“Ben
bu işe ana lisanımı yaşatmak için girdim!” (ARŞİV)
[Ön açıklama:
2001- 2003 yılları arasında “Yeni Kafkasya” adlı aylık gazeteyi sekiz sayı
yayınlayabildik. Gazete, ağırlıklı olarak Kuzey Kafkasya Halklarıyla ilgili
haber, makale ve söyleşiler yayınlıyordu. Lazlar, Laz Dili ve Kültürüyle ilgili
haber, makale ve kısa söyleşiler de yayınladık; M. Recai Özgün (1924- 2004), M.
Yılmaz Avcı (1939- 2016), Mecit Çakırusta (1923- 2014) ve Orhan Bayramin ile
söyleşiler de yaptık. 9. sayısından
itibaren gazete yayınlanamadığı için Mecit Çakırusta ile yaptığımız haber&
söyleşiyi yayınlayamadık. Yayınladığımız üç, yayınlayamadığımız bir haber&
söyleşiyi yeniden yayına hazırladım.
Söyleşilere uygun birer başlık, önerilen okumalar bölümü ile içerikle
bağlantılı fotoğraflar eklemeyi uygun gördüm.
“Yeni Kafkasya
Gazetesi” ile ilgili anılarımı yayına hazırlıyorum. Ancak şimdi bu gazete ile
ilgili kısaca bilgi vermek istiyorum: Gazetenin sahibi İbrahim Şişman; “genel
yayın yönetmeni” Ali İhsan Aksamaz; yazı işler müdürü Duran Coşkun; genel
koordinatörü Çağlayan Şişman; haber servisi ilgilisi Safiye Koçak; reklâm ve
dağıtım servisi müdürü İrfan Kobaş; istihbarat servisi görevlisi Selçuk Aytiş
idi. Gazetenin “yayın kurulu” ise şu
kişilerden oluşuyordu: Yaşar Bağ, Ali Çurey, Tarık Cemal Kutlu, Semih Seyyid
Dağıstanlı, Ali İhsan Aksamaz; Faruk Cimok, Çağlayan Şişman.]
+
[Yeni Kafkasya Gazetesi genel koordinatörü Çağlayan
Şişman, Sayın Mecit Çakırusta’ya bazı sorular yönetti. Sayın Çakırusta’nın
verdiği cevaplardan önemli bölümler şöyle:]
Çağlayan
Şişman: Mecit Bey, bize kendinizi tanıtır mısınız?
“İmam
Vaidi, cenazeleri Lazca dua ile gömüyordu”
Mecit
Çakırusta: 1923 yılında Ardeşen Duthe’de doğdum.
Cumhuriyetten yedi ay yedi gün daha büyüğüm. Üç yaşımdayken babam, on dört
yaşımdayken annem vefat etti. İstanbul’da çalışan akrabalarımız vardı. Gurbet kapısı İstanbul’a geldim.
Tokatlayan Otelinin barında çırak olarak işe
başladım. Ustam Ermeniydi. Bana evlâdı gibi davrandı. Fransızca dersler verdi. Bendeki
istidadı gördü. Bilahare oğlundan Fransızca dersler aldırdı. Ders parasını kendisi
veriyordu. Ben de o parayı Fransızca dersinden sonra oğluna veriyordum.
Oğlunun, parayı babasının verdiğinden haberi yoktu. Hem beni hem oğlunu
eğitiyordu. Sarkis Takesyan usta, bana babalık etti. Bilahare beni, Berlitz Lisan Okuluna yazdırdı.
Orada İngilizce de öğrenmeye başladım. O zaman, turizm sektöründe çalışan personele
maaş verilmiyordu. Müşterilerin verdikleri bahşişlerle geçimlerini temin
ediyorlardı.
Mecit
Çakırusta’nın makalelerinin yayınlandığı dergiler ile otobiyografik kitabı:
“Dutxuri P̆alik̆ari/ Dutheli Delikanlı”
Haklarımız için Oleyis sendikasında örgütlendik. Türkiye
İşçi Partisini içinde yer aldım. Hilton Otelinde Roof Captain oldum. İşadamı Ali
Rıza Çarmıklı ile bir vesileyle Hilton Otelinde tanıştım. Bilahare beraber Taksim’de
Mecit Restoranı açtık. 1980 senesinde darbe olunca Ali Rıza Çarmıklı, telefonla
beni aradı. Sıkıntı yaşayıp yaşamadığımı sordu.
Taksim’deki işyerimiz 1986 senesinde ANAP’lı İstanbul Belediye Başkanı Bedrettin
Dalan’ın istimlağına uğradı. 1988 senesinde işyerimi Pendik’e taşıdım. 1960’larda
TİP’te çalıştım. Şimdi Pendik’teyim. İşimin başındayım. Kültürel faaliyetlerim
var. Ana lisanım Lazca üzerine çalışıyorum. Lazca sözlük hazırlıyorum.
Çağlayan
Şişman: Bize kültürel çalışmalarınızdan söz eder misiniz?
