a koren. Lakin xoloti suparapes
goʒ̆k̆omiloni voret.
Mecidik:
- Amuşeni çkva
xadisepe korenna, namu naren işinen?
Xocak:
- Xadisepeşeni varişinen ya
otkuten k̆oçi dini do imanişen kagamulun amma velakin entepeş doloxe tkvan
navaroxogaʒ̆onanstei doloğei manape uğunanna, en menʒ̆uranei naren xadisi
oxmaroni voret. Çunki en menʒ̆uranei naren xadisi ʒ̆oi xadisi işinen.
Muxtaik:
- Sin k̆ai zop̆on
lakin çkin en ʒ̆oi naren xadisi muç̆oşi oxovoʒ̆onat?
Xocak:
- Emus osimadu
varunon. Udoqondinu suparapes goʒ̆k̆edit. Egere supara var giğunanna çkinei ar
mitis yani xocas k̆itxit!
Musak:
- Xoca Efendi
antepe k̆ai zop̆on lakin çkin am meçetis navikipt nemazişeni çkar mutu mot
varzop̆on!
Xocak:
- Mutu mot
varbzop̆on. Nagiʒ̆vitpe naisiminespek koxoʒ̆ones.
Rizak:
- Xoca Efendi,
man sin k̆ai gisimini ama xoloti varoxomaʒ̆onu. Yani, aʒ̆i am meçetis naixvenas
nemazepe mik̆ilapsi varna varmik̆ilapsi?!
Xocak:
- Hah işte,
suali aşo iqvasunon! Tis namegak̆idan iri şei mut̆lak̆a ar umçanes k̆itxitki,
gaguran. Çkini diniş nek̆nape oguruşeni gonʒ̆k̆imei ren. Peygamber Efendi
çkinişi orapesti oguru do ok̆itxus dido k̆imeti niçinet̆u!
Nurik:
- Xoca Efendi
man ok̆itxu mint̆u lakin nana çkimik, “Şerifik ik̆itxu do mu iqu!” yado man
varmok̆itxapu.
Omeik:
- Hah işte, oxorcaş
nositen goxtaşi, aşo uçkinu doskidu.
Asimik:
- Eşo mot zop̆on?!
Xava Dadi oxorca vareni! Emus iri şei mot uçkin?
Muxtaik:
- Xava Daditi
miren! Emusterepek ancax dulyape oxoşirşolapan.
Xalidik:
- Xoca, sin mu
zop̆on?!
Xocak:
- Oxorcaş guri
ixvenen lakin nosi varguʒ̆iğen. Egere nosi guʒ̆iğasnati em nosi varixmaren.
Musak:
- Ya ar oxorca
çkinden dido nosei renna, mu iqvasunon?
Omeik:
- Sin nosi oç̆k̆omii?!
Ek̆o nosei oxorcas skanik̆ala mu dulya uğun. Zaten ek̆o nosi uğut̆uk̆oni iya
oxorca iqvet̆ui?
Xalidik:
- Xoca Efendi,
oxorcaşen imami iqveni?
- Variqven! Çunki
imami oqopinuşeni noksani vart̆aginon.
- Pekii,
muezzini iqveni?
- Andğaşakis
varižiramun. Xoloti suparas goʒ̆k̆omilu unon.
İsak:
- Xoca Efendi,
İsmailik ncaşen izani ik̆itxupt̆aşi, mç̆imaten dişvelen, nemazi ikipt̆aşiti
kamelaps. Emuşeni,em piʒarepes kogootvat do kogeotvatna muç̆o iqven?
Mecidik:
- Muç̆o iqventi
mu tkvala ren. Piʒarepeş jin mʒika troni do ar stoliti kogebdgat. Ar ʒxodari do
ar- jur k̆ardalati muk kilidvas do oxormance diqvas bari!
Xalidik:
- Xoca Efendi,
eşo mevoʒ̆k̆erki muezzinoba dik̆iymetu. Yani, aya otkumalu minonki, egere sinti
munasibi žiropna, manti muezzinoba oxvenu minon.
K̆adirik:
- Eşo yağma
varen! Manti minon. Mʒxuliş ora çkimi rt̆as. Ayvaş orati ginonna, skani rt̆as.
Zaten sin ayva dido k̆ai giʒ̆onun.
