3./
“Muharebe do Muhacirluğişi Ambai”
Şilya sumoş eçi do vit
[1330] ǯanas tarixis Osmanlik do Urusik k̆abğas kogyoç̆k̆es. İlkineri muxarebe
Limanis diqu do jur şehidi komebçit Urusis. Majurani ndğas Urusis (?) askeri Ç̆oroxişa
imt̆u. Ek eç dğas muxarebe doqves. Uk̆ule duşmanik dido askerite çkin askeris
hucumi oğodu do moxtimus kogyoç̆k̆u. Çkini Osmanli Hukumetik tku ki, “Çkin aǯi
duşmanis-na vocginit, emute tkvan mo gaxelet̆an. Andğa çkin ekolen vidat- na, ç̆umen
duşmani çkini köyşa komulun. Emuşeni tkvan ordo-xolo Xopaşen ehali kagamaxtit
do Osmanliş-k̆ele igzalit, vana uk̆ule ak muharebe dido iqven, askerepe dido
mulun, tkvani oxorcalepe do berepe k̆uçxeş tude dizenan”.
Çkin-ti ar t̆akimik
Hukumetiş emris dovucerit do zenginepe ordo- xolo feluk̆aten do mat̆orite iri-
xolo eşyapeten igzales Rizinişa do T̆amt̆raşa. Fuk̆arape do yetimepe ordo- xolo
var ales, uk̆ule-ti Urusiş askeri geç̆işu, zavali fuk̆arepek puli- purti mexves
do imt̆es. Ek̆o zori aqveski, kimis bere gundunu, kimis-ti— nan-didi. Mutxani
ren, ar yorğani do ar t̆ağanite Rizinişa komext̆es; kimi- cames, kimi medreses
mulibğes.
Hukumetis uǯves ki,
“Çkini kimoli do çkini cumalepe Erzulumişa mendacğonit muharebeşa, çkin ugyare
kodobskidit. Aǯi çkin kuvali momçit do bere- bari voskedinat!” Kimis meçu
Hukumetik, kimis -- var. Aşo zori- zvariten kimi Ordi, kimi Samsoni, kimi-ti
Akçe-şeherişa igzales. Ar t̆akimepe Atinas teslimi dvaqves Urusis, ar t̆akimi-ti-
Rizinis, ar t̆akimiti-- jur ǯanas muhacirluğiş-k̆ule Xopuri do Bucağurepe do
Azlağurepe eleus teslimi vaqvit do köy çkinişa komoptit, Xopaşa.
Moptit-ş-k̆ule çkini
oxorepe mteli- xolo t̆axeli (?) do çxvareli kodomxvades. Na- dovoxvit bakirepe
do eşyape, kimi Rusik, kimimuşak do kimi-ti Hemşinlepek mendiğes. Çkin
kodopskidit k̆izi- k̆op̆a ezdimeri. K̆irk seneluk virane- steri iri xolo
ağneten dovoç̆k̆it, taxeli (!) oxorepe tamiri dop̆it, kotume do mamuli
Batumişen moviqonit, coğori do k̆at̆u -- Hemşinluğişen, do txa do puci-- Map̆avreşen.
Ar ǯana ren, na moptit, do Elhemdulilla ancak
dovixorit do muhacirluği k̆ap̆ulaşen vist̆olit.
[Muhamed Ef. Kelerci- zade, Bucağuri, 34 ǯ., 21. VIII. 1917) (İoseb Qipşiže, “Ç̆anuri T̆ekst̆ebi”, S S R K̆ Meʒ. Ak̆ademiis Sakartvelos Pilialis Gamomemloba,T̆pilisi, 1939]
+
1./
“K̆abğa iqu…”
K̆abğa iqu. K̆oçepe
çkini mindaxt̆es. Akonai ç̆it̆a dopskidit. Şeyepe kagomandines iri- xolo. Ma
akonai (Xopas) dukyanci vort̆i. Dukyaniş şeyepe iri- xolo kagomindunu. Aǯi-ti
çkini k̆oçepe daha var moales. Çkin movelurt, lia komoxtan. Am k̆abğas k̆oçepe mteli dağilmi diqu. Mundes
ok̆ibğasunon?