Mecit
Çakırusta: Çocukluğumda köyde ilkokul yoktu. Camiye
gidiyorduk. Dinî dersler alıyorduk. İmam Vaidi, cenazeleri Lazca dua ile
gömüyordu. O zaman bizim oralarda Türkçe bilen pek kimse yoktu. Çok az kişi
Türkçe biliyordu.
1930’lu yıllarda ilkokul tahsilimi yaptım. Okulda
Lazca konuşmak yasaktı. Öğretmen, Lazca konuşanları fındık ağacı çubuklarıyla
dövüyordu. Lazca konuşunca parmaklarımızı birleştirip tırnaklarımıza cetvelle
vuruyordu.
Lazca, çok zengin bir lisan. Lisan yasaklanır mı? Lisanları
yok etmek için her çareye başvuruluyordu. Ana lisanım Lazca üzerine hep
çalıştım. Bazı arkadaşlarla bir vakıf kurmak için anlaştık. Uzun uzun konuştuk;
olmadı. 1996 ‘da İzmit’te SİMA Vakfını kurduk. Orhan Bayramin’in SİMA Vakfının
kurulmasındaki payı çok büyük.
Çağlayan
Şişman: 1993 yılında Bugün Gazetesinde Lazların kültürel
faaliyetleri hakkında olumsuz yayınlar yapılmıştı. Bu konudan söz edebilir
misiniz?
“Bile
bile lades oldu”
Mecit
Çakırusta:1992 senesinde Ahmet Kırım, Aktüel mecmuasına beyanat
vermiş. Telefon edip kendisiyle tanıştık. Bilahare mütemadiyen toplantılar
yaptık. Nihayetinde bir vakıf kurma çalışmalarına başladık. Tüzüğünü hazırladık.
Ben bu işe ana lisanımı yaşatmak için girdim. Bir gün Ahmet Kırım, bana telefon
etti. Bir gazete bizimle mülâkat yapacakmış. Acilen çağırdı. Midem biraz
rahatsızdı. “Hastayım,” dedim, dinlemedi. İllâki çağırdı. Kıramadım. Pendik’ten
Aksaray’a gittim. Gazete muhabirini gözüm tutmadı, kuşkulandım. İllâ orada bulunanların toplu bir fotoğrafını
çekmek istiyordu. Daha da kuşkulandım. 1960’lı senelerde TİP’te çalışıyordum. Bir
gazetede Mehmet Ali Aybar ile beraber çıkan bir fotoğrafım yüzünden sıkıntılar
yaşadım. Millî Emniyet peşime düştü. Ahmet Kırım’ı uyardım. Dinlemedi. Zaten o
gün hastaydım. Oradan ayrıldım. Birkaç gün sonra, o gazete bir hafta boyunca
yayın yaptı. Söylememe rağmen, koca avukat durumu anlayamadı. Muhabire bir şey söylememişler.
Fotoğraf vermek hataydı. Ahmet Kırım, muhabire Aktüel mecmuasını vermiş. Ben
uyardım. Dinlemediler. Bile bile lades oldu.
İşte o fotoğraflar gazetede çıkınca olanlar oldu. Bir hafta devam eden o
neşriyat yüzünden millet korktu, kaçtı. Cemil Memişoğlu çok zor günler geçirdi.
Tehditler aldı.
Çağlayan
Şişman: “Yeni Kafkasya Gazetesi”ne ilişkin görüş ve varsa
önerilerinizi alabilir miyiz?
Mecit
Çakırusta: Ali İhsan Bey vasıtasıyla gazetenize ulaşıyorum. Birkaç
sayısını okudum. İstifade ediyorum. Gazetenizi kutluyorum. Teşekkür ederim.
Çağlayan
Şişman: Biz teşekkür ederim, efendim.