İsak̆ik:
- Emuk ayva
zaten ç̆k̆omei ren. Varžiropi?! Man mk̆itxuptna, mjoliş ora Arifişi rt̆as. K̆ak̆aliş
orati Ercanis nomskun. Mbuliş ora Omerişi rt̆as. Lakin man luği mitis varpçap.
Emoras gale
gamoxtimuşeni Asimi kamuiseluşi, nailuxen Musak:
- Epçi, so ulu!
Ya uʒ̆umers.
- Xava Dadik
man mçumert̆u. Dido movorçumert̆a. Ya nena güktiraps do gamulun, mindulun.
Meçetisti muezzinobaş oğarğalu dido
kaguinzdaşi Xocak jur xerepe keʒ̆ozdips do:
- El Faatihaa!
Ya tkumers do milleti dostibinaps.
+
K̆ORTA 3
Sahnes
Xava Dadi naxen oxorişi oga`re ižiren. Xava Dadik musafiri nauqonun Emine Dadi,
Esme, Zulfiye do motamuşi K̆ak̆ice k̆ala ok̆oxenan do emu amuşen ğarğalapan. K̆ak̆ice
çayi momaluşeni kayiseluşi, Emine Dadik K̆ak̆ices;
- Bere çkimi, man açiği momiği!
Gurik mibangals!
Yado nandumers.
Xava Dadik Emines:
- Em Şerifik naikips dulyapeşeni
mu zop̆ont? Ya uʒ̆umers.
- Xela do k̆aoba! Şerifik xolo mu
qu?!
Esmek nena incubals:
- K̆oçik çxvindi nameşoʒigas iri
dulyas xalei şura gulun.
Zulfiyek:
- Hade hade! Ek̆oti mogonzdipt! K̆oçis
didopeşa k̆ainobapeti xvenei uğun.
Xava Dadik:
- Eya menfaeti navaruğun svas
vardodgitun.
Emine Dadik:
- Xela do k̆aobape! Xolo mupei filimepe
oktaps?!
Xava Dadik:
- Çkva mu qvasunon. K̆oçik çkini
meçeti golaktei ren yado k̆arta svaşa kart̆alepe ç̆areleen. Xinžiriş mteli
derdi namoxtasunon geç̆arelepe cebes dolonžgipu ren.
Esmek:
- Geç̆arelepes moxunu eşo k̆olai
reni?! Eya emus mik çaps.
Emine Dadik:
- Man navognişa göre andğa
vilayetişen k̆oçepe mulunan. Entepek varuxuşkumelan.
Xava Dadik:
- Em Şerifi do muxtaiş mengapuak
entepeti kamoğerdinapan.
Zülfiyek:
- Xava Dadi, kyoyis naren ek̆o k̆oçis
meçeti golaktei reni- vareni varoxvaʒ̆onesi?! Yani ek̆o didi k̆oçepe aşo
dulyaşeni ak muiqoneni?
- Mot varnagne, bere çkimi!
Maksadi meçeti çkamu ren. Geç̆arelepe cebes dolobğu ren. Emine Dadik:
- Bere çkimi, meçeti golaktei
reni- vareni melendo mendoʒ̆k̆edaşiti kuxuiʒ̆onen. Man namiçkin, çkini meçeti
ne gektei ren, neti goktei.
Esmek:
- Golaktei rt̆astina, xoloti mutu
varixvenen. Eşo vareni?!
Xava Dadik:
- Entepek oramuşis mk̆itxat̆esna,
man entepes meçeti mus mengaps kodovogurapt̆i lakin entepek oxorcalepe k̆oçi
varşinapanki! Nosi gosamiğanşiti innat̆işeni goktei dulya ikipan. Mara man...
Man entepe varvopişmanina manti Xava Dadi momiʒ̆umert̆an.
Em oras K̆ak̆icek xes naokaçun t̆epsişen
çayepe durtups.
Emine Dadik:
- Trangik k̆aobape mekças, bere
çkimi! Mupeiti nostonei şura aleps!
K̆ak̆icek:
- Megak̆aras!
Yado nena güktiraps.
Xava Dadik:
- Skiri çkimi, taros a- jur fila
kada iqvasunt̆u. Goʒ̆k̆edi do çayis kiludvi.
Ok̆uleti Emine Dadis:
- K̆ak̆ice çkimik̆ala vart̆uk̆oni,
man mu p̆at̆i. Trangik gurimuşişa göre meças.
