Lazca-Türkçe Sözlü Tarih- 7: “Perişan bir hâldeyiz!”
Harp başlayalı dört yıl oldu. Hâlâ da devam ediyor. Moskof,
Görele’ye kadar ulaştı; hâlen de orada. Benim bilebildiğim, Görele, Trabzon’dan
ötede bir yer. Hopa halkı; yaşlı, çoluk çocuk, kadın Samsun taraflarına
muhacir gitti. Ben de Görele’ye muhacir gitmiştim. Daha sonra dönüp buraya
geldim. Birçok kişi buraya beraber döndük. Bir yıldır da burada yaşıyoruz. Tarlamızı
düzenledik, ektik. Tarladaki sebze ve meyvemiz olgunlaşınca yiyeceğiz. Evimiz,
ambarımız, serenderimiz, değirmenimiz; her şeyimiz şu anda yıkık bir hâlde. Bazı
evlerin hâli de perişan; ne kapısı var, ne döşemesi var. Evlerin içinde oturulamıyor.
Evleri tamir etmemiz gerekiyor. Tamir etmek için de para gerekiyor. Tamir için ne taş kalmış, ne de ağaç. Bütün bu
işleri nasıl halledeceğimizi bilmiyoruz!
Bakır kap kacağımız, neyimiz varsa, bu muhacirlikte her şeyimiz
kayboldu. Paramız yok. Hiçbir şeyimiz yok. Aç biilaç dolaşıp duruyoruz. Baştan aşağı
çıplak bir hâldeyiz. Perişan bir hâldeyiz. Bütün bunları alnımıza Allah yazmış.
Bundan sonra ne olacağını biz değil, ancak Allah bilir.
Peroniti’de üç kilise, bir de kale vardı; hâlen de
var. Önceden köyümüzün hâli vakti yerindeydi. Bu harp sonrasında elimizde
hiçbir şeyimiz kalmadı. Hükümet, bize yardım etmezse, meydanda kaldık demektir.
Bundan sonra hâlimizin ne olacağını kimse bilmiyor.
[Devam edecek…]
[2.]
K̆abğa- na geiç̆k̆u, otxo ǯana iqven, he k̆abğa aǯi-ti
koren. Mosk̆ofi Göreleşa mendaxt̆u. Aǯi-ti hek ren. Ma- na miçkin,
Görele T̆amt̆ras ekole ren. Ar ǯana ren, hek (!) ren. Hakoni
(!) didi, ç̆it̆a, oxorca, mteli- xolo igzales Samsonişi k̆ele. Ma-ti
mendapti Göreleşa, govikti, komobti hak (!), dido k̆oçepe-ti baraber moptit-
do, ar ǯana ren, hak (!) voret. Qona dobdvit, pxaçkit do e-do moinç̆a-şi,
bç̆k̆omat. Oxori, bağu, nalya, msk̆ibu, mtel gekteri ren. Bazi- bazi oxori
ok̆oxveri kodgin. Nek̆na var gyobun, duşeme-ti va uğun. Oxoris doloxe var
dixunen, moǯipxu unon. He moǯipxus-ti para unon. Moǯipxuşeni ne kva
doskidu, ne-- ca. Muç̆o iqvasen, var miçkinan. Mu- na miğut̆es bakiri, oncire,
-- iri- xolo gomindunes. Para var miğunan, mutu var. Mşkironeri voret. Ti-
k̆uçxete t̆et̆eli voret. Ğormotik haşo (!) memiç̆ares. Aǯişk̆ule, mu iqvasen
(!), Ğormotis uçkin, k̆oçis var açkinen.
Peronitis sumi kilise, arti cixa kort̆u do (H)aǯi-ti
(!) koren. K̆ai köy t̆u. Aǯi mutu var domiskides. Xazinak mutu var momçan- na,
meydanes kodopskidit. Dulya çkini muç̆o iqvasen (!), k̆oçis var uçkin.
[Naqonasunon…]
[Kaynak kitap: İoseb
Qipşiže, (2./ Kaynak kişi: Xusein Ef. Çiçek̆-
oğli (Çiçuva), Peronitli, 70 yaşında; Kayıt tarihi: 20. VIII. 1917, Peroniti) “Ç̆anuri
T̆ekst̆ebi”, S. S. R. K̆. Meʒ. Ak̆ademiis Sakartvelos Pilialis Gamomemloba,T̆pilisi,
1939, (Gürcü
Alfabesinden Latin Alfabesine çevriyazı, düzenleme ve Türkçeye çeviri: Ali
İhsan Aksamaz, İstanbul, 1999)]
