aliihsanaksamaz.blogspot.com: Lazca- Türkçe Fabllar-8/ ÇAKALIN MASALI- MK̆YAPUŞİ MESELİ

Lazca- Türkçe Fabllar-8/ ÇAKALIN MASALI- MK̆YAPUŞİ MESELİ

Bir zamanlar Ayı ile Kurt Karşılaşmış. Bir süre havadan sudan konuşmuşlar. Onlar konuşurken bir Çakal nefes nefese yanlarına gelmiş:

--Efendicağızlarım, ormanımızda biri geziniyor. Ne var ki öyle bizim buralardaki hiç kimseye benzemiyor. Etine buduna dolgun bir hayvan. Eğer onu avlarsak, nereden bakarsanız, o hayvanın eti ormanımızın bütün hayvanlarına bir ay yeter. Gel gör ki, alnında iki sivri boynuzu var. Boynuzlarını taktı mı, koca bir ağaç bile ot gibi devrilir.

Ayı kızmış:

--Bu ormanda, beni yenecek kim var ki, bu yeni gelen beni yenecek?!

-- Efendicağızım, o gerçekten de çok güçlü. Hoş, sen benden daha iyi bilirsin; güç ancak akılla yenilir. İzin verin, ben önce gideyim. Yeni gelen o hayvanı bir güzel tanıyayım, bir deneyeyim. Sonra nasıl avlayacağımızı size söylerim.

Çakal, böyle söyleyip gitmiş. Sonra da o hayvana yavaş yavaş yaklaşmış.

Çakalın gördüğü meğerse bir Öküzmüş.

Öküz bir köşede otluyormuş. Biraz ötesindeki bir ağacın altında da bir çoban oturuyormuş. Üstelik elinde de bir tüfek varmış.

Çakal, Ayı ile Kurdun bulunduğu yere koşarak gelmiş:

--Efendilerim, o hayvan gerçekten de tam bir hayvan. Ne var ki siz onu şöyle bir vuruşta haklayabilirsiniz. Ben şimdi oraya gideyim. Siz de hemen arkamdan gelip etine buduna dolgun o hayvanı haklayın.

Çakal, Öküzü bekleyen çobana şöyle bir görünüp kaçmaya başlamış. Çoban hemen yerinden fırlayıp Çakalı kovalamaya başlamış. Çakal, hep o bildiğimiz Çakal! Çoban ne yaptıysa bir türlü Çakalı haklayamamış.

Tam da o sırada Ayı ile Kurt, Öküzün bulunduğu yere gelmişler. Öküzü haklamışlar. Tam da yemeye başlayacaklarmış ki Çoban dönmüş. Ayı ile Kurdu görünce tüfeğini kaldırmış. Her ikisini de vurmuş. Derilerini yüzüp gitmiş. Çakalın istediği de tam buymuş! Gidip diğer Çakalları da çağırmış. Hem Öküzün hem de Ayı ile Kurdun etlerini bir saatin içinde yiyip kaçmışlar. Çoban gelince etlerini bulamamış. Çok kızmış. O kızgınlıkla birkaç Ayıyı daha öldürüp evine dönmüş.

Çakalın masalı işte böyle. Gördüğünüz gibi, bir Çakal tek başına Öküzü, Ayı ile Kurdu aklıyla haklamış. Akıl, kurşundan daha etkili, öyle değil mi?!

MK̆YAPUŞİ MESELİ

Arte mtuti do mgeri kok̆ages, mʒika nip̆aamites k̆atuk k̆udel na va gyonǯams şerepeşi. Hem oras şuri dololaperi ar mk̆yapu komoxtu do uǯu hamtepes:

“Efendepe- çkimi, girma- çkunis ar mintxa gulun, ama hakoni mitiksanis va nugams, na renstey xorʒi ren. Heya dop̆ilat- na, girma- çkuniş xorʒi mç̆k̆omupes ar tutas dubağunan. Ama heşo lasiyei jur k̆ama uçans k̆vas jin- ki, na eluğasen, nca tipistey geykten.”