Emine Dadik:
- Mu k̆ai! Babamuşik Rizinişa it̆uşi,
eti variqonu.
- Babamuşis oqonu unt̆u lakin iya
xe do k̆uçxe çkimi ren. Eya vart̆uk̆oni, man ak xvala muç̆o maxvenet̆u?!
K̆ak̆icek kadape gedumert̆aşi Esmek:
- Man mutu momomçap, bere çkimi.
Man zaten Şerifiş coxo vognişi, işlaği mamt̆u. K̆oçi nadginstei saxteka`i ren.
Çkinepeti puciş puci. K̆oçik ek̆o milleti naunonstei oktaps do onç̆imoşaps mara
miti varnagnen.
Xava Dadik:
- K̆oçiş coxo vognaşi, manti tis
amalamak̆limen.
Zulfiyek:
- Dadi, eşo mot zop̆ont! K̆oçik
golaktei meçeti onʒ̆urasunonna, amus mu p̆at̆inoba uğun?! Esmek:
- Mot varoxoʒ̆onap, e bere! K̆oçiş
niyeti meçetiş moşletinu çkamu ren. Emuk xvala
namoxtasunon geç̆arelepes moxunu isimadeps.
Emine Dadik:
- Tkvanti ek̆o mo gonzdipt! Soti
skani ne geç̆areli ren do neti mutu. Meçeti golaktei narenti belli varen.
Esmek:
- Meçeti golaktei varentina,
entepek eya ʒ̆oxle kagoloktapan, ok̆uleti geç̆areli dok̆orobupan. Ek̆o k̆oçis
kart̆ali nauç̆aresşa göre helbet ar sotişen geç̆areliti komulun.
Zülfiyek:
- Dadi, geç̆areli moxtaşi, meçeti
muç̆oşi goloktasunonan?!
Xava Dadik:
- Eya idi do muxtais k̆itxi!
Esmek:
- Man namignapun, K̆amp̆ara
Xusenik iya manelaten goloktasunt̆een.
Oxoris ožiʒinuş sersepe
komulikaçen.
Xava Dadik:
- K̆amp̆ara Xusenis timuşi
golaktuşa menceli vauğun. Emuk meçeti muç̆oşi goloktasunon?! Antepeşi mteli
xolo palavra. Entepek man mk̆itxat̆esna, man entepe aşo ar mskvaşa kagovoktapt̆i
lakin oxorcalepe k̆oçi yado varşinapanki.
Emine Dadik:
- Eee… Entepekti kimolobaşi
avantaji ixmaran işte! Hem entepes navaraçkinas mutu çkin muç̆oşi
maçkinenanki?!
Xava Dadik:
- Man varmaçkinasnati, pusula nauʒ̆umelan
ar zik̆ip̆int̆i ren. Osmani çkimik askerobaşen mulut̆uşi, muiğeet̆u. Aşo şeepe
Şerifiş palavraten var, pusulaten uxuiʒ̆onen.
Emine Dadik:
- Yani k̆oçepe pusulas ugoʒ̆k̆omilu
Şerifiş nenaten gulunani?
Xava Dadik:
- Gulunaniti mu tkvala ren?! K̆oçepes
pusulaşen ambai uğunaniki emus göʒ̆k̆edan?!
Esmek:
- Amaan Dadi! Şerifiş nositen
entepes mik geç̆areli meçapski?!
Emine Dadik:
- Eya k̆ai zop̆on! Ne ar sotişen
geç̆areli mulun do neti em meçeti gulikten. Mteli xolo fasa- fiso!
Xava Dadik:
- Ar mendomʒ̆k̆edit hele! Çkin
entepes geç̆areli namoxtastei ar dubara kodovudgat do entepeşi esas niyeti
koxovoʒ̆onat ya bzop̆on. Mu zop̆ont?!
Emine Dadik:
- K̆ai zop̆on mara nazop̆onpe muç̆oşi
ixvenasunon?! Hem dulyape varuxuişirşolas! Ar miti belas varkodololas.
Xava Dadik:
- Vallaa, muç̆oşi iqvasunon manti
varmiçkin lakin tisti çkar varmomixteps.
Emoras galendok̆ele Asimiş sersi
kuignapen.
- Heyy! Xava Dadi oxoris rei?!
Hele ar sersi skani kovogna.
