Yeni
baskı Lazca aritmetik kitabı
Önce sizi
7 Haziran 2004 Pazartesi gününe götürmek istiyorum. TRT bu tarihte; bazı ana dillerinde
radyo ve televizyon yayınlarına başlamıştı. Bu yayınlar; içerik, süre,
yayınlandıkları saatler vb. açılardan birçok haklı eleştiriye uğradı. Ancak bu
ana dilleri arasında Lazca yoktu. Eksik, gedik de olsa; Boşnakça, Arapça,
Kırmançi, Çerkesce ve Zazaca yayınlar TRT’de devam etti. Çeşitli yazılı
başvurularımıza rağmen, TRT sessiz kaldı. Zaman zaman TRT’den çeşitli
vesilelerle yapılan açıklamaları yorumlayarak, sorularımıza bir cevap bulmaya
çalıştık; boşuna! Gel gör ki, TRT’nin neden kısıtlı da olsa Lazca yayın
yapmadığına, Lazcayı neden yok saydığına ilişkin makul bir gerekçe yine de
bulamadık. TRT, Lazcayı yok saydı. TRT’ye ve TBMM’ne yazılı başvurularımız aralıksız
sürdü. TRT’nin neden Lazca yayın yapmadığı konusunu çeşitli zeminlerde,
sempozyumlarda ve panellerde dillendirdik; tebliğler sunduk; onlarca makale
yazdık. Lazca konusunu kamuoyunda hep sıcak tutmaya çalıştık.
Lazca,
özel çabalarla 26 Eylül 2011 tarihinden itibaren Boğaziçi Üniversitesi’nde
seçmeli ders olarak okutulmaya başlandı. Yine özel çabalarla oluşturulan
http://www.lazcaacikogretim.com/ ise, internet üzerinden temel Lazca dersler
veriyor. Bütün iyi niyetlere rağmen, bu çabalar yetersiz kalmaktadır. Devletin,
vatandaşlarının ana dilleriyle barışması ve bu ana dillerin yaşaması ve
geliştirilmesi için kurumsal desteği gerekmektedir.
Geçtiğimiz
hafta ilginç bir gelişme oldu. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve Millî Eğitim
Bakanı Ömer Dinçer’in ana dillerimize ilişkin açıklamaları damgasını vurdu.
Açıklamalara göre; Lazca da artık okullara, sınıflara girecekti. TRT’nin
2004’te Lazcayı yok sayması, buna karşılık Millî Eğitim Bakanı’nın geçen hafta
Lazcanın da müfredatlara girdiğini açıklaması devlet kurumları arasındaki
çelişkili yaklaşımları bir kez daha gözler önüne serdi.
1920’li
yıllardan başlamak üzere Laz kimliği Türkiye’de yok sayıldı. “Türk Burjuvazisi”nin
resmî ideoloji ve resmî tarih tezlerinin bir tezahürü olan inkâr- imha-
asimilasyon politikaları büyük ölçüde başarılı olmasına rağmen, Lazca hâlâ
yaşıyor. Laz aydınları ise, bu bilinçle yirmi yıldır ana dillerinin,
kimliklerinin kurumsal olarak geleceğe taşınması noktasında çaba gösteriyorlar.
Bu çabalarının bir sonucu olarak 1933’te Sovyetler Birliği’ndeki yayınlanan
aritmetik kitabının tıpkı basımı İstanbul’da yayınlandı. İlginçtir; kitap çok
kısa aralıklarla iki farklı yerden yayınlandı. Üstelik bu kitapların
yayınlanması Başbakan ile Millî Eğitim Bakanı’nın ana dili açıklamalarıyla aynı
zamana denk geldi. Bu olumlu bir tesadüftü.
