Lazca-Türkçe Sözlü Tarih- 3: “Ticaret yapmak için Cvari’ye gittik!”
İki yıl önce Osman
Davitoğlu, Hasan Davitoğlu, Hakkı Osmanoğlu ve ben, Hüseyin Reşidoğlu [ახალ
სანაკი ]/ Akhal- Senaki’ye
gittik. [ბათუმი]/
Batum’dan trene binip Akhal- Senaki’ye gittik. Orada büyük bir otel var. O
otelde kaldık. Ertesi gün sabah, oradan otobüs için bilet satın alıp [ზუგდიდი]/ Zugdidi’ye gittik. Zugdidi’de bir gece kaldık. Oradan da sabah
kalkıp paytona bindik. Böylece Cvari’ye ulaştık.
Cvari’de biri vardı… Esas
adını biliyordum, şimdi unuttum. [Диакон / დჲაკონი]/
Dyakoni
dedikleri biri vardı. Güzel bir adı vardı ama şimdi hatırlayamıyorum… Dyakoni’nin
evinde kaldık. Bizi misafir ettiler. Hizmette hiç kusur etmediler; yemeğimizi
yedirdiler, yatağımızı serdiler. Sordular:
--Siz buraya neden
geldiniz? Burada ne işiniz var?
Şöyle dedik:
--Biz buraya ticaret
yapmak için geldik. Keçi satın alacağız! Buradan ticaret yapmanın kârlı
olduğunu söylediler. O sebeple geldik.
Aslında oraları hiç
bilmiyorduk. Sabahleyin kalktıktan sonra bizi misafir edenlere şöyle dedik:
--Biz buranın köylerini
bilmiyoruz. Kimseyi de tanımıyoruz. Yanımıza birilerini katın da bizi köylere
gönderin. Onlarla beraber gidelim.
Biz oraya ticaret yapmak
için giden dört kişiydik. İki gruba ayrıldık. Dyakoni, rehberlik yapması için
ikimizin yanına kendi çocuğunu verdi. Diğer
ikimize ise kendisi rehberlik etti. Böylece iki grup hâlinde ötedeki, berideki
köylere gittik.
Keçi satın almak için gittiğimiz
köylerde bize şöyle dediler:
--Satılık keçi yılın bu
zamanlarında bulunmaz. Biraz daha önceki bir zamanda gelseydiniz, satılık keçi
bulabilirdiniz.
İki gün boyunca
Dyakoni’nin evinde kaldık. Üçüncü gün [დელიჯანი]/at
arabasıyla geri döndük. Zugdidi’ye kadar
at arabasıyla geldik. Zugdidi’den Akhal- Senaki’ye kadar yine bir başka at
arabası tuttuk. Oradan trene binip Batum’a
geldik. Hava çok yağmurluydu. Sonra da evimize geldik.
Evde sordular:
--Neden keçi satın
almadınız?
--Pahalıydı! Oralarda
yoktu!
Komşular gülüştü:
--Siz keçi nasıl satın
alacaktınız ki?! Keçi satın alacak adam sizin gibi olmaz. Siz kalem efendisisiniz. Efendi efendi dolaşıp geri gelmişsiniz!
Bizle böyle eğlendiler.
[Devam edecek…]
https://aliihsanaksamaz.blogspot.com/2025/06/lazca-turkce-sozlu-tarih-1-once.html
https://aliihsanaksamaz.blogspot.com/2025/06/lazca-turkce-sozlu-tarih-2-kendimden.html
“Cvarişa Bigzalit!”
Jur ǯana ǯoxle çkun bidit
– Osman Davit- oğli, Xasan Davit-oğli, Hak̆i Osman- oğli do ma, Xusein Reşid-oğli-
Axal- Sanak̆işa. Maşinas gepxedit Batumis, Axal- Sanak̆işa bigzalit maşinate.
Hek ar didi oteli ren. Hek bincirit. Hekolen-- ç̆umani divu, opt̆omobilis
biletepe yep̆ç̆opit, Zugdidişa bigzalit.
Ar seris heko kodobdgitit, Zugdidis. Hek-ti ç̆umani ebiselit do payt̆onis
gepxedit do Cvarişa bigzalit.
Cvaris ar ondi t̆u…
Dyak̆oni uǯumelan, coxo miçkit̆u, gomoç̆k̆ondu… K̆ai coxo uğut̆u, gomoç̆k̆ondu.
Hemuşi(!) oxois kodobdgitit. K̆ai mixezmet̆es; oç̆k̆omale, oncire kodomirçes.
Miǯves ki, “Tkva muşeni moxtit? Mu dulya giğut̆es hak?” Çkunti buǯvit ki,
“Txaşen moptit! Txa yep̆ç̆opate! Hakoni dulya k̆ai iven- ya, miǯves do
yep̆ç̆opaten!” Ç̆umani ebiselit-şi, “Çkun kyoepe va miçkinan- ya, -buǯvit, -
e-do elmak̆atit, myonit!” Arkadaşepeşen jur baraber bidat – Bere muşi
elemik̆ates, juristi muk elak̆atu. Hentepe juri heşo ides, çkun juri haşo bidit
kyopeşa.
“Gamaçamoni txa haǯi
var ižiren”- ya, miǯves kyopes. “Mʒika ǯoxle moxtat̆k̆o-ya, kižiret̆u”-
ya. Ju’ndğas hek bort̆it, hemuşi oxoris.
Masumani dğas geri gobiktit delicanite, Zugdidi-şakis delecanite moptit.
Zugdidis xolo dobokaçit başka delecani Axali Sanak̆işa. Heko maşinas
kodopxedit, komoptit Batumişa. Mç̆ima
t̆u. Uk̆ule komoptit oxorişa, Oxoris p̆k̆itxes ki, “Txa muşeni var mo’onit?”
Çkunti buǯvit- ki, “Paxali t̆u. Va rt̆u heko!” K̆onk̆şepek memožiʒes: “Tkvan
txa muç̆o egaç̆opet̆es” – ya, miǯves. “Txa na eç̆opums k̆oçi tkvani steri’
k̆oçi va iven”- ya, miǯves. “Tkvan efendi k̆oçepe ret! Efendi’steri goxtit!”…
do memožiʒes.
[Naqonasunon…]
[Kaynak
kitap: Arnold Çikobava, (27./ Kaynak kişi: Xusein Reşid-
oğli), “Ç̆anuris Gramat̆ik̆uli Analizi/ T̆ekst̆ebiturt”, S.S.R.K̆ Meʒnierebata
Ak̆ademiis- Sakartvelos Piliali, Tbilisi, 1936, (Gürcü Alfabesinden Latin
Alfabesine çevriyazı, düzenleme ve Türkçeye çeviri: Ali İhsan Aksamaz,
İstanbul, 1999)]