Dadik gale gamucoxops:
- Komoxti bere çkimi! Çkin iri
xolo ak voret. Zulfiyeti ak ren. Belliki emuş şura komogat̆u do gotxozu.
Asimi nek̆naşen amit̆aşi:
- Mu zop̆on, Dadi çkimi?! Man
skani mok̆itxuşeni mopti lakin xazii komoptişi…
Zulfiyek oncğorobaten ti
kagoloktaps.
Esmek:
- Ti muşeni goloktap bozo çkimi?!
Tkvani dulya çkinişen met̆i mis uçkinki oncğori gaqven?! Aşo şeepe am nek̆naşen
gale vargamulun.
Asimi Esmeşa uk̆unikten:
- Esme Abla, skani oçkinuti k̆azeta
do radyoşenti dido ignapen yani.
Xava Dadik:
- Sin mutuşen mogaşkurinet̆as!
Raxat̆oba skanis oʒ̆k̆edi. Ginonna, doloxe odaşa kamaxtit do artikartis
kogvaşurit. K̆ak̆icekti çayi komekçapan.
- Tamam, Dadi, Trangik sinti k̆aobape
mekças lakin man esasinde andğa namulunan k̆oçepeşi ambai meçkçamint̆u.
- K̆oçepeşi ambai komiğunan lakin
muk̆o k̆oçi mulun varmiçkinan!
- Esasinde iya manti varmiçkin.
Muxtaik fenmemurik̆ala mevolut yado Xopaşen ambai moncğoneen. Milletik meçetis
entepe çumelan.
Esmek:
- Fen memuris meçetişa mu axvenet̆een.
Emine Dadik:
- Eşo mo zop̆on, e oxorca! K̆oçi k̆osk̆oca
fenmemuri ren. Kuçkin helbet naqvasunon dulyamuşi. Beki meçetiş golaktuşi ar
gza kožirops.
Xava Dadik:
- Eya k̆urta çkimis uʒ̆van.
Emine Dadik:
- Eşo mo zop̆on, ya geç̆areli kožiresna?!
Xava Dadik mʒika konisimaduşk̆ule
musafirepes izni kaguʒ̆umers do Asimi k̆ala doloxe odaşa kamulunan. Dadik
Asimis ar k̆alemi do kart̆ali komeçaps do nauʒ̆upe doç̆arapaşk̆ule kart̆ali
dokiç̆upan do ar zarfis kodolodumelan. Ok̆uleti mcveşi zarfepes nameʒ̆k̆an pulepe
zarfiş jindolek̆ele mskvaşa kononʒaxapan.
Emuşk̆ule Dadik Asimis:
- Epçi, sin aʒ̆i unk̆ap̆i do am
kart̆ali Alamanyaşen moxtuten muxtais konuç̆işini. Zulfiye k̆ala emuşk̆ule xolo
kuk̆ulut. Hade yallah!
Yado konandumers.
Asimi xes zarfi dokaçei oxorişen gamaʒxont̆un
do noğaşk̆ele gamilaps.
Esmek merağiten Xava Dadis:
- Dadi muepe iqven?! Muş dumenepe
goloktapt?! Ya uʒ̆umers.
Xava Dadikti:
- Alamanyaşen namoxtu kart̆ali
asimi k̆ala muxtais mendavuncğoni. Tkvan esas pandomimis aʒ̆işk̆ule oʒ̆k̆edit.
Aʒ̆i em gverdi noseepek geç̆areleepeşi ok̆ortuşeni hele muç̆oşi iç̆k̆oman.
Emine Dadik:
- Muş geç̆areli! Alamanyaşen
mundes geçareli moxtu do milletik irtasunon?
Xava Dadik:
- Muş geç̆areli do mutu! Eşo k̆olaiten
mitik mitis geç̆areli meçapsi?! Çkin navikipt moğerdinuşeni. Yani geç̆areli
komoxtasna, mu iqventen.
Emine Dadik:
- Daha muepe… K̆osk̆oca k̆oçepe
aşopeten iğerdineni?! Am dulyaş k̆ap̆ulas p̆at̆i şeepe konaqonen. Unk̆ap̆it do
beres kart̆ali kaguʒ̆uğit!
Yado gemçinadups.
Xava Dadik:
- Kart̆aliş goʒ̆amaluşeni var do
em kart̆ali ik̆itxanşi, k̆oçepeşi nunk̆us menç̆k̆valuşeni manti oxtimu komint̆u!