Mecit
Çakırusta, Dutxuri P̆alik̆ari’yi imzalıyor (Lazika Yayın Kollektifi imza günü
etkinliği, Kadıköy, 19 II 2012)
(Önerilen
okumalar: Ali Sirmen, “Dünyada Bugün/ Şimdi
de bu mu çıktı?”, Milliyet Gazetesi, 11 X 1992; Ali İhsan
Aksamaz, “Lazika Yayın Kolektifi Kokteyli”, 20 VII 2011,demokrathaber.org/ sonhaber.ch/
circassiancenter.com.tr; Ali İhsan
Aksamaz, “Mecit
Çakırusta’nın İmza Günü Etkinliği”, 19 II 2012, circassiancenter.com.tr; Ali
İhsan Aksamaz, “Laz Enstitüsü” Toplantısında Söylediklerim, Gözlem, Eleştiri ve
Önerilerim”, 22 XII 2012, yusufbulut.com/ circassiancenter.com.tr; Ali İhsan
Aksamaz, “Laz Aydınlarının girişimine basından tepkiler”, 14 V 2022,
sonhaber.ch/ circassiancenter.com.tr; “Avukat Ahmet Kırım öncülüğünde bir grup Laz aydını
enstitü kurmak için harekete geçti”, Çveneburi Kültürel Dergi, sayı 1 (8), Bude
LDT. ŞTİ, Bursa, 1993; “Birlik Ve Beraberliğe En Çok İhtiyacımız Olduğu
Dönemde Çatlak Bir Ses: Türk Değil Laz’ız!”, Bugün Gazetesi, 31 I 1993; “Lazların
Tarihine Kısa Bakış”, Aylık Siyasi Dergi Komün, sayı 1, Hasat Yayıncılık,
İstanbul, 1989; “4. Demokratik Eğitim Kurultayı, Ön Rapor”, Eğitim Sen, 1- 5 Aralık,
Ankara, 2004; “4. Demokratik Eğitim
Kurultayı, Cilt 1 ve 2”, Eğitim Sen Yayınları, Ankara, 2005; "Dutxuri
P̆alik̆ari’yi (Dutha’lı Adamı) Kaybettik", 06 VII 2014, medyalaz.com/
lazhaber53.com; “Etnik Kimliklerini, Ortak Tarih ve Kültürel Değerlerini
Yaşatmak İstiyorlar”/ “Lazlardan Alternatif Vakıf” ,Cumhuriyet Gazetesi, 19
Ocak 1993; Haşim Akman: “Laz Enstitüsü Kuruluyor”, A Aktüel Dergisi, sayı 66,
8- 14 Ekim 1992/ Haber- söyleşiyi yeniden yayına hazırlayan: Ali İhsan Aksamaz,
13 VII 2017, sonhaber.ch/ circassiancenter.com.tr; İsmail Güney Yılmaz, “90'lar:
Laz Kültür ve Kimlik Hareketinin Doğuşu”, 7 I 2015,bianet.org; Kâmil Aksoylu, “Tarihe Tanıklık/ Laz Kültürel
Hareketi/ 93 Süreci” (“Laz Kültürü”, Phoenix Yayınları, Ankara, 2009); M. Recai
Özgün ile Haber& Söyleşi, Yeni Kafkasya Gazetesi, Sayı 8, Nisan 2003; M. Yılmaz Avcı ile Haber& Söyleşi, Yeni Kafkasya
Gazetesi, Sayı 6, Ekim 2002; Mecit Çakırusta ile Haber& Söyleşi,
Yeni Kafkasya Gazetesi, Sayı 9 (zamanında yayınlanamadı), 2003; Mecit Çakırusta,
“Dilini, kültürünü, kimliğini kaybettikten sonra geriye korkacak ne kalır?”,
Laz Kültür Dergisi Tanura, Sayı 1, Lazika Yayıncılık, İstanbul, 2011; Mecit
Çakırusta, “Dutxuri P̆alik̆ari”, Lazika Yayın Kollektifi, İstanbul, 2012; Mehmedali Barış Beşli, “Tarihe Karşı Kısa Tarih”,
Mjora Lazepeşi Nena, sayı 1, Çiviyazıları Yayınevi, İstanbul, 2000; Necati
Zincirkıran, “Bir Bu Eksikti!” , Bugün Gazetesi, 2 II 1993; Orhan Bayramin ile Haber& Söyleşi, Yeni
Kafkasya Gazetesi, Sayı 5, Mayıs 2002; Orhan Bayramin: “Laz Edebiyatı 1996’dan
fersah fersah ileride!”, 16 III 2021, sonhaber.ch/ gurcuhaber.com/
circassiancenter.com.tr; Sebahattin Önkibar,
“Politika Günlüğü/ Lazistan Safsatası”, Türkiye Gazetesi, 2 II 1993; “Şangulişi Skiri/ Şanguli’nin Evlâdı: Faik Aksamaz”, Çıkrık Yayınları,
İstanbul, 2020; “T.C. Resmî Gazete”, Sayı: 12099, 13 IX 1965; Ümit
Bayazoğlu, “Sıkıcı bir Laz fıkrası/ Polis emeklisi Hayri Hayrioğlu’nun başımıza
ördüğü püskülü belâ”, EP/ Ekonomi Politika, sayı 31, 27 VI 1993; Yılmaz
Erdoğan: “Ogni Kültür Dergisi” ikinci çocuğum olarak kucağımdaydı!”, 07 VI 2022, sonhaber.ch/
circassiancenter.com.tr)
SİMA
Laz Vakfı; rahmetli Mecit Çakırusta, Orhan Bayramin, Rahmetli İbrahim Pir, Rahmetli
M. Yılmaz Avcı, Sezai Bayboğa, Vecdi
Cihangir (İzmit, 1996; Fotoğraf: SİMA Arşivi)
https://www.circassiancenter.com/tr/ben-bu-ise-ana-lisanimi-yasatmak-icin-girdim/
https://www.circassiancenter.com/tr/eski-yasantimizi-siirsel-bir-yaklasimla-belgelemek-istedim/
