451(1717,
1). / “Muacirluği”
“Gyauri Sumlaşa komoxtudoren,
ç̆umanişe ebiselaten, bimt̆aten!” – dadi- çkimik micoxes. Hem seis vit̆osum
[13] tane kotume mebok̆vatit, digubu. Ç̆umanişe Sabanamazis ebiselit, kotumeşi t̆ut̆ulepe
ek̆aç̆k̆omey- ek̆aç̆k̆omei Ğerak̆ele golobaonit. Arti k̆isii puci
mendebionitdort̆un, Ğeras Memişoğlişi oxois mebok̆vatit, op̆ç̆k̆omit. Çablati
moduşeni da! Pucişi t̆k̆ebi—çabla. Daha mele golaftit, Ardaşenişa. Hekoti
epeice kodobdgitit. Kilimepe miğut̆es, kilimepeşi çadii dobdgit. Epei yeişa
baabei bigzalit, uk̆ule xala- çkimi do hentee k̆alabaluği t̆es, dido t̆es,
hentee elemaǯk̆es, çku bidit, mebaonit çkva. P̆ap̆uli- çkimi Pazarda, a mʒika
daa mele, K̆alecuğis doğuu, seksen yaşinde. Va agzales. Nana- çkimik: “Mu p̆aten
haǯi, haya mik doxvasen?” Xoca va ižien, mutu va ižien! Neise, p̆ap̆uli-
çkimişi alimse Alefendi cuma- muşik̆ala baabei feluk̆aten komoxtes. “Uu, p̆ap̆uli
doğuu!” Hemen Xocak goinžikups, p̆ap̆uli- çkimi kodoxu. Atinak̆eleşe kefeni do
sap̆oni moiğes. Ğurei na gedumenan piʒari va bžiit, var t̆u. Jur tane ncas ek̆orei
p̆ap̆uli- çkimi bionit, kodoboxvit. Ama k̆umis va doboxvit, jin. Ar Mecidie
mepçit, eçi kroşi, saibi- muşis do let̆a na en yeis, daa jin doboxvit. Daa tude
k̆umluği yei t̆u paasuzi, ama hek va doxu, tabi, xocasti, na ntxorusti nana-
çkimik paa komeçu. A jur ndğaşk̆ule Map̆arveşa bigzalit, çailis kodobdgitit.
İbraim Reizik moxtast̆u, mionast̆u ar seis, jur seis va malu. Akşamdan eçi tane
gemik bombardumani dovu Map̆arve. Tkves-kia (Rusça uçkit̆es hekonepek); “Ç̆umanişe
hako moxtasen do gamionasen vaporik̆ele, gyauri gamionasen”,--tkves. Sei k̆uçxe- modvei dobinciit. Nana- çkimik
çamaşuepeti dok̆oobu, kok̆obğu çamaşuepe, yataği- mataği. Surmeneşa bigzalit.
Ma a yoğani, a yastuği, arti k̆uk̆uma dokaçei. Ǯk̆ai oşuşeni ǯut̆a k̆uk̆uma.
Şki do gvei ǯanei bort̆i. Surmeneşen ogine Rizenişa biditşk̆ule domǯkupudort̆un,
ini maes. Didi xala- çkimişi komocik
Gyumiş Reizik daçxui dogzu, domot̆ubines. Sei va binciit, bulut. Ofişa biditşk̆ule
dotanudort̆un, mjoa kextudort̆un. Dukyanepeşi nek̆na kogonǯk̆es. K̆uçxeten meboomt
da! A yoğani, a yastuği, arti k̆uk̆uma xes dokaçei – ma. Majuapesti uğunan. Ǯut̆a-
cuma- çkimi da- çkimik k̆ap̆ulas mok̆idei. Jur ǯanei do gvei t̆u hem oas.