Yado nena güktiraşi musafiepeti
kamuiselan.
Emine Dadik:
- Eşo renşi, sin meçetişa, çkinti oxori çkinişa. Hade yallah!
Xava Dadis musafirepe varakaçaşi,
Zulfiye do K̆ak̆ice kilik̆ateps do Asimiş k̆ap̆ulaşen ʒ̆alendok̆ele gamat̆en do
mindulun.
+
K̆ORTA 4
(Sahnes ar k̆unʒ̆ulişen
majuranişa minare navaruğun ar meçetiş peri ižiren. Kyoyis narenan k̆oçepe
meçetiş ʒ̆oxle ok̆obğunan do Xopaşen namoxtasunon didi k̆oçepe çumelan. Mundeşk̆ule
K̆amp̆ara Xuseni xes naokaçun varyoziten komulun do mitis umendoʒ̆komilu
meçetiş ʒ̆alentunaşi k̆idas komuludgitun. Ar- jur- sum fara komoç̆k̆vidaşk̆ule,
Şerifi unk̆apun do xes koga`k̆neps.
Milletik goşaşei iʒ̆k̆ert̆anşi,
Şerifik:
- Mu ikip ulan burde! Meçetiş k̆idas
ondi ixveneni! Meçeti doloxupi ulan niyeti mu giğun? Yado duluqurs.
- Mot qurap yau?! Varžiropi, Xocaşi mixrabişeni k̆ida gamapxup. K̆ida
vargamantxaşi, mixrabi ixveneni? Man naptka nenas mevoqup.
Xocak:
- Epçi, mixrabişeni k̆ida
gamixveni, sin koguşubğiyi?!
- K̆ai zop̆on mara vargamaxvaşi,
mixrabi muç̆oşi ixvenen?
Mecidik:
- Ulan, mixrabi- mixrabi ya
naicoxop em mixrabi mik qvasunon. Muten qvasunon?
- Tkvan geç̆areli komomçit
mixrabi man kelavuk̆idap.
Mecidik:
- Ulan, geç̆areli mis uğun ki sin mekças?!
- Eşo renşi, geç̆areli giğut̆anşi, gixvenupt.
Şerifik:
- Ulan geç̆areliş ožirapuşakis em
k̆ida gamaxvei doskidasi?! Meçetis k̆at̆u do coğori mulibğasi?! Sin mu ikip
ulan?!
- Yau amma gonzdit ha! Am
meçetişa sin muluiki k̆at̆u do coğori mk̆itxup! Çkar mutu varmaxvenesna, ar- jur
piʒari kogolovuç̆k̆adup do xut̆ulamuşi komevunk̆ilup. Muren yani?!
Xocak:
- Bere çkimi, k̆at̆u do coğori
mulibğasten k̆ida dilixveni! Eşo şei iqveni?! Meçetiş k̆idas xe navarnintxen suparapes
ç̆arun. Yani mut̆lak̆a ç̆ars. Varnati k̆aixeşa ogoruşi voret.
Emoras ar cipiş sersi kuignapen do muxtai do şofoiş met̆i ar k̆oçi çkva cipişen
kagülvan do ok̆obğalas konanç̆enan. Selam kelamişk̆ule muxtaik em k̆oçis xes
komişuxteps do:
- Am k̆oçi fen memuri ren.
Meçetiş noşveluşeni ak moxtu ya zop̆ons.
Meşveluş nenape naognas kyoylepe, k̆oçis kogvabğenan do tito- tito “xoş geldunuz!” yado k̆oçis xe küç̆opupan.
Abdulaikti entepe nažiras do k̆aveşen muk̆ucoxops:
- Heeyy! Çayi aʒ̆i gamaxtu! Moomt̆inapt!
Muxtaik:
- Dulya maçodanşi, komevulut!
Yado işmari oğodaps.
Fenmemurik “man ar kogovila” yado muxtai ilik̆ateps do meçetis kamulun. Ok̆uleti
kagamulun do meçeti guilaps. Dulyamuşi dvaçodaşi muxtais:
- Mendomʒ̆k̆edi Muxtar Efendi. Meçeti golaktei reni- vareni man k̆ai varoxomaʒ̆onen.