Mtutik:

“Girma- çkinis ma na mocginasen miti reni ki, moxtimeri mitxanik mocginasya!” do guri komuxtu, ama mk̆yapuk:

“Efendi, heya mtiniti dido menceloni ren. Si xoş kogiçkin, menceli ğnositen na icginen. Ma bida do hemuk̆ala dobiçinoba, dopʒada do ok̆ule çkva muç̆o p̆p̆ilaten, dogiǯumetya”,- tku do igzalu.

İdu do konaxolu. Na žiru, haya t̆u: Xocik mcums, mʒika hekole ncas tude k̆oçi xen do t̆ufeği xes okaçun.

Mk̆yapu t̆aik̆eri mendaxtu mtuti do mgeri na t̆es yerişe do uǯu:

“Xayvani mtiniti xayvani ren! Si, efendi- çkimi, geçamaten dogaylen heya. Ma haǯi bida do ç̆ut̆a çkvatişkule tkvati moxtit do doylit he xorʒi- met̆iya!”, -uǯu do goyktu xoci na t̆u yerişa.

Xoci na çumet̆u k̆oçis kogyavalu du omt̆inus meçu. K̆oçiti yuk̆apu do geç̆işu hamus, ama mk̆yapu xoş mk̆yapu ren! Va aylu mututen.

Hem oras mtuti do mgeri komoxtes xoci na t̆u yerişa. Xoci doyles do oç̆k̆omus gyoç̆k̆amt̆esşi, k̆oçiti goyktu. Mtuti do mgeri žiruşi, eǯazdu t̆ufeği do juriti doylu. T̆k̆ebi kogoǯk̆u do igzalu.

Mk̆yapus na unt̆uti heya t̆u! Ducoxu çkva mk̆yapupes do ar saat̆is doloxe na t̆u xorʒepe oç̆k̆omes do imt̆es. K̆oçi moxtuşi, xorʒi va žiru. Guy na muxtuten idu do a- jur çkva mtuti doylu do igzalu oxoy- muşişa.

Hamk̆ata ren mk̆yapuşi meseli. Na žiromtsteri, ar mk̆yapuk xoci, mtuti do mgeriti ğnosi- muşiten doylu. Ğnosik k̆urşumişen k̆ai iloms.

[Kaynak kitap: Guram K̆art̆ozia, (Kaynak kişi: MemnuneTosunoğli- K̆azancioğli/ Kaydeden: Memet̆ K̆azancioğli, Soxumi, 9. VIII. 1968), “Lazuri T̆ekst̆ebi (-1)”, Gamomʒemloba “Meʒniereba”, Sak. SSR Meʒn. Ak̆ademiis St̆amba, Tbilisi, 1972 (Gürcü Alfabesinden Latin Alfabesine çevriyazı ve Lazcadan Türkçeye çeviri: Ali İhsan Aksamaz, İstanbul, 1997)]

aksamaz@gmail.com

https://aliihsanaksamaz.blogspot.com/2025/05/lazca-turkce-fabllar-1-civciv.html

https://aliihsanaksamaz.blogspot.com/2025/06/lazca-turkce-fabllar-2-bildircin-ile.html

https://aliihsanaksamaz.blogspot.com/2025/06/lazca-turkce-fabllar-3-baykus-ile-adam.html

https://aliihsanaksamaz.blogspot.com/2025/06/lazca-turkce-fabllar-4-kedi-ile-kopek.html

https://aliihsanaksamaz.blogspot.com/2025/06/lazca-turkce-fabllar-5-kirpi-buzgi.html

https://aliihsanaksamaz.blogspot.com/2025/07/lazca-turkce-fabllar-6-cesur-tavsan.html

https://aliihsanaksamaz.blogspot.com/2025/07/lazca-turkce-fabllar-7-ayi-mtuti.html

https://aliihsanaksamaz.blogspot.com/2025/07/lazca-turkce-fabllar-8-cakalin-masali.html

https://aliihsanaksamaz.blogspot.com/2025/07/lazca-turkce-fabllar-9-iyi-dedir-kayi.html

https://aliihsanaksamaz.blogspot.com/2025/08/lazca-turkce-fabllar-10-arslan-ile.html

https://aliihsanaksamaz.blogspot.com/2025/07/lazca-turkce-fabllar-11bunduri-do-ana.html