Ma var vidi muteş-k̆ala.
Mutepe-ti “var vulurt”- ia miǯves do ek̆ule muşi xolo mindaxt̆es. Lai xolo komoalen, vana mu qvan ekonay, yeri
va uğunan, oxori va uğunan, upateli mitik var meçapan, para-ti dido var uğunan
do lai komoalan do kobžirat!
Muhaciri ides do, akon
mtxa uğut̆es, şeyepe mteli kagvondines. Var idat̆es- na, ek̆o var gundunut̆es
do daha k̆ai t̆u, aǯi muç̆o renan, var miçkinan, -- beki k̆ai renan, beki p̆at̆i
renan, mitis var uçkin, ides, em yeriş-ti, mteli ayri- ayri qoperenan, kimi
menda minduxt̆imun, kimi-ti var uxt̆imun, eşo kodoskides, İnşalla, k̆ai diqven Tangriten. Çkva otkuşi
var miğun. Am dulyaşi ma ak̆os miçkin. Çkva mutu mk̆itxup- na, giǯva. Ek̆osnari
dobağeren.
Batumişa vidi, ek mepti-şi,
dido k̆oçi bžiri…
(Memed Ef. Kuçuk̆- Osman- oğli, 55 ǯ., Çxaluri- Dusköy-dan, 25. VIII.
1917 (İoseb Qipşiže, “Ç̆anuri T̆ekst̆ebi”,
S S R K̆ Meʒ. Ak̆ademiis Sakartvelos
Pilialis Gamomemloba,T̆pilisi, 1939]
+
2./
“Otxo ǯana iqven, he k̆abğa aǯiti koren…”
K̆abğa- na geiç̆k̆u,
otxo ǯana iqven, he k̆abğa aǯi-ti koren.
Mosk̆ofi Göreleşa mendaxt̆u. Aǯi-ti hek ren. Ma- na miçkin, Görele T̆amt̆ras
ekole ren. Ar ǯana ren, hek (!) ren.
Hakoni (!) didi, ç̆it̆a, oxorca, mteli- xolo
igzales Samsonişi k̆ele. Ma-ti mendapti Göreleşa, govikti, komobti hak (!),
dido k̆oçepe-ti baraber moptit- do, ar ǯana ren, hak (!) voret. Qona dobdvit,
pxaçkit do e-do moinç̆a-şi, bç̆k̆omat. Oxori, bağu, nalya, msk̆ibu, mtel
gekteri ren. Bazi- bazi oxori ok̆oxveri kodgin. Nek̆na var gyobun, duşeme-ti va
uğun. Oxoris doloxe var dixunen, moǯipxu
unon. He moǯipxus-ti para unon. Moǯipxuşeni ne kva doskidu, ne-- ca. Muç̆o
iqvasen, var miçkinan. Mu- na miğut̆es bakiri, oncire, -- iri- xolo gomindunes.
Para var miğunan, mutu var. Mşkironeri voret. Ti- k̆uçxete t̆et̆eli voret.
Ğormotik haşo (!) memiç̆ares. Aǯişk̆ule, mu iqvasen (!), Ğormotis uçkin, k̆oçis
var açkinen.
Ham P̆eroniti sumi
kilise, arti cixa kort̆u do (H)aǯi-ti (!) koren. K̆ai köy t̆u. Aǯi mutu var
domiskides. Xazinak mutu var momçan- na, meydanes kodopskidit. Dulya çkini muç̆o
iqvasen (!), k̆oçis var uçkin.
[Xusein Ef. Çiçek̆- oğli (Çiçuva), P̆erontali, 70 ǯ., 20. VIII.
1917, P̆eron(i)ti (İoseb Qipşiže, “Ç̆anuri
T̆ekst̆ebi”, S S R K̆ Meʒ. Ak̆ademiis
Sakartvelos Pilialis Gamomemloba,T̆pilisi, 1939]