Muşeniki pusula varmiğun. Eya tkvan tapucik giʒ̆vasunt̆es mara andğa
varmalu. Minareti zaten tkvan qvatgint̆es. Muşeni ki çkin emuşeni ok̆odvei geç̆areli
varmiğunan. K̆ap̆ulaşi k̆ida mʒika goragadei rentina mutus varnoğun ya uʒ̆umers.
Cibgirik:
- Şerifi varnuç̆işat̆una sin em k̆ida
zori žirop̆t̆i!
K̆oçis gaak̆viraş,i Mecidik:
- Yani aya otkvalu unonki, K̆amp̆ara
Xusenik mixrabi golaktuşeni k̆ida doloxupt̆uşi, çkin eya kodovodginit. Varna em
k̆ida aʒ̆i doloxvei iqvet̆u.
Fen memurik:
- Yau, tkvan meçeti golaktei
naren muç̆oşi oxoʒ̆onit?! Pusula vart̆aşi, amus muç̆oşi nagnit?! Hele ar domiʒ̆vit!
Milletik Şerifis oʒ̆k̆omilus kogöç̆k̆aşi
Şerifik:
- Am zoğa jilentunaşk̆ele vareni?
Yado k̆itxups.
Fen memurik
- ʒ̆oi zop̆on. Zoğauça jilentunaşk̆ele
ren.
- Eşo renşi, man zoğas k̆ap̆ula
mevuktana mu iqven? Am rak̆anepe ʒ̆alentunas vardoskiduni?!
- ʒ̆oi zop̆on, eşo ren!
- Eşo renşi, ka’beti am rak̆aniş k̆ap̆ulas
vardoskiduni?
- Eeee…
- Xalbuki çkini meçetik sole k̆ele
iʒ̆k̆ers?
İsmetik:
- Meçetik mʒika ç̆ap̆ra iʒ̆k̆ers.
Yado nena guʒ̆uncubalaşi, ar žiʒina
komulikaçen.
Fen memurik:
- ʒ̆oi zop̆on mara sin nagogoç̆k̆ondu ar şei
ren. Am zoğa let̆aşk̆ele muç̆oşi meşantxei ren žiropi?! Yani kyoyiş doloxe ar k̆oyi
ren. Sin aya navarisimadişeni xesap̆i
skanis komegant̆alu.
- Haaa… Ment̆alei mutu renna,
emuş k̆abaeti zoğaşi ren. Eşo vareni?!
Ya uʒ̆vaşi milletik xolo ožiʒinus kogyoç̆k̆aps.
Xocak emoras siramuşi namoxtu koxoʒ̆onaps do nenas kogyoç̆k̆aps:
- Eyy cemaet! Aha çkin andğa akonaşi
Trangi çkini muk̆onai didi ren arçkva fara k̆aixeşa koxovoʒ̆onit. Emuk ent̆aşi k̆oçi
ar şvacis yokaçapsti do yeç̆k̆vidupsti…
Emoras jilendok̆ele qureli- qureli nk̆ap̆inei namulun Asimi žiraşi, Xocas
nena dolvamt̆en.
- Heeyy! Muxtaişa kart̆ali moxtu,
Alamanyaşen!
Milletik Asimis getxozinei
namulun Xava Dadi k̆ala emus naelok̆atun Zulfiye do K̆ak̆ices varti mendoʒ̆k̆ers.
K̆artaik Asimis naokaçun zarfis oʒ̆k̆ers. Muxtai emedeni zarfis nank̆ap̆en do
jin nanoç̆arspe dik̆itxups. “Tikundali Kyoyiş Muxtais” yado noç̆ars. Zarfiş jin
dido pulepeti gönʒaxun. Ağani namoxtespe naokobğunanpeşi k̆apulas komok̆adgitesşik̆ule
Xocak Muxtais:
-
Besmelesuzi vargonʒ̆k̆a!
Yado çinadups.