Dukyanepe gonǯk̆esdoen, mitis malişi
derdi va uğun. Dadi- çkimişi komocik, Gyumiş Reizik, Ayşe dadis uǯu kia: “A
torba komomçi- dedi do amʒika pinci kodolobobğat”- dedi. Elaktu- melaktu yok,
xami noxunu epei jin, a sum- otxo ok̆k̆a k̆onai pinci keç̆opu. Bidit, bidit
Surmeneşa. Mt̆i kogomabğes. Nana – çkimik heko didi ç̆urk̆i eç̆opu, gedgu, a k̆ai
domibones, xua miboxes da! Golobaonit. Surmenes İbraim Reizik emç̆opes, T̆rap̆uzonisti
ndğalei golaftit. Golataneşakis heşo feluk̆aten bidit, xopeten. Daha meleti
işte hek amʒika kodobdgit. Tirebolişa bizgalit. Heko epei kodobdgit. Hekti mt̆i kogomabğesdort̆un.
Oo, muacirluk! Otkuten va içoden-ki!
Babak para
komomincğones, vit [10] tane altuni komomincğones. Ordus oxobaktit,
Samsonis k̆arantina moçkvapes, xastaluk
var. Bazi yeepes yerkenlis dolopxedit. Heşoten tamo- tamo- tamo … İnebolişa
biditşk̆ule didi yerkenliten bulut.
“Uuuu”, ar sesi koen. Haǯi, “Zuğaş tudele na gulun, gemolapanen”- deine,
milletik obgarinus kogyoç̆k̆u. Amʒika oraşk̆ule diğei kižiu. Muç̆o eşaxtu,
hemen bayaği komažies, çkuni bayaği. Ok̆adar ožiʒinu! En ogine bibgait,
“gemolapanen haǯi, bişkidaten”- deine, uk̆uleti bižiʒinit. Bartinişa bigzalit.
Bartin Liman dur, ağne vilyaeti iu. Ç̆umanişe
Bartinişen tekrar bulut. Zonguldağişak bigzalit. Zonguldağişen Devreğişa
eşaftaten. Eçidovit [30] kilometro yei en. Gza var t̆u, ʒxenepes gepxedit do
bidit.
Biditşk̆ule nanakti k̆urbani
nok̆vatu, babakti k̆urbani nok̆vatu. Nana kadinei t̆u, nok̆vatu; babakti
“Berepe- çkimi kobžii”- deine. [[[Ama Viditşk̆ule
baba diçilyudort̆un, heko doçilesdort̆un. Lazepek hem oas ar k̆oçik sum- otxo
tane içilet̆u. Nana k̆irk yaşinde, heya yirmi yaşinde bozo eç̆opu, Xaci
Xalidişi bozo. Nana- çkimis Zelixa gyožit̆u, heyas zinneti gyožit̆u. Heya nana-
çkimişen sum ǯana ogine ğuu. K̆albiten baba doğuu, babaşk̆ule epei zaman daa
koninç̆u.
Jur tutaşk̆ule
nana- çkimişen ai nanaşen biç̆i avu, Memet̆i. Saği en, Ank̆aras xen. Zonguldağis
orta mektebis dik̆itxu Memet̆ik. Heya va momçes çku, nana- muşik muk ordu.
Muendis Mektebis ar ǯanas ma bok̆itxapi, uk̆ule imtiani komeçu, k̆ai numaa eç̆opuşk̆ule
keç̆opes mektebis. Mati askeişa bidi, yedeksubai mektebişa. Epei komebuşveli
ma.
Devreğis
ar ǯana do gveis kodobdgitit, hekolen İslahieşa bidit. Biinci sinifi Devreğis
bik̆itxi. Devreğişi Deres dido mimçviun. Meyvet dido en heko.]]]
[Zia Alis že Aykut (Mak̆olli), dab. 1908 ǯ., Gulpiti (Viǯe), 23. XI.
1991(Guram K̆art̆ozia, “Lazuri
T̆ekst̆ebi- II, Gamomʒemloba “Meʒniereba”, Tbilisi, 1993)]