Başbakan
Recep Tayyip Erdoğan ve Millî Eğitim Bakanı Ömer Dinçer’in açıklamalarıyla üç
kavram da kamuoyunda tartışılmaya başlandı: “Seçmeli ders”, “ana dili öğretimi”
ve “ana dilinde eğitim”. Burada, bu tartışmalara girmeyeceğim. Dikkat çekmek
istediğim Sovyetler Birliği’ndeki Lazca ana dili okullarıdır.
Lazlar,
Türkiye’nin yanı sıra Gürcistan’a bağlı Acaristan Özerk Cumhuriyeti ve
Abhazya’da yaşarlar. Laz kimliği 1930’lu yılların ikinci yarısına kadar
Sovyetler Birliği tarafından tanındı. Bu bağlamda Sovyetler Birliği’ndeki
partili Laz önder kadrolar, Lazca ana dili okullarının kuruluşunda bulundular.
Lazca ders kitapları yayınladılar. Lazca gazeteler yayınladılar. Lazca tiyatro
eserleri sergilediler. İskender Tzitaşi, bütün bu çalışmalardaki partili öncü
isimdir.
Bu; Lazca
Aritmetik kitabı Abhazya Devlet Matbaası’nda 1933’te basılmış. Kitabı
matematikçi ve pedagog Natalya S. Popova’nın, matematikçi ve pedagog Natalya S.
Popova’nın matematikçi ve pedagog Natalya S. Popova Rusça olarak hazırlamış.
Kitap Lazcaya İskender Tzitaşi adıyla uyarlanmış. Kitap, eğitimin üretimle
bağlantısına katkı sağlayacak şekilde hazırlanmış. Pedagojik esaslar da göz
önünde bulundurularak yazılan kitap, günümüze adeta göndermelerde bulunuyor.
Geoaktif Yayınları’ndan tıpkı basımı yapılan kitap 245 sayfa.
(Kaynak: Ali
İhsan Aksamaz, “Yeni baskı
Lazca aritmetik kitabı”, Özgür
Gündem Gazetesi, 20. VI. 2012)
[Önerilen okumalar: “Abhazya Parlamentosu’nun Açıklaması”, Kafkasya
Yazıları, Sayı 6, Çiviyazıları Yayınevi, İstanbul, 1999/ sonhaber.ch/
circassiancenter.com. tr; Ali İhsan Aksamaz, “Kafkasya Kültür Kökenli Bir Topluluk:
Lazlar", Birikim Aylık Sosyalist Kültür Dergisi, Sayı 71-72 - Mart/ Nisan
1995, birikimdergisi.com/ circassiancenter.com.tr; Ali İhsan Aksamaz,
“Sovyetler Birliği’nin Milliyetler Politikası ve Kafkasya”, Tarih ve Toplum
Dergisi, Sayı 199, İletişim Yayınları, İstanbul, 2000/ Yeni Türkiye, Sayı 74,
Yeni Türkiye Stratejik Araştırmalar Merkezi, Ankara, Ankara, 2015/ sonhaber.ch/
circassiancenter.com.tr; Ali İhsan Aksamaz, “Abhazya’da Yayınlanan Lazca Ders Kitapları/
Lazca Açıklamalı Aritmetik Ders Kitabı”,
Özgür Gündem Gazetesi, İstanbul/ circassiancenter.com.tr, 09. VII. 2012; Nuri
Bagaps, (Çeviren: Anri Çediya) “20. Yüzyılda ve 21. Yüzyılın Başında Abhazya’da
Laz Nüfusu: Demografik Durum ve Yerleşim Coğrafyasının Özellikler/ The Laz
Population in Abkhazia in the 20th Century and Beginning of the 21st Century:
Demographic Situation and Features of the Geographic Settlement”, Kafkasya
Calışmaları – Sosyal Bilimler Dergisi / Journal of Caucasian Studies Mayıs 2021
/ May 2021, Yıl / Vol. 6, № 12/ dergipark.org.tr]
https://www.circassiancenter.com/tr/yeni-baski-lazca-aritmetik-kitabi/