Muxtaikti:
- “Yaa Bismillah!” ya zop̆ons do zarfi kagonʒ̆k̆aşk̆ule
manişa ar toli kogoloqonaps. Ok̆uleti milleti daha dido merağis vardot̆aluşeni
entepes:
- Kart̆ali gik̆itxupt. K̆ai
misiminit! Ya uʒ̆umers do ok̆itxus kogöç̆k̆aps:
“K̆imetli Tik̆undali Kyoylepe
çkini,
Çkin
am kart̆ali Alamanyas Lazepeşi ar kyoyi naren “Uxup̆ini” şen megiç̆arupt. Tkvan
Alamanyaşa namoç̆arit kart̆alis adresi ʒ̆oi meç̆areli navargiğut̆esşeni
Alamanepek zarfi gonʒ̆k̆eenan do dik̆itxeenan. Ok̆uleti “Yau minare
vaaxvenesşi, ezanişi ncaşen ok̆itximuşi nosi ancax Lazepeşen gamalen,” yado kart̆ali
çkin komomincğones. Aʒ̆i tkvanda noşvelu, ti çkiniş borci diqu. Çkin naok̆oviğit
geç̆arelepes, gomorgvas naren kyoyepeşenti naok̆oviğit geç̆arelepeti
kogelavudvit do 15 şilya lira T̆ramt̆ras naren Luup Çkinda coxoni bangas
kodogidvit. Ç̆it̆a mogixtesna, xolo momiç̆arit. Tkvan am geç̆areliten ginon
meçeti k̆idit, ginon minare. Mara mut̆lak̆a xeyirli dulyapes ixmarit. İris
selamepe goğodapt.
UXUP̆İNİ
Kyoylepe”
Milletik xelebaten artikartis kodolvakit̆en do kudepe nʒaşa yet̆k̆omelan.
Ok̆ule gencepek xeepes uk̆uik̆limelan do oxoronus kogöç̆k̆apan. Mʒika oraşk̆ule
Xocak:
- Trangişa şukri miğut̆anki
meçetişeni namint̆es geç̆areli emedeni komomincğones ya tkvaşi, Muxtaik:
- Xoca Efendi! Am geç̆arelişi mʒikati
doguronişeni oxmaroni voret. Emusti dido noksanepe uğun ya uʒ̆umers.
Milletiktik k̆oro stei ok̆oqonaps
do:
- Munasibi ren! Caizi ren!
Yado Xoca teyidi dikipan.
Muxtaik:
- Ç̆e manebrape! Man ç̆umandele T̆ramt̆raşa
geç̆arelişi goʒ̆amaluşa mevulu ya tkvaşi,
Şerifik:
- Sin xvala rt̆aşi, mutu
vargaxvenen man elagak̆ate. Masrafepe kameblatşik̆ule muepe maxvenenanşi k̆arari
komepçapt Man xes dido k̆ai ustape mokaçun. Entepes geç̆areli komeçaşi, k̆oçi
bilem doç̆k̆adupan.
Emoras k̆ap̆ulas namok̆adgin Xava
Dadik muşi ʒ̆oxle nadginan k̆oçepe ok̆onajvarups do Muxtais koguʒ̆udgitun:
- Tkvan nam geç̆areliten mu
dulyape ikipt?!
Yado emus duluqurs.
-T̆ramt̆ras Luup Çkinda yado ar
banga reni?! Ulan burde! Alamanyaşen skanda namoxtas kart̆ali Asimis mot okaçun!
Sin em zarfis nanonʒaxun pulepes çkar goʒ̆k̆ediyi?! Man T̆ramt̆raşati do
Alamanyaşati sin mendogoçkumert̆i lakin xolo guris memaç̆ve. Ar mʒika nosi
ixmarit do k̆oçi iqvit, k̆oçi!
Milletik goşaşei iʒ̆k̆ert̆aşi Muxtaik:
- Yau sin muepe zop̆on?! Varna
aşo ar geç̆areli vareni?! Ak naç̆arspe mʒudi reni?
Xava Dadik:
- Pulis goʒ̆k̆edi, pulis!
Yado quraps.
Muxtaik pulis goʒ̆k̆ers. Goncğimei do gostikei mara mtelis xolo Ataturkiş
peri gexen. Emedeni Asimişa guikten do emus:
- Yau amus mteli Ataturkiş pulepe gönʒaxun. Am kart̆ali Alamanyaşen
varmoxtui? Ulan sin am kart̆ali so žiri!
Yado duluqurs.
- Man eya soti varbžiri. Xava
Dadik miʒ̆u, manti p̆ç̆ari.
- Muuu?! Xava Dadi am kart̆ali
sin oç̆arapiyi?
- Hoo, man voç̆arapi. Mu iqu?!
Tis varmogixtui?!
- Yau aşo şei iqveni! Çkin
oyincaği skani voreti?!
- Hah işte. Ancax oxogaʒ̆onu. Sin
am kyoyişi oxorcalepe k̆oçi varşinaşi, entepekti sin aşo k̆ititen gosterapan
işte!
- Yau muş k̆oçi do muş k̆iti be!
Çkin ak meçetiş moşletinuşeni şuri p̆ç̆kvidupt. Ek̆o voxreʒ̆it do didi koçepe
moviqonit. Yani çkin ak mʒudişi vintxişeti?!
- Man mendomʒ̆k̆edi, Muxtar Efendi!
Am meçeti golaktei reni- varenişi oxoʒ̆onuşeni ak mitiş moqonuşa gereği vart̆u.
(Emoras cebeşen naişimers pusulaten muxtais çxvindis nuntxips.) Aya muren
giçkini? Amus pusula uʒ̆umelan. Osmani çkimik askerobaşen muit̆uşi muğeet̆u.
Sin oxorcalepe k̆oçi şinat̆ina, ak̆o tantana lazimi variqvet̆u. Manti am meçeti
golaktei reni- vareni sin dogiʒ̆umert̆i. Man mint̆asna sin UXUP̆İNİş kyoyişati
do JAPONYAşati mendogoçkumer. Sin ek naginonşa uxup̆ini. Lakin man xolo guris
megiç̆vapt.
Zulfiye do K̆ak̆ice, Dadis xes goʒ̆vak̆idenan
do:
- Dadi dostibi! Mu iqven!
Yado oxreʒ̆apan.
Emoras fenmemurik pusula
kodikaçeps do meçetis goʒ̆k̆omilus kogöç̆k̆aps. Muxtaik mundişen şuri şvanups.
Daditi mututen varstibun:
- Am kyoyis man tkvan oxorcaş k̆imeti
kodogogurapt.
Xocak:
- Esteuzubillah..Esteeeuzubillaaaah!
Antepe k̆a`metiş elametepe ren.
Fen memurik:
- Manebrape, meçetis mutu k̆usuri
varuğun. Mujde!
Yado icoxops.
Xava Dadik:
- Amma Şerifis k̆itxana k̆usuri
kuğun. Muşeni ki meçeti emuk k̆idasunt̆u.
Ok̆uleti xocaşa guikten:
- Skanda moxtaşi, Xoca Efendi. Hocaluği eşo valah- billah otkumaluten
varixvenen. Man aʒ̆işakis skanistei k̆iblemuşi navaruçkin ar xoca varmižiramun.
Birtum supara do kitabi nenaşen navarmet̆k̆omers mara skanistei kitapsuzi
xocati varmižirapun. Ama skanisteepe… Xocas tis kamalvak̆limen:
- Dostibi be oxorca! Diqu, dostibi!
Yado kodiquraşk̆ule nenamuşis noqonaps:
- Eeyy cemaet! Nažiroptstei
Trangi çkinis navaraxvenen çkar mutu varen. Mʒika ʒ̆oxle namomçes geç̆arelepe aʒ̆i
xeşen muç̆oşi goʒ̆amiğes irik kobžirit. İşte antepeşi iri xolo çkinişeni ar
dersi ren…
Xava Dadik ekolendo k̆ele:
- Tkvan dersişen na oxoʒ̆onaps k̆oçepe
reti?! Mara man tkvan am dersepeti kodogogurapt…
Xocas k̆aixeşa nandaraşi:
- Ey cemaeti Muslimin! Nažiroptstei
tis namomixtes ak̆o dersişk̆ule namomixtes do xes na goʒ̆amistves geç̆arelepeşi…
Estoooğfirullah, ekole xtimei umçane didilepe çkinişi nunk̆uş ʒ̆k̆ariş niyetine
el Faaatiha! Ya tkumers do milleti dostibinaps.
Ok̆uleti xerepe jin kiʒ̆izden doo… Edo
milletik tam xvama ik̆itxupt̆anşi, xerepes dosyape dokaçei sum k̆oçi
komulunan.
En didi narenk:
- Muxtai soren? Çkin vilayetişen
movulut ya zop̆ons.
Majuranikti:
- Ak ar golaktei meçeti rt̆een.
Muxtai komižirit! Ya zop̆ons do milletik goşaşei iʒ̆k̆ert̆anşi perde kuk̆uitven.
DİÇODU
https://www.circassiancenter.com/tr/donuk-cami-turkce-lazca-tiyatro-oyunu/